Ο Χριστόφορος Κάσδαγλης μιλά στην «Εποχή» για το Ημερολόγιο των Ανέργων αλλά και το επερχόμενο Μανιφέστο τους. Μέσω αυτού του εγχειρήματος ευελπιστεί να δοθεί σ’ αυτήν την παραγκωνισμένη ομάδα ανθρώπων η δυνατότητα να αυτοοργανωθούν ώστε να επιλυθεί το μείζον ζήτημα της ανεργίας, παρακινώντας και τους ιθύνοντες να το αναγνωρίσουν ως κυρίαρχο θέμα της πολιτικής ατζέντας.
Τη συνέντευξη πήρε
η Τζέλα Αλιπράντη
Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το Ημερολόγιο των Ανέργων;
Πέρυσι είχα εκδώσει το τελευταίο μου βιβλίο, «Ανώνυμοι χρεοκοπημένοι», όπου υπήρχαν 17 μικρά κεφάλαια, διάσπαρτα, με το γενικό τίτλο «Το ημερολόγιο ενός ανέργου». Τα κείμενα αυτά μου άρεσαν και σκεφτόμουν να γράψω κι άλλα ώστε να προκύψει ένα νέο βιβλίο με τον ίδιο τίτλο. Έπειτα όμως συνειδητοποίησα ότι το να γράψει ένας συγγραφέας για το θέμα της ανεργίας, όσο και να το νιώθει ή να συμπάσχει, δεν είναι τίποτα μπροστά στο να γράψουν οι ίδιοι οι άνεργοι τις δικές τους ιστορίες. Έτσι κάπως ξεκίνησε η ιδέα. Λίγο αργότερα, σε συνεργασία με το The Press Project και τον Κώστα Εφήμερο, η ιδέα έλαβε τελικά ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, μπήκαν και άλλα sites και blogs στο παιχνίδι κι έτσι ξεκίνησε πριν από ένα μήνα το imerologioanergou.gr.
Γιατί πιστεύετε ότι ωφελεί να εκφράζονται οι ίδιοι οι άνεργοι;
Είναι πολλά τα μέτωπα που ανοίγει αυτή η κίνηση και πολλά τα πλεονεκτήματά της. Το πιο βασικό, όμως, είναι ότι σπάει την ιδιότυπη περιθωριοποίηση των ανέργων. Οι άνεργοι νιώθουν ενοχές γι’ αυτό που βιώνουν, ντρέπονται. Τα Μέσα, τα κόμματα, η πολιτική ηγεσία, όλοι αγνοούν το ζήτημα και προσπαθούν να το κρύψουν κάτω από το χαλί. Βλέπουμε μάλιστα πως και οι ίδιοι οι άνεργοι μπαίνουν σ’ αυτή τη διαδικασία και κατά κάποιον τρόπο αυτοπεριθωριοποιούνται. Με το να εκφραστούν ελεύθερα, να δείξουν το θυμό τους, να καταγράψουν τα βιώματά τους, σπάει ο φαύλος κύκλος και το πρόβλημα γίνεται δημόσια γνωστό, κερδίζοντας την προτεραιότητα που του αξίζει έναντι οποιουδήποτε άλλου πολιτικού και κοινωνικού προβλήματος της εποχής.
Ποια άλλα μέτωπα θέλει ν’ ανοίξει το Ημερολόγιο των Ανέργων;
Υπάρχουν πολλές δυνατότητες. Υπάρχει ήδη μία, καλώς εννοούμενη, γκρίνια: Δεν φτάνει μόνο να λέμε τον καημό μας, αλλά πρέπει να κάνουμε και κάτι παραπάνω. Υπάρχουν πάρα πολλές ιδέες, κάποιες τις είχαμε από την αρχή και κάποιες γεννιούνται μέσα από τη διαδικασία του Ημερολογίου. Θελήσαμε να μην προεξοφλήσουμε τα επόμενα βήματά μας, γιατί η ιδέα της αυτοοργάνωσης, που προωθείται μέσα από το Ημερολόγιο, έχει το στοιχείο οι ίδιοι οι μετέχοντες να οδηγούν τα επόμενα βήματα. Ένα πρώτο βήμα που σχεδιάζουμε ήδη, και το θεωρούμε πολύ βασικό, είναι η συλλογική επεξεργασία του Μανιφέστου των Ανέργων. Το Μανιφέστο θα παρουσιάσει με συγκροτημένο τρόπο το πρόβλημα και τις προτεινόμενες λύσεις για την αντιμετώπισή του, και κυρίως θα θέσει τις βάσεις για μια αλλαγή της πολιτικής ατζέντας, ώστε το θέμα των ανέργων να ιεραρχηθεί πρώτο σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο. Η προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε κατά προτεραιότητα το δημοσιονομικό πρόβλημα έχει ήδη αποτύχει -γνωρίζουμε τα αποτελέσματά της. Η ιδέα να ιεραρχηθεί πρώτα η ανάπτυξη επίσης δεν προχωράει, κι ούτε θα μπορούσε να προχωρήσει εφόσον εφαρμόζονται οι γνωστές μνημονιακές πολιτικές. Νομίζω, χωρίς να θέλω να προεξοφλήσω τα αποτελέσματα αυτής της συζήτησης, ότι μέσα από το Μανιφέστο θα προταθεί ένας άλλος δρόμος μέσα από τον οποίο θα καταδειχτεί ότι αν δεν αντιμετωπιστεί το μείζον πρόβλημα της ανεργίας δεν μπορεί να προχωρήσει η χώρα -αυτός θα είναι ο μίτος ώστε να πάρουν σειρά για να λυθούν όλα τα υπόλοιπα θέματα.
