(δείτε όλο το υλικό από την παρουσίαση προγράμματος  εδώ )

Συντρόφισσες και Σύντροφοι, Φίλες και Φίλοι 

Ο Πρόεδρος της Κ.Ο. Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε μεγάλο μέρος του οικονομικού προγράμματός μας και κυρίως τη λογική του προγράμματος. Αυτό επιτρέπει σε μένα να σταθώ σε ορισμένα μόνο σημεία. Ακούγοντας τον κ. Σαμαρά χθες αλλά και άλλες φορές να διαβάζει μακρούς καταλόγους μέτρων, νιώθω την ανάγκη να εξηγήσω τι εννοούμε εμείς όταν λέμε πρόγραμμα. 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ

1. Για εμάς το πρόγραμμα πάει πέρα από τα συνθήματα και πέρα από τα συγκεκριμένα μέτρα, παρόλο που χρειάζονται κι αυτά. Για εμάς πρόγραμμα σημαίνει αξίες, αρχές, ξεκάθαρους προσανατολισμούς, σταθερές γραμμές. Και το δικό μας πρόγραμμα στηρίζεται ακριβώς στις αξίες της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της ισότητας, της οικολογικής υπευθυνότητας. Με αυτές τις αξίες θα διαχειριστούμε, αν χρειαστεί, ακόμα και εντελώς πεζά πράγματα. 

2. Πρόγραμμα για εμάς σημαίνει, επίσης, τρόπο σκέψης, τρόπο ανάλυσης, κατανόησης του προβλήματος, ιεράρχησης των αναγκών και των προτεραιοτήτων. Για εμάς λοιπόν οι ανάγκες των ανθρώπων είναι πάνω από τα κέρδη και πάνω από κάθε ιδιοτελές ή μερικότερο συμφέρον.

3. Πρόγραμμα για μας σημαίνει διάλογο. Διάλογος επιστημονικός, κοινωνικός, πολιτικός, διάλογος με τα κινήματα, διάλογος με τους πολίτες. Θέλουμε να συνδιαμορφώνουμε το πρόγραμμά μας μέσα από τέτοιο διάλογο. 

4. Πρόγραμμα ακόμα σημαίνει διαδικασία συγκρότησης κοινωνικών συμμαχιών. Συναινέσεων από τα κάτω. Το να ενώσουμε το λαό είναι και θέμα προγράμματος. Το πρόγραμμά μας λοιπόν είναι η βάση, η προγραμματική αποτύπωση μιας πλατιάς κοινωνικής συμμαχίας ανάμεσα στον κόσμο της εργασίας, τον κόσμο της γνώσης, του πολιτισμού και της νεολαίας. Είναι μια κοινωνική συμμαχία για να αποτρέψουμε την περαιτέρω πτώχευση της κοινωνίας. Για να αποτρέψουμε την περαιτέρω διάλυση του παραγωγικού ιστού. Για να βρούμε το δρόμο της ανόρθωσης και της ελπίδας. 

5. Υπό αυτή την έννοια λοιπόν, το πρόγραμμα για εμάς είναι μια διαρκής διαδικασία. Δεν είναι ένα στατικό και αιώνιο κείμενο. Είναι μια διαρκής προσπάθεια, ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις. 

6. Τέλος, όταν λέμε πρόγραμμα εννοούμε μια πολιτική διαδικασία. Μια διαδικασία όχι απλά διαχείρισης της συγκυρίας, αλλά ανοίγματος νέων δρόμων, και ακριβώς αυτό κάνει το πρόγραμμά μας. Προσπαθεί να ανοίξει νέους δρόμους. Προσπαθεί να προλάβει κινδύνους. Προσπαθεί να αντιμετωπίσει και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες. 

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΣ

Το δεύτερο σημείο στο οποίο θα ήθελα να αναφερθώ είναι οι πολιτικοί στόχοι του οικονομικού μας προγράμματος. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, δική μας επιλογή δεν είναι η έξοδος από το ευρώ, ούτε όμως μπορούμε να συναινέσουμε στη συνέχιση μιας πολιτικής η οποία δεν εγγυάται την επιβίωση της κοινωνίας και της χώρας. Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει στον ελληνικό λαό, αλλά και στους λαούς της Ευρώπης, τη μόνη ρεαλιστική διέξοδο, η οποία συνίσταται σε μια νέα έντιμη, δεσμευτική συμφωνία με τους θεσμούς και τους λαούς της ΕΕ η οποία θα επιτρέψει να εκπληρώσουμε 3 στοιχειώδεις στόχους. 

Ο πρώτος είναι η ανακούφιση του κόσμου που υποφέρει, των θυμάτων της κρίσης. Ο δεύτερος είναι η σταθεροποίηση και η ανάκαμψη. Και ο τρίτος είναι η εφαρμογή ενός προγράμματος ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων και μετασχηματισμών μέσα από τις οποίες μπορεί να υπάρξει η ουσιαστική επανένταξη της χώρας μας στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας. 

Πώς θα επιτύχουμε αυτούς τους 3 στόχους; 

Τον πρώτο στόχο θα τον επιτύχουμε με συγκεκριμένα μέτρα άμεσης υλοποίησης και άμεσης απόδοσης, με τα οποία θα επιδιώξουμε να αμβλύνουμε τον πόνο –ας το πω έτσι- όσων έχουν υποφέρει τόσο πολύ από την κρίση και την πολιτική των Μνημονίων. Και αναφέρονται στο πρόγραμμά μας τέτοια μέτρα. 

