Κάποιοι εντός του ΣΥΡΙΖΑ δεν επιθυμούν τον όρο «μετασχηματισμός» για την τωρινή φάση της εξέλιξής του. Προφανώς, δεν κατανοούν ότι βρισκόμαστε σε νέα φάση, μετά την «πρώτη φορά Αριστερά».
Υπενθυμίζω ότι και η περεστρόικα στην ΕΣΣΔ σήμαινε «ανασυγκρότηση», αλλά στο ξεκίνημά της (1985) είχε χαρακτηριστεί «επανάσταση μέσα στην επανάσταση». Ας μη δίνονται, λοιπόν, μάχες για τις ορολογίες, θα έλεγα και τις ονομασίες, που έχουν στοιχίσει στην Αριστερά της Ελλάδας ουκ ολίγες διασπάσεις.
Άλλοι τοποθετούν τις ρίζες του ΣΥΡΙΖΑ στη διάσπαση του ΚΚΕ, το 1968, που οδήγησε στην ίδρυση του ΚΚΕ Εσωτερικού, φορέα του ευρωκομμουνισμού. Όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ από ιδρύσεώς του υπήρξε ενωτικό εγχείρημα, δηλαδή, το αντίθετο της διάσπασης.
Η μεγάλη αλήθεια είναι ότι δεν θα υπήρχε το σημερινό μεγάλο και νικηφόρο κόμμα της Αριστεράς, αν δεν είχε προηγηθεί ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, ως συμμαχικό σχήμα, του οποίου η ίδρυση κατέστη δυνατή με το Κοινό Πόρισμα ΚΚΕ – ΕΑΡ το 1989. Ένα ιστορικό κείμενο, που έκλεισε μια τριαντάχρονη περίοδο διάσπασης του κομμουνιστικού κινήματος.
Η τότε ενωτική διεργασία είχε ευνοηθεί και από την περεστρόικα, αλλά και από τη συνειδητοποίηση από την πλειοψηφία του ΚΚΕ Εσωτερικού ότι η μάχη για τον τίτλο του ΚΚΕ είχε οριστικά κριθεί εις βάρος του και υπέρ του ΚΚΕ. Άρα η δημιουργία της ΕΑΡ διευκόλυνε την προσέγγιση.
Να σημειωθεί ότι η περεστρόικα είχε προκαλέσει διχασμό εντός του τότε κραταιού ΚΚΕ, που οξύνθηκε μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», το 1989. Έτσι, επήλθε νέα διάσπαση του ιστορικού κόμματος, το 1991, με ευθύνη, κατά τη γνώμη μου, και των δύο πλευρών, αφού η παραδοσιακή αρνιόταν τη μεταρρύθμιση του κόμματος, η δε μεταρρυθμιστική/ρεφορμιστική άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμα και διάλυσής του.
Τυπικά, η ρήξη συνέβη με την αποχώρηση της Γ.Γ. του ΚΚΕ Αλέκας Παπαρήγα από την Εκτελεστική Επιτροπή του ΣΥΝ