Προτάσεις συγκεκριμένες για το πώς θα επιτευχθεί αυτό έχουν εκφραστεί;
Αυτό που μπορώ να σας πω αυτή τη στιγμή, γιατί πρόκειται για διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι ότι θα δημιουργήσουμε μια πλατφόρμα τύπου wikipedia. Δηλαδή μια ανοιχτή διαδικασία όπου θα μπορεί ο καθένας να συμμετάσχει και όπου όλες οι απόψεις θα ενσωματώνονται μέσα από το διάλογο, ώστε να προκύψει η σύνθεσή τους. Μπορεί να υπάρξουν και ψηφοφορίες ή άλλοι τρόποι ώστε να προκριθούν κάποιες προτάσεις έναντι κάποιων άλλων. Αυτό θα γίνει μέσα από μια πλατφόρμα συνεργατική, και θα επιτρέπει να συμμετάσχουν όλοι όσοι θέλουν σ’ αυτό το project. Σε δεύτερο χρόνο, όταν το Μανιφέστο θα έχει ολοκληρωθεί, θα μπουν σε εφαρμογή άλλες διαδικασίες, όπως να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, να υποβληθεί στους αρμόδιους φορείς, στα κόμματα, σε κοινωνικές οργανώσεις κ.τ.λ., ώστε να προκύψει μια δυναμική -οξεία θα έλεγα- διαπραγμάτευση γύρω από το ζήτημα, που θα επιχειρήσει ν’ αλλάξει το τοπίο, να αλλάξει την πολιτική ατζέντα.
Οι άνεργοι όμως αποτελούν πολιτικά μια ανομοιογενή ομάδα, θα είναι δυνατόν να υπάρξει σύγκλιση απόψεων;
Αυτό που επισημαίνετε είναι ακριβώς αυτό που θέλουμε να ξεπεράσουμε. Η ιδέα είναι να βρούμε τον τρόπο ώστε ο χώρος των ανέργων να συγκροτηθεί με τη μορφή κινήματος και να αμβλυνθούν οι αντιθέσεις, που είναι υπαρκτές και θα παραμείνουν. Δεν πρόκειται οι άνεργοι να ομογενοποιηθούν πολιτικά, αλλά μπορούν να συγκροτήσουν ένα σώμα κοινών θέσεων. Οι άνεργοι, όντας παραγκωνισμένοι από τα κόμματα και έχοντας φυσικά οξύτερα προβλήματα από κάθε άλλη κοινωνική ομάδα, έχουν ένα παραπάνω λόγο να βρουν την κοινή τους γλώσσα και να αυτοοργανωθούν σε ενιαίο κίνημα, με τις διαφορές τους, με τις επιμέρους αντιθέσεις τους κ.τ.λ.