Ο δεύτερος στόχος έχει να κάνει με την ανάκαμψη και τη σταθεροποίηση και είναι ζωτικής σημασίας και προϋπόθεση για να υλοποιηθούν τα άλλα μέτρα. Δεν μπορούμε να κάνουμε σοβαρές μεταρρυθμίσεις σε ένα περιβάλλον κατάρρευσης της οικονομίας και της κοινωνίας. Την ανάκαμψη και τη σταθεροποίηση θα την επιδιώξουμε με το πάγωμα των μέτρων που αφορούν σε περαιτέρω μειώσεις μισθών και κοινωνικών δαπανών, με το σταμάτημα της βίαιης αναδιανομής σε βάρος των αδυνάτων, με δέσμη μέτρων με τα οποία θα επιδιώξουμε την ανάκαμψη των επενδύσεων, των δημόσιων καταρχήν αλλά και κάθε μορφής επένδυσης, και την ανάκαμψη της απασχόλησης, με ένα νέο δημοσιονομικό πλαίσιο για δίκαιη και βιώσιμη μείωση των ελλειμμάτων. 

Σε ό,τι αφορά τον τρίτο στόχο, τον περιορισμό δηλαδή της ανασφάλειας και την αναγέννηση της ελπίδας και τις προοπτικές για ολόκληρη την κοινωνία: Αυτόν το στόχο θα τον επιδιώξουμε με την αποκατάσταση του κυριαρχικού δικαιώματος του ελληνικού λαού να αποφασίζει για τις τύχες του. Από το μνημόνιο κρατάμε τα προβλήματα. Ναι, έχουμε πρόβλημα δημόσιου ελλείμματος, ναι, έχουμε πρόβλημα ισοζυγίου πληρωμών, ναι, έχουμε πρόβλημα διαφθοράς – δεν περιμένουμε το μνημόνιο να το μάθουμε αυτό. Ναι, έχουμε πρόβλημα διαχείρισης και λειτουργίας του κράτους. Τις λύσεις, τους στόχους, τους ρυθμούς, τα μέτρα πρέπει να τα αποφασίσει και θα τα αποφασίσει ο ελληνικός λαός. Με την αντικατάσταση του μνημονίου με ένα σχέδιο ανόρθωσης της κοινωνίας, ανασυγκρότησης της οικονομίας και δίκαιης προσαρμογής. Με τη ρύθμιση του χρέους και των όρων μελλοντικής χρηματοδότησης της ανάπτυξης της οικονομίας.

Γιατί νέου τύπου μεταρρυθμίσεις και μετασχηματισμοί; 

Το τρίτο σημείο στο οποίο θέλω να αναφερθώ είναι γιατί μεταρρυθμίσεις; Βέβαια, εμείς εδώ μιλάμε για μεταρρυθμίσεις με εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο. Άκουσα τον κ. Σαμαρά να μιλάει για μέτρα, μέτρα, μέτρα. Βεβαίως χρειάζονται μέτρα, αλλά στη χώρα που ζούμε το πρώτο Προεδρικό Διάταγμα για να γίνει κτηματολόγιο εξεδόθη το 1831 από τον πρώτο κυβερνήτη της χώρας μας, τον Καποδίστρια. Ακόμα και σήμερα δεν έχουμε ολοκληρωμένο κτηματολόγιο. 

Η πρώτη εξαγγελία να σχηματιστεί περιουσιολόγιο έγινε από τον Χαρίλαο Τρικούπη το 1893. Είμαστε στο 2012 και ακόμα δεν έχουμε πλήρες και καθολικό περιουσιολόγιο. 

Η πρώτη σημαντική προσπάθεια διοικητικής μεταρρύθμισης έγινε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ακόμα και σήμερα ζούμε τα μπαλώματα εκείνης της μεταρρύθμισης. Η πρώτη σοβαρή συζήτηση για μια γενικότερη ουσιαστική φορολογική μεταρρύθμιση έγινε το 1955 από τον Βαρβαρέσο, έναν αστό οικονομολόγο. Ακόμα δεν έχει υλοποιηθεί η φορολογική μεταρρύθμιση που πρότεινε ο Βαρβαρέσος. 

Πότε θα τα κάνουμε λοιπόν αυτά; Αν όχι τώρα, πότε; 

Και ποιος θα τα κάνει αυτά, αν όχι μια κυβέρνηση της Αριστεράς; 

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η κρίση που ζούμε δεν είναι απλώς μια κρίση διαχείρισης, αλλά είναι μια κρίση του ίδιου του συστήματος. Επομένως, για να εγγυηθούμε τα συμφέροντα των εργαζομένων, για να εγγυηθούμε τα δικαιώματα των εργαζομένων, αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε με τη συντήρηση ή την αναστήλωση του καταρρέοντος παλιού συστήματος. Αυτό θα το κάνουμε στη βάση ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης, ενός νέου κοινωνικού μοντέλου, ενός νέου εργασιακού προτύπου, και σε αυτό αποσκοπούμε με τις μεταρρυθμίσεις που προτείνουμε.

Ο τρίτος λόγος είναι ότι, μέσα από τη διακυβέρνηση της χώρας από το φαύλο δικομματικό σύστημα και μέσα από τις σκληρές και άνισες πολιτικές, η κρίση έχει πάρει και τη μορφή μιας κρίσης απονομιμοποίησης, κρίσης εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς, τη Βουλή, τα κόμματα, τα συνδικάτα. Άρα, μόνο μέσα από θεσμούς καινούργιους, δημοκρατικούς, θεσμούς κοινωνικού ελέγχου, θεσμούς άμεσης δημοκρατίας, μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούμε να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη του λαού σε ένα σενάριο και σε ένα σχέδιο ελπίδας. 

Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΑΣ

Και θα ήθελα να τελειώσω με ένα ακόμα ερώτημα. Από τι θα εξαρτηθεί η δυναμική, η έκβαση του προγράμματός μας; 

Πρώτον, βεβαίως από εμάς τους ίδιους. Από το ρυθμό και την ικανότητα που θα δείξουμε μέσα από μια βίαιη ωρίμανση να γίνουμε εκείνο το πολιτικό υποκείμενο συλλογικής και αλληλέγγυας ευθύνης που θα ενώσει τις ευρύτερες δυνάμεις οι οποίες μπορούν να υλοποιήσουν αυτό το σχέδιο. 

Το δεύτερο εξαρτάται από την κοινωνία. Την ικανότητα της κοινωνίας να πολεμήσει το φόβο, την ικανότητα όλων μας να στραφούμε μπροστά προς μια θετική προοπτική, να διαμορφώσουμε μια νέα σχέση με την πολιτική πέρα από λογικές «ανάθεσης» και πελατειακών σχέσεων. 

Και ο τρίτος παράγοντας είναι οι εξελίξεις στην Ευρώπη. Από την αρχή είπαμε ότι το πρόγραμμά μας, ο αγώνας μας είναι ταυτόχρονα και εθνικός και ευρωπαϊκός. Από την αρχή είπαμε ότι θέλουμε να αλλάξουμε το υπόδειγμα. Και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Ακριβώς γι’ αυτό και η δική μας νίκη στις 17 του Ιούνη θα είναι ώθηση για όλους τους λαούς της Ευρώπης προς θετικές αλλαγές. Η πορεία της Ευρώπης θα επηρεάσει αντίστοιχα το δικό μας εγχείρημα. 

Τέταρτον: η δυναμική του προγράμματος μας θα εξαρτηθεί και από τη στάση άλλων δυνάμεων, πέρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Ρωσία, την Κίνα, τον Αραβικό κόσμο, την Λατινική Αμερική, χώρες και λαούς με τους οποίους επιδιώκουμε ισότιμες σχέσεις. Και επομένως και από την δική τους στάση θα εξαρτηθεί η δυναμική του προγράμματός μας. 

Όμως ο πρώτος και ο κύριος ρόλος είναι σε εμάς, την Αριστερά, και την κοινωνία σε αυτό το συμβόλαιο ελπίδας που απεικονίζει το πρόγραμμά μας. Σε εμάς είναι η ευθύνη να το φέρουμε σε πέρας μέχρι τέλους. Είναι στο χέρι μας να κάνουμε πράξη αυτή τη ρεαλιστική ουτοπία που η ιστορία έφερε μπροστά μας.

Είναι στο χέρι μας να δημιουργήσουμε μέσα στο βαρύ χειμώνα της κρίσης μια άνοιξη, να βάλουμε τέρμα στο μεσαίωνα στον οποίο οδηγεί ο νεοφιλελευθερισμός, να κηρύξουμε το τέλος της καταστροφής και να αρχίσει μια αναγέννηση και σε εμάς και στην Ευρώπη.

Το στοίχημα είναι μεγάλο, αλλά αξίζει να δώσουμε τη μάχη και να το κερδίσουμε ως λαός και ως κοινωνία. 

ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΙΕΞΟΔΟΣ! 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ 

Α. Η πολιτική των Μνημονίων και της «εσωτερικής υποτίμησης» αποδείχθηκε καταστροφική. 

-- Δύο χρόνια μετά την υιοθέτηση της πολιτικής του Μνημονίου και της πολιτικής της «εσωτερικής υποτίμησης», η ύφεση όχι μόνο δεν έχει δώσει τη θέση της στην ανάκαμψη, όπως προέβλεπε το «Μνημόνιο 1», αλλά βρίσκεται εκτός ελέγχου, με την οικονομία να έχει συρρικνωθεί συνολικά κατά 20%. 

-- Το Δημόσιο Χρέος όχι μόνο δεν έγινε βιώσιμο, όπως προέβλεπε το «Μνημόνιο 1», αλλά και μετά το «κούρεμά» του βρίσκεται εκτός ελέγχου.

-- Η ανεργία κινείται σε πρωτοφανή για περίοδο ειρήνης επίπεδα, της τάξης του 23% για το σύνολο του πληθυσμού και πάνω από 50% για τους νέους. Το βιοτικό επίπεδο μεγάλου μέρους της κοινωνίας έχει καταρρεύσει, με τις διαστάσεις της φτώχειας να αυξάνουν απειλητικά. 

-- Τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας όχι μόνο δεν αντιμετωπίζονται, αλλά περιπλέκονται σε έναν φαύλο κύκλο και ένα κυλιόμενο αδιέξοδο. 

Β. Επανατοποθετήσεις: Βασικές κατευθύνσεις του σχεδίου μας 

Η «θεραπεία» του Μνημονίου αποδείχθηκε πιο καταστροφική από την ίδια την κρίση. Η μνημονιακή πολιτική, με πυρήνα της την «εσωτερική υποτίμηση», αποδείχθηκε ένα όπλο μαζικής κοινωνικής καταστροφής, ένα θανατηφόρο πείραμα σε βάρος του ελληνικού λαού, που πρέπει να σταματήσει τώρα, προτού οι καταστροφές γίνουν μη αναστρέψιμες.

Χρειάζεται επομένως να βάλουμε τέλος τώρα στην πολιτική της καταστροφής. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι με ποιον τρόπο, προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούμε;

Εμείς υποστηρίζουμε ότι οι αιτίες της αποτυχίας βρίσκονται στον πυρήνα του αρχικού σχεδιασμού, στη λανθασμένη διάγνωση της κρίσης και στην ιεράρχηση των αιτιών. Γι’ αυτό και η «επιμήκυνση» της ίδιας πολιτικής δεν αρκεί. Είναι αναγκαία μια νέα διάγνωση, μια ανατοποθέτηση του προβλήματος, ένας ριζικά νέος προσανατολισμός, στον αντίποδα του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος που επιχειρήθηκε να επιβληθεί από εγχώρια και διεθνή συμφέροντα.

Εμείς με σαφήνεια διατυπώνουμε τις νέες κατευθύνσεις που εμπεριέχονται στο εναλλακτικό μας σχέδιο, κατευθύνσεις που βρίσκονται στον αντίποδα των καταστροφικών μνημονίων: 

i. Αρνούμαστε τη θεωρία της «συλλογικής ενοχής» του ελληνικού λαού για τις πολιτικές που άσκησαν ελληνικές και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Αρνούμαστε αντιλήψεις που σκόπιμα κρύβουν τις ευθύνες των πολιτικών που εφαρμόσθηκαν και των συμφερόντων που ωφελήθηκαν από αυτές. Δεν είναι το DNA των Ελλήνων υπεύθυνο για το ότι δεν έχουμε σωστό φορολογικό σύστημα και αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος. Είναι συγκεκριμένες πολιτικές και συμφέροντα που ευθύνονται γι’ αυτό. Είναι αυτές οι πολιτικές που πρέπει να ανατραπούν. 

ii. Η ελληνική κρίση δεν συνιστά «εθνική ιδιαιτερότητα» αλλά μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής κρίσης, με αιτίες ενδογενείς και εξωγενείς. Μόνο σ’ ένα πλαίσιο κοινής ευρωπαϊκής λύσης μπορούν να αντιμετωπισθούν και τα υπαρκτά ιδιαίτερα προβλήματα της Ελλάδας.

iii. Η δημοσιονομική σταθεροποίηση και η βιωσιμότητα του Δημόσιου Χρέους δεν μπορούν να επιτευχθούν σε περιβάλλον λιτότητας. Μόνο σε συνθήκες οικονομικής ανάκαμψης μπορούν να επιχειρηθούν οι αναγκαίοι μετασχηματισμοί και να υπάρξουν βιώσιμες λύσεις.

iv. Η ανάπτυξη προϋποθέτει τον οικολογικό μετασχηματισμό, την αναπτυξιακή αναδιανομή, την καταπολέμηση της φτώχειας, της ανεργίας και των ανισοτήτων ως συστατικό περιεχόμενό της.

v. Οι νεοφιλελεύθερης έμπνευσης «διαρθρωτικές αλλαγές» δεν λύνουν τα κοινωνικά προβλήματα, αλλά αναδιανέμουν πόρους και δικαιώματα σε βάρος των αδύναμων. Η διέξοδος από την κρίση απαιτεί ανατροπές, νέου τύπου διαρθρωτικές αλλαγές, ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις και μετασχηματισμούς στο κράτος, την οικονομία και το πολιτικό σύστημα, που να «κόβουν» τις ρίζες των προβλημάτων, να μειώνουν τις ανισότητες, να απελευθερώνουν αδρανοποιημένες δυνάμεις της κοινωνίας, να ανοίγουν νέους δρόμους και προοπτικές.

Όμως καμιά πραγματική μεταρρύθμιση δεν μπορεί να γίνει σε συνθήκες οικονομικής κατάρρευσης, διαρκών εκβιασμών, ουσιαστικής περιστολής της δημοκρατίας και συλλογικής ενοχοποίησης της κοινωνίας. 

Ιδού λοιπόν τι πραγματικά διακυβεύεται στις επικείμενες εκλογές: Θα συνεχιστεί η ίδια καταστροφική πολιτική υπό το βάρος των γνωστών εκβιασμών και της κατατρομοκράτησης της κοινωνίας ή θα ακολουθήσουμε το δρόμο της ρεαλιστικής ελπίδας, κάνοντας το άλμα προς τα μπρος, όπως προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ με το εναλλακτικό του σχέδιο;  

Γ. Οι στόχοι του εναλλακτικού μας σχεδίου 

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ως επιλογή του την έξοδο από το ευρώ, ούτε όμως μπορεί να συναινέσει στη συνέχιση της ίδιας καταστροφικής πολιτικής, έστω και με παρατάσεις ή μικροδιορθώσεις, όπως όψιμα προτείνουν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, εφόσον αυτές δεν είναι ικανές να στηρίξουν μια προοπτική επιβίωσης.

Επομένως, ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει στον ελληνικό λαό και στους λαούς της Ευρώπης τη μόνη δυνατή διέξοδο, που συνίσταται σε μια νέα, έντιμη και δεσμευτική συμφωνία με τους θεσμούς και τους λαούς της Ε.Ε., η οποία θα επιτρέψει στην Ελλάδα να εφαρμόσει ένα σχέδιο ριζικών μετασχηματισμών και μεταρρυθμίσεων που κινείται στις εξής κατευθύνσεις:

- Την αποτροπή ακόμη πιο μαζικής πτώχευσης μεγάλων τμημάτων της εργατικής τάξης και των μεσαίων στρωμάτων.

- Την αποτροπή ακόμη μεγαλύτερης καταστροφής του παραγωγικού ιστού.

- Το άμεσο σταμάτημα της βίαιης αναδιανομής ενάντια στους μισθούς και το κοινωνικό κράτος. 

 - Την άμεση εφαρμογή μιας διαφορετικής πολιτικής για την ανακούφιση του κόσμου της εργασίας και την ανόρθωση της κοινωνίας. 

 - Την εφαρμογή ενός νέου πλαισίου πολιτικής για μια δίκαιη και βιώσιμη δημοσιονομική σταθεροποίηση.

- τη διαμόρφωση ενός νέου προτύπου κοινωνικής, οικολογικής και οικονομικής ανάπτυξης, 

-την ουσιαστική «επανένταξη» της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι με τρόπο αξιόπιστο και με όρους αμοιβαίου σεβασμού, ισοτιμίας και αξιοπρέπειας.

