to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Ο Γιάννης Ζέβγος νεκρός: μία ακόμα ιστορία (πολιτικής) δολοφονίας στη Θεσσαλονίκη

Ο Ζέβγος δέχεται τέσσερις σφαίρες –«μπορεί και πέντε». Πέφτει νεκρός. Χωροφύλακες και αστυνομικοί της Διευθύνσεως Ασφαλείας σπεύδουν στον τόπο της δολοφονίας «μη γνωρίζοντας τίποτα περί της ταυτότητος του δολοφονηθέντος». Ερώτημα (αναπάντητο): Δεν παρακολουθεί κανείς τον Ζέβγο την περίοδο αυτή;


Σκηνή πρώτη
Τσιμισκή και Αγίας Σοφίας γωνία. Ξενοδοχείο Αστόρια. Κατασκευασμένο το 1929. Πολυτελές («κάποια δωμάτια είχαν δική τους τουαλέτα»). Στο ισόγειο λειτουργούσε το καφενείο Αστόρια, γνωστό την περίοδο του Μεσοπολέμου. Σε αυτό το ξενοδοχείο καταλύει ο Ζέβγος, ο οποίος έχει έρθει από την Αθήνα.

Το πραγματικό όνομά του είναι Γιάννης Ταλαγάνης, και γεννήθηκε το 1897 στη Δόριζα Αρκαδίας. Δάσκαλος και στην Αρκαδία και στη Δράμα, θα ενταχθεί στο Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος και θα πολεμήσει στο μικρασιατικό μέτωπο, όπου θα αναπτύξει αντιπολεμική δράση. Επί δικτατορίας Πάγκαλου, θα εξοριστεί στη Φολέγανδρο. Σειρά έχει η Σοβιετική Ένωση, και το εκεί σανατόριο, όπου και θα νοσηλευτεί, καθώς ήταν φυματικός –«χτικιάρης κυριολεκτικά». Θα παντρευτεί την Καίτη Νισύριου, και μαζί θα αποκτήσουν μία κόρη, τη Ρωξάνη. Παρένθεση πρώτη. Πώς άραγε βγήκε το «Ζέβγος»; Το 1933 το ζευγάρι θα γράψει ένα άρθρο στον «Ριζοσπάστη» από κοινού, υπογράφοντας ως «Ζέβγος». Μάλιστα, θα προκύψει εξ αυτού και σύγχυση, αναφορικά με την ορθογραφία του επιθέτου: ο Ζέβγος προτιμά τη γραφή με βήτα, ενώ η γυναίκα του τη γραφή με ύψιλον. Η δικτατορία του Μεταξά, το 1938, τον πιάνει και τον βασανίζει. Κλείνεται στις φυλακές της Αίγινας, της Κορίνθου και της Ακροναυπλίας. Το 1943, μετά την εισβολή των Γερμανών, μεταφέρεται, άρρωστος, στο κρατικό νοσοκομείο της Αθήνας, από όπου δραπετεύει. Βγαίνει στο βουνό, εντάσσεται στο ΕΑΜ και εκλέγεται εθνοσύμβουλος. Μετά τη συμφωνία του Λιβάνου, που κάνει το ΕΑΜ με τον Παπανδρέου, θα διοριστεί ως υπουργός Γεωργίας. Στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, θα παραιτηθεί. Θα ακολουθήσουν τα Δεκεμβριανά. Από το ξενοδοχείο Αστόρια, λοιπόν, φεύγει ο Γιάννης Ζέβγος το πρωί της 20ής Μαρτίου 1947, 70 χρόνια σαν σήμερα. Παρένθεση δεύτερη. Το «Αστόρια» θα αποδειχτεί «γρουσούζικο» ξενοδοχείο: ήταν αυτό στο οποίο θα διέμενε, ένα χρόνο μετά, ο Πολκ –«κι αυτός έφυγε ένα βράδυ από εδώ και δεν γύρισε, τον βρήκανε στη θάλασσα».

Σκηνή δεύτερη
Πλάτωνος 1. Εδώ στεγάζονται τα γραφεία της εφημερίδας «Αγωνιστής», στην οποία έρχεται ο Ζέβγος, στις 11 το πρωί, όπου θα συντάξει επιστολή έρευνας του ΚΚΕ προς τον ΟΗΕ, «αναφερομένη εις τας τελευταίας εν τη πόλει μας συλλήψεις εαμικών στελεχών, καθώς και διά τα αιματηρά γεγονότα της Τούμπας».