Η θέση της Αριστεράς στο ζήτημα της ανεργίας προσφέρει λύσεις κατά την άποψή σας;
Έχω την άποψη, που έχει διατυπωθεί ήδη στο πλαίσιο της συζήτησης που γίνεται στο Ημερολόγιο, ότι η Αριστερά, παρότι φύσει και θέσει στο πλευρό των ανέργων, δεν έχει ιεραρχήσει το πρόβλημα στο βαθμό που θα έπρεπε και δεν έχει επεξεργαστεί τις πολιτικές που θα διευκόλυναν ώστε να τεθεί ως πρώτη προτεραιότητα. Πιστεύω πως η Αριστερά μπορεί να βοηθήσει αλλά και να βοηθηθεί από μια διαδικασία μεγαλύτερης εμβάθυνσης στα προβλήματα των ανέργων. Για να το πω απλά, χύνεται πολύ μελάνι -και από την Αριστερά- για μισθούς, συντάξεις, εφάπαξ, για τα χαράτσια και για όλ’ αυτά, τα οποία είναι πολύ σημαντικά και πρέπει να αντιμετωπιστούν, αλλά κατ’ αναλογία χύνεται πολύ λιγότερο μελάνι γι’ αυτούς που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη στήριξης: τους άνεργους. Ενώ κατά τη γνώμη μου οι άνεργοι είναι εκείνοι που θα αποτελέσουν το βασικό μοχλό ανατροπής των σημερινών πολιτικών, καθώς δεν έχουν τίποτα να χάσουν.
Ως δημοσιογράφος χρόνια, πώς κρίνετε τη στάση των ΜΜΕ;
Τα ΜΜΕ βρίσκονται σε τεράστια κρίση σε όλα τα επίπεδα, που όμως κατά τη γνώμη μου ξεκινάει από την κρίση αξιοπιστίας. Τα κυρίαρχα ΜΜΕ στηρίζουν τις μνημονιακές πολιτικές, έχουν ταυτιστεί μ’ αυτό το σύστημα. Αλλά και τα εναλλακτικά Μέσα, ενώ προσπαθούν και δυναμώνουν κάπως, δεν κατορθώνουν να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες με το ρυθμό που απαιτεί η συγκυρία. Επομένως κι αυτά υστερούν, με διαφορετικό τρόπο, τόσο στο ερευνητικό ρεπορτάζ όσο και σε μια συγκροτημένη προβολή εναλλακτικών πολιτικών. Θεωρώ ότι μια σειρά ζητημάτων που απωθούνται και κρύβονται από τα κυρίαρχα ΜΜΕ, δεν αναδεικνύονται επαρκώς ούτε από τα αριστερά και εναλλακτικά Μέσα. Κλασικό παράδειγμα, οι αποκαλύψεις για το τραπεζικό σύστημα. Η μεγάλη περσινή έρευνα του Reuters γι’ αυτή την υπόθεση, αλλά και οι αντίστοιχες αποκαλύψεις του Βαξεβάνη παραδείγματος χάρη πολύ λίγο παρουσιάστηκαν ή προεκτάθηκαν από τα Μέσα της Αριστεράς. Ας αναφέρω κι ένα άλλο, πιο πρόσφατο, παράδειγμα, Διάβασα σε πολλά έντυπα της Αριστεράς σκληρή κριτική για την ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ και για τον διαγωνισμό-παρωδία που έγινε. Διάβασα όμως πάρα πολύ λίγα για την αμαρτωλή σύμβαση που υπέγραψε προηγουμένως ο ΟΠΑΠ με την Ιντραλότ! Ένα πολύ μεγάλο σκάνδαλο που πέρασε στο ντούκου, ενώ δεν θα έπρεπε. Υπάρχει ακόμα μεγάλο έλλειμμα στην προσπάθεια για τη δημιουργία ενός αντίπαλου δέους απέναντι στα κυρίαρχα ΜΜΕ.
Υπάρχει ελπίδα, κατά τη γνώμη σας για να βγούμε από αυτό το τέλμα; Τι μπορούν να κάνουν γι’ αυτό οι πολίτες;
Φυσικά και υπάρχει. Τα πρώτα ζητούμενα, κατά τη γνώμη μου, είναι η αλληλεγγύη και η αγωνιστικότητα. Αλλά για να υπάρξει αγωνιστικότητα πρέπει να υπάρξει και συγκεκριμένη επεξεργασία προτάσεων που να δίνουν προοπτική στους αγώνες. Δεν φτάνει η αντιπολίτευση, χρειάζεται ένα εναλλακτικό πρόγραμμα διεξόδου, όχι ψηφοθηρικό αλλά ρεαλιστικό, ένα θετικό πρόγραμμα για τη χώρα, βγαλμένο μέσα από κοινωνικό διάλογο και όχι μόνο από κομματικές διαδικασίες, που θα δημιουργήσει κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες και θα μπορεί να κινητοποιήσει τον κόσμο σε όλα τα επίπεδα.