Ο καταρρέων δικομματισμός παραδίδει άδεια ταμεία, μια καταρρέουσα οικονομία και μια κοινωνία τριχοτομημένη. Τα 2/3 δυστυχούν ή ζουν σε μεγάλη ανασφάλεια και μόλις ένα μικρό τμήμα της κοινωνίας ευημερεί. Το κάτω άκρο της κοινωνίας, που διαρκώς μεγαλώνει και υπερβαίνει ήδη το 40%, αποτελείται από τα θύματα της κρίσης και της πολιτικής του Μνημονίου, ανέργους, χαμηλόμισθους και χαμηλοσυνταξιούχους, χρεοκοπημένα νοικοκυριά, κατεστραμμένους επαγγελματίες και μικροεπιχειρηματίες. Το αμέσως επόμενο στρώμα είναι ακόμα οικονομικά ζωντανό, όμως ζει σε καταθλιπτική ανασφάλεια. Πρόκειται κυρίως για τμήματα των μεσαίων στρωμάτων, σχετικά υψηλόμισθων εργαζομένων, επαγγελματιών και μικρών επιχειρήσεων, που αντέχουν ακόμη αλλά όχι για πολύ, αν συνεχισθεί η ίδια πολιτική. Όλη η κοινωνία ζει ένα αδιέξοδο και βιώνει την έλλειψη ορατής προοπτικής.

Ενόψει αυτής της οδυνηρής και επικίνδυνης κοινωνικής πραγματικότητας, οι άμεσοι πολιτικοί στόχοι του προγράμματός μας είναι τρεις: πρώτος στόχος, η άμεση υλική ανακούφιση των θυμάτων της κρίσης και της μνημονιακής πολιτικής. Ο δεύτερος στόχος μας είναι η αποτροπή μιας ακόμη πιο μαζικής και ακόμη μεγαλύτερης οικονομικής καταστροφής, με την άμεση σταθεροποίηση της οικονομίας. Τρίτος στόχος μας είναι ο περιορισμός της γενικευμένης ανασφάλειας, η αναγέννηση της ελπίδας, η δημιουργία νέων, ορατών προοπτικών. 

Σε ό,τι αφορά την άμεση υλική ανακούφιση όσων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας ή κοντά σ’ αυτό, οι όποιοι διαθέσιμοι πόροι και οι όποιες υπαρκτές δυνατότητες θα διατεθούν κατά προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση του στόχου αυτού, με παρεμβάσεις στο εισόδημα, τη φορολογία, την πιστωτική πολιτική, την πρόσβαση στα δημόσια αγαθά, τη στήριξη μορφών αλληλέγγυας οικονομίας. (Βλ. συγκεκριμένα μέτρα στο παράρτημα.)

Σε ό,τι αφορά το στόχο της ανάκαμψης, αυτός θα επιδιωχθεί:

--Με το πάγωμα των μέτρων που αφορούν μειώσεις μισθών και κοινωνικών δαπανών, της βίαιης αναδιανομής σε βάρος των αδυνάτων και κάθε άλλου μέτρου που επιτείνει την ύφεση.

--Με δέσμη μέτρων με τα οποία θα επιδιωχθεί η ανάκαμψη της οικονομίας, των δημόσιων επενδύσεων, της απασχόλησης και των εισοδημάτων από τα κάτω προς τα πάνω.

Σε ό,τι αφορά τον τρίτο στόχο, τον περιορισμό της ανασφάλειας και την αναγέννηση της ελπίδας ως προς τις προοπτικές, αυτός επιδιώκεται στη βάση ενός σχεδίου με αιχμές: 

--την αποκατάσταση του κυριαρχικού δικαιώματος του ελληνικού λαού να αποφασίζει ο ίδιος για τις τύχες του.

--την αντικατάσταση του Μνημονίου με ένα σχέδιο ανόρθωσης της κοινωνίας, ανασυγκρότησης της οικονομίας και δίκαιης δημοσιονομικής σταθεροποίησης.

-- Τη ρύθμιση του συσσωρευμένου χρέους και των όρων της μελλοντικής χρηματοδότησης της ανάπτυξης, με διαγραφή μεγάλου μέρους του συσσωρευμένου χρέους, με ρήτρα εξυπηρέτησης του υπόλοιπου ανάλογα με τους ρυθμούς ανάπτυξης, αναστολή πληρωμής των τόκων μέχρις ότου ανακάμψει η οικονομία. Η εν λόγω ρύθμιση θα επιδιωχθεί στο πλαίσιο μιας κοινής ευρωπαϊκής λύσης για το δημόσιο χρέος όλων των κρατών και, αν αυτό δεν καταστεί δυνατό, στη βάση διμερών διαπραγματεύσεων. 

 

-- την υλοποίηση ενός προγράμματος ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων και μετασχηματισμών στο κράτος, τη διοίκηση, την οικονομία, με στόχο τη διαμόρφωση ενός νέου, βιώσιμου, δίκαιου και οικολογικά συμβατού προτύπου ανάπτυξης. 

Όσον αφορά ειδικότερα το κρίσιμο ζήτημα της δημοσιονομικής πολιτικής, εμείς δεσμευόμαστε σε ένα πρόγραμμα ρεαλιστικής και κοινωνικά δίκαιης δημοσιονομικής σταθεροποίησης. Η δομή του προγράμματος αυτού συνίσταται αφενός στη σταθεροποίηση των δημόσιων δαπανών γύρω στο 44% του ΑΕΠ και τον αναπροσανατολισμό τους με γνώμονα την κοινωνική και οικονομική αποτελεσματικότητα, και αφετέρου στην αύξηση των δημοσίων εσόδων, που υστερούν σημαντικά από το μέσο όρο της ευρωζώνης (41% του ΑΕΠ έναντι 45%), μέσα από τη φορολόγηση του πλούτου και των υψηλών εισοδημάτων, με στόχο την αύξηση των εσόδων από άμεσους φόρους στα μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα (+4% του ΑΕΠ), σε ορίζοντα τετραετίας (1% του ΑΕΠ κάθε χρόνο), μέσα από μια ριζική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, ώστε να εντοπίζεται το εισόδημα και η περιουσία κάθε πολίτη και να κατανέμεται δίκαια το φορολογικό βάρος. Γενικότερος στόχος μας είναι να αποκαταστήσουμε τον ουσιαστικό ρόλο του κρατικού προϋπολογισμού από μηχανισμό συναλλαγής ανάμεσα στις πολιτικές και οικονομικές ηγετικές ομάδες, σε εργαλείο αναδιανομής εισοδήματος, ανακατανομής των παραγωγικών πόρων και άσκησης μακροοικονομικής πολιτικής. (βλ. και στο παράρτημα). 

Δ. Η μέθοδος: ένα πρόγραμμα ριζικών μεταρρυθμίσεων και μετασχηματισμών στο κράτος και το πολιτικό σύστημα, με την κοινωνία στο προσκήνιο. 

Η αναστροφή της πορείας προς την υποβάθμιση και την περιθωριοποίηση είναι αδύνατη χωρίς την υλοποίηση ενός εκτεταμένου προγράμματος ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων και μετασχηματισμών στο κράτος, το πολιτικό σύστημα, σε όλο το «σώμα» του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού

Πρώτον, γιατί η κρίση που ζούμε είναι του ίδιου του συστήματος και όχι μόνο του τρόπου διαχείρισής του. Πρέπει να αλλάξουν όλα: το πολιτικό σύστημα, το κράτος, οι σχέσεις του πολίτη με το κράτος και την πολιτική. Η διέξοδος επομένως δεν βρίσκεται στην επιστροφή σε κάποια εκδοχή του παρελθόντος. Η διέξοδος βρίσκεται στο άνοιγμα νέων δρόμων προς νέα παραγωγικά και καταναλωτικά πρότυπα, προς νέες μορφές πραγματικής δημοκρατίας, προς νέες κοινωνικές διευθετήσεις, βασισμένες στην ισότητα και την αλληλεγγύη, το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του περιβάλλοντος. 

Δεύτερον, γιατί μεγάλες μεταρρυθμίσεις, όπως του φορολογικού συστήματος, του διοικητικού μηχανισμού, του επανακαθορισμού των σχέσεων κράτους – Εκκλησίας συνιστούν μεγάλες εκκρεμότητες του παρελθόντος, ακόμη και του απώτερου. Αυτές οι εκκρεμότητες του συλλογικού ιστορικού μας βίου γίνονται σήμερα επιτακτικές ανάγκες, όρος επιβίωσης και επείγουσα προϋπόθεση για την ανάσχεση της καταστροφής. 

Τρίτον, γιατί η επί χρόνια διακυβέρνηση της χώρας από ένα φαύλο δικομματικό καθεστώς, οι χρόνιες ανισότητες και αδικίες και, τέλος, η καταστροφική λιτότητα των τελευταίων ετών έχουν απονομιμοποιήσει και έχουν καταστρέψει κάθε έννοια εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς, τη Βουλή, τα κόμματα, τα συνδικάτα, ακόμη και προς το Σύνταγμα της χώρας. Είναι αναγκαίοι λοιπόν νέοι δημοκρατικοί θεσμοί και μετασχηματισμοί των υφιστάμενων που να δημιουργούν εμπιστοσύνη.

Οι μετασχηματισμοί και οι μεταρρυθμίσεις που προτείνουμε εδώ, που αποτελούν μόνιμο μέρος του συνολικού προγράμματος, συνιστούν μακρόπνοες αλλαγές. Πρέπει όμως, και μπορούν, να αρχίσουν τώρα. Μπορούν σύντομα να αποδώσουν τους πρώτους καρπούς. 

Οι μετασχηματισμοί που προτείνουμε μπορούν να ενταχθούν σε τρεις μεγάλες ενότητες. Η πρώτη ενότητα (περιουσιολόγιο, φορολογία) έχει ως στόχο την αύξηση των δημόσιων εσόδων. Η δεύτερη ενότητα αφορά σε μεταρρυθμίσεις (δημόσια διοίκηση κλπ) που σχετίζονται με την ανταποδοτικότητα των πόρων. Η τρίτη ενότητα αφορά σε μετασχηματισμούς και μεταρρυθμίσεις που, μαζί με τις προηγούμενες, αποσκοπούν στην αύξηση του παραγόμενου πλούτου, στην ισχυροποίηση της κοινωνίας και της οικονομίας.  

(i) To περιουσιολόγιο   

Το Σύνταγμα της χώρας μας ορίζει ότι οι Έλληνες πολίτες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις (άρθρο 4 παρ. 2), και ότι «… συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους» (άρθρο 1 παρ. 5). Αυτή η συνταγματική επιταγή έχει κουρελιαστεί από το φαύλο καθεστώς του δικομματισμού, με τη θεσμοθετημένη φοροασυλία των ισχυρών και τη διάχυτη φοροδιαφυγή. 

Στο περιουσιολόγιο θα αποτυπώνεται η περιουσία όλων των Ελλήνων υπηκόων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε όλες τις μορφές κινητού και ακίνητου πλούτου. Αυτό θα επιτρέψει τη θέσπιση ενός ενιαίου βασικού φόρου, επί του οποίου μπορούν στη συνέχεια να θεσπίζονται εκπτώσεις ή πρόσθετες επιβαρύνσεις με πρόνοια για αποτροπή, σε κάθε περίπτωση, της διπλής φορολογίας.

Το περιουσιολόγιο θα αποτελέσει την αφετηρία για ένα ριζικά νέο φορολογικό σύστημα, δίκαιο, απλό και αποτελεσματικό. Στην πλήρη ανάπτυξή του θα επιτρέψει την ουσιαστική φορολογική ανακούφιση των χαμηλόμισθων, των χαμηλοσυνταξιούχων, των μικροϊδιοκτητών, των μικρομετόχων και μικροομολογιούχων, με ταυτόχρονη αύξηση των συνολικών εσόδων του κράτους.  

(ii) Αντιμετώπιση της παραοικονομίας ως «διαρθρωτικό πρόβλημα»

Η λεγόμενη παραοικονομία δεν είναι αποτέλεσμα «χαμηλής φορολογικής συνείδησης». Κυρίως είναι αποτέλεσμα στρεβλής απάντησης στο πρόβλημα του ανταγωνισμού που αντιμετωπίζουν μικρές επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες από τις μεγάλες επιχειρήσεις και τους μονοπωλιακούς ομίλους και της απουσίας κρατικής πολιτικής που να απαντά στα προβλήματα αυτά. 

Έτσι η κλοπή φόρων και ασφαλιστικών εισφορών υποκαθιστά συγκριτικά πλεονεκτήματα, εξασφαλίζει την επιβίωση αλλά, σε μερικές περιπτώσεις, και τον αθέμιτο πλουτισμό. 

Η αντιμετώπιση συνεπώς της παραοικονομίας, τόσο με εισπρακτικά και άλλα φορολογικά μέτρα, όσο και με κλαδικές πολιτικές και προγραμματικές συμφωνίες, στο πλαίσιο μιας στοχευμένης παραγωγικής ανασυγκρότησης και μιας πολιτικής αντιμετώπισης των καρτέλ και του αθέμιτου ανταγωνισμού. Στο πλαίσιο τέτοιων συμφωνιών θα αναλαμβάνονται αμοιβαίες δεσμεύσεις τόσο από το κράτος όσο και από τους φορείς των συγκεκριμένων κλάδων. 

(iii) Επανεξέταση όλων των ειδικών φορολογικών καθεστώτων και δημιουργία ενός σύγχρονου φοροεισπρακτικού μηχανισμού

Η επανεξέταση από μηδενική βάση όλων των ειδικών φορολογικών καθεστώτων που θεσπίσθηκαν μετά το β΄ παγκόσμιο πόλεμο αποτελεί μια δεύτερη διάσταση της φορολογικής μεταρρύθμισης. Αυτά τα ειδικά καθεστώτα έχουν καταστήσει το φορολογικό σύστημα διάτρητο και αναποτελεσματικό, γι’ αυτό και πρέπει να καταργηθούν στο πλαίσιο ενός καθολικού φορολογικού συστήματος. 

Πλήρης αναμόρφωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού με εκτεταμένη χρήση και ορθολογική αξιοποίηση πληροφοριακών συστημάτων. Θέσπιση καταλυτικών μέτρων ενάντια στη διαφθορά. Δημιουργία Κέντρων Μελετών για θέματα φορολογικής πολιτικής, πάταξης της φοροδιαφυγής και ιδιαίτερα της διεθνοποιημένης φοροδιαφυγής. 

(vi) Μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης

Πρόκειται για τη δεύτερη μεγάλη «ιστορική εκκρεμότητα», μετά τη φορολογική μεταρρύθμιση. 

Η διοικητική μεταρρύθμιση μπορεί να υλοποιηθεί μόνο ως μια ενδογενής διαδικασία με βάση τις αξίες της αλληλεγγύης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, του σεβασμού των δημόσιων αγαθών, και σε άμεση σύνδεση με τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας. Σ’ αυτήν εμπλέκονται το πολιτικό σύστημα, η διοίκηση, η κοινωνία. Απαιτούνται ταυτόχρονες και συνδυασμένες αλλαγές και στους τρεις τομείς, με στόχο τη διάκριση ανάμεσα στην πολιτική διεύθυνση και τη διοίκηση - διαχείριση. Μόνο στη βάση μιας τέτοιας συνδυασμένης αλλαγής μπορούν να κτυπηθούν ο κομματισμός, η διαπλοκή, η σπατάλη και η διαφθορά.  

Στο νέο «καταμερισμό έργου» η πολιτική δίνει το όραμα, τις κατευθύνσεις, κάνει τις επιλογές, ανοίγει νέους δρόμους. Η διοίκηση, μαζί με τους αναγκαίους επιστημονικούς, ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς θεσμούς, γίνεται ικανή όχι μόνο να διεκπεραιώνει αλλά και να προτείνει πολιτικές και εναλλακτικά σενάρια, ανάλογα με τις δυνατότητες, τις πολιτικές επιλογές και τις ανάγκες της κοινωνίας. 

Στη βάση μιας τέτοιας ριζικής μεταρρύθμισης μπορούν να εισαχθούν στη δημόσια διοίκηση και να αποδώσουν θεσμοί και καινοτομίες όπως ο αναπτυξιακός δημοκρατικός προγραμματισμός, το διπλογραφικό λογιστικό σύστημα, ο προϋπολογισμός προγραμμάτων, συστήματα αξιολόγησης και ελέγχου της κοινωνικής αποτελεσματικότητας των δαπανών, νέες τεχνολογίες και πληροφοριακά συστήματα.   

(v) Να καταργηθεί το πελατειακό σύστημα, όρος για να μεταρρυθμίσουμε     την πολιτική

Το πολιτικό σύστημα του καθεστωτικού δικομματισμού εδράζεται στη διαπλοκή και πριμοδοτεί μια διάχυτη διαφθορά. Το σύστημα αυτό και οι δομές του έχουν εισχωρήσει σε όλους τους πόρους της διοίκησης και του κράτους, σε πολλούς τομείς της κοινωνίας. Οι εκλογές της 6ης του Μάη έστειλαν ένα ισχυρό μήνυμα, ότι η ελληνική κοινωνία δεν ανέχεται πλέον αυτό το σύστημα.

 

Η διάλυση του πελατειακού συστήματος θα είναι αποτέλεσμα συνδυασμένων ενεργειών «από τα κάτω» και «από τα πάνω». Απαιτεί τη μετάβαση από τον πολίτη – πελάτη, που παθητικά αναθέτει τις τύχες του στην εκάστοτε κυβέρνηση, στο κόμμα ή στην εξουσία γενικότερα, στον ενεργό, δημοκρατικό πολίτη που αισθάνεται και ενεργεί όχι ως μεμονωμένο άτομο αλλά ως μέλος του «Δήμου», της κοινωνίας. Αυτό προϋποθέτει την ανάκτηση της εμπιστοσύνης προς την πολιτική και τους θεσμούς. Η πρότασή μας, το σχέδιό μας, διεκδικούν όχι μόνο την ψήφο αλλά κυρίως αυτή την εμπιστοσύνη. Για να αλλάξουμε το κράτος και από δυνάστης να γίνει υπηρέτης της κοινωνίας. Για να εφαρμόσουμε παντού αντικειμενικά κριτήρια, διαφανείς διαδικασίες και δημόσιους απολογισμούς, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν και να μπορούν να στηρίζουν και να ελέγχουν.

Αυτή η διαδικασία αποδόμησης, αποσύνθεσης και τελικά διάλυσης του πελατειακού συστήματος, απαιτεί τη συνδρομή της κοινωνίας, της Βουλής, της δικαιοσύνης. 

-- Η δικαιοσύνη πρέπει να ανταποκριθεί στο πάνδημο αίτημα να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι, όσο ψηλά κι αν βρίσκονται, στο πλαίσιο πάντα του Συντάγματος και του κράτους δικαίου.

-- Η Βουλή πρέπει να καταργήσει του νόμους που θεσμοθετούν και προστατεύουν το δικομματισμό, να ψηφίσει το νόμο για την απλή αναλογική και να βάλει τέλος στην πολυνομία, που επιτρέπει την ανομία των ιδιοτελών συμφερόντων. 

-- Η κοινωνία να πιέσει για μια πολιτική ζωή δημοκρατική και μια πολιτική αντιπαράθεση με βάση αξίες, αρχές, ιδέες, προγράμματα λύσης στα προβλήματά της. 

Με τον τρόπο αυτό δεν θα διαλυθεί μόνο το πελατειακό σύστημα, θα έχουν μετασχηματισθεί δημοκρατικά το πολιτικό σύστημα και οι όροι της πολιτικής ζωής.

(vi) Νέοι θεσμοί κοινωνικού και εργατικού ελέγχου 

Ο ΣΥΡΙΖΑ θα δημιουργήσει τις συνθήκες για να αναδειχθούν και να θεσμοθετηθούν νέες μορφές κοινωνικού ελέγχου. 

Η διαφάνεια σε όλες τις αποφάσεις της διοίκησης και η δημόσια λογοδοσία αποτελούν μια από τις προϋποθέσεις γι’ αυτό.

Όλη η διοίκηση και ιδιαίτερα φορείς και δομές που διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα είναι υπόλογοι απέναντι στην κοινωνία και τους φορολογούμενους. 

Παράλληλα, πρέπει να αναδειχθούν νέες μορφές αυθεντικής έκφρασης της βούλησης των εργαζομένων και των πολιτών στη βάση της άμεσης δημοκρατίας, μακριά από πελατειακές, κομματικές, εργοδοτικές ή κρατικίστικες λογικές του παρελθόντος, που εξέθρεψε ο καθεστωτικός δικομματισμός.  

(vii) Θεσμοθέτηση της αρχής του δημοκρατικού προγραμματισμού και του μακροχρόνιου σχεδιασμού σε όλα τα επίπεδα του κράτους

Στο κράτος και τη διοίκηση πρέπει να οργανωθεί μια «εισβολή» δημοκρατίας, αξιοκρατίας και δημοκρατικού προγραμματισμού στην καθημερινή λειτουργία της. Επίσης πρέπει να αποκτηθούν γνώσεις και εμπειρίες ώστε να μπορούν να καταρτίζονται εναλλακτικά σχέδια και σενάρια εξέλιξης. 

Αυτό προϋποθέτει ένα συνολικότερο σχέδιο, μεσοπρόθεσμου χαρακτήρα, ενώ για κρίσιμα προβλήματα απαιτούνται προγράμματα και «εστίες» γνώσης και μελέτης γι’ αυτά σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Τέτοια προβλήματα, μεταξύ άλλων, είναι:

-- Το ζήτημα του περιβάλλοντος και η αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

-- Οι δημογραφικές τάσεις και οι συνέπειες από τη γήρανση του πληθυσμού 

-- Η διαχείριση των υδάτων και του φυσικού πλούτου, η αντισεισμική θωράκιση. 

-- Ο ενεργειακός σχεδιασμός κ.ά. 

Τα σχέδια αυτά πρέπει να γίνονται υπόθεση της Βουλής, της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας και να συνοδεύονται από σαφείς πολιτικές. 

Διαβάστε τη συνέχεια της παρουσίασης του Γ. Δραγασάκη εδώ