Νέα παρένθεση. Μετά το Τρίτο Ψήφισμα, στις τοπικές εφημερίδες του ΚΚΕ της Θεσσαλονίκης, αλλά και όλης της Ελλάδας, η πρακτική είναι κοινή: κάθε δύο μήνες συλλαμβάνονται ο αρχισυντάκτης και ο υπεύθυνος τυπογραφείου. Με αυτό τον τρόπο κλείνουν η μία μετά την άλλη οι εφημερίδες του κόμματος. Στις νέες που θα βγουν, ακολουθείται η ίδια πρακτική.

Σκηνή τρίτη
Αγίας Σοφίας και Γεωργίου Σταύρου. Ώρα 1 μ.μ. Ο Ζέβγος δέχεται τέσσερις σφαίρες –«μπορεί και πέντε». Πέφτει νεκρός. Χωροφύλακες και αστυνομικοί της Διευθύνσεως Ασφαλείας σπεύδουν στον τόπο της δολοφονίας «μη γνωρίζοντας τίποτα περί της ταυτότητος του δολοφονηθέντος». Ερώτημα (αναπάντητο): Δεν παρακολουθεί κανείς τον Ζέβγο την περίοδο αυτή; Το ΚΚΕ βρίσκεται σε κατάσταση μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας, και ο ίδιος έρχεται στη Θεσσαλονίκη να καταθέσει στην επιτροπή έρευνας του ΟΗΕ, έδρα της οποίας, τότε, ήταν το σημερινό κτίριο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, επί της Τσιμισκή.

Η κυβέρνηση δεν επιτρέπει να μεταφερθεί η σορός στην Αθήνα. Ο Ζέβγος κηδεύεται «πρωί πρωί, βιαστικά» στα νεκροταφεία της Ευαγγελίστριας «μόνο με την παρουσία της γυναίκας και της κόρης του», «κάτω από στενό κλοιό χαφιέδων και χωροφυλάκων». Σημείωση: Στις 30 Μαρτίου του 1947 στο τυπογραφείο του «Αγωνιστή» (απέναντι σχεδόν από τον τόπο της δολοφονίας του Ζέβγου) επιτίθενται «τραμπούκοι παρακρατικοί» με πολυβόλα και σκοτώνουν τρεις τυπογράφους και τραυματίζουν επτά άλλους. Κανείς δεν θα συλληφθεί.

Σκηνή τέταρτη
Οδός Γεωργίου Σταύρου. Ο δολοφόνος προσπαθεί να ξεφύγει. Τον κυνηγάει ένας ναυτικός, ο Γιώργος Μπέζας, ο οποίος φωνάζει «πιάστε τον, είναι δολοφόνος». Το κυνηγητό συνεχίζεται στη Βασιλέως Ηρακλείου.

Σκηνή πέμπτη
Τσιμισκή με Αριστοτέλους. Ο δολοφόνος συλλαμβάνεται. Ονομάζεται Χρήστος Βλάχος, ετών 32, κρεοπώλης, από «τας Σέρρας». Πρώην ελασίτης, υποστηρίζει στους αστυνομικούς ότι σκότωσε τον Ζέβγο από αγανάκτηση για τα βασανιστήρια που υπέστη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης για κομμουνιστές στο Μπούλκες και «διότι εκπόρνευσε την γυναίκα του όταν αυτός ήταν στη Γιουγκοσλαβία».

Ο Χρήστος Βλάχος δικάζεται στις 28 Μαΐου του 1948. Καταδικάζεται για δολοφονία σε φυλάκιση δύο ετών. Σημείωση: Οι αρχισυντάκτες και οι τυπογράφοι των κομμουνιστικών εφημερίδων καταδικάζονταν, την ίδια περίοδο, σε φυλάκιση δέκα ετών, στην περίπτωση που δημοσιοποιούσαν άρθρα εναντίον του υφιστάμενου πολιτικού καθεστώτος. Μάλιστα, αποφυλακίζεται δύο χρόνια νωρίτερα. Λόγοι: προσωπικοί, τιμής, πρότερου εντίμου βίου. Φεύγει για το Μπουένος Άιρες, αλλά ξαναγυρίζει στην Ελλάδα. Επιστρέφει «στας Σέρρας, όπου τον φτύνει η τοπική κοινωνία, και ο ίδιος ο εαυτός του». Αποτέλεσμα; Τρελαίνεται. Δημοσιογράφος της «Ακρόπολις» τον βρίσκει στη Λέρο, όπου εκεί (στο ψυχιατρείο) ομολογεί ότι σκότωσε τον Ζέβγο με εντολή των αρχών.

Τέλος της ιστορίας.
Έξοδος.

Θερμές ευχαριστίες στον «Βαρδάρη – Κέντρο Κοινωνικών Ιστορικών Μελετών Θεσσαλονίκης» και ιδίως στον Γιάννη Γκλαρνέτατζη για την περιήγηση.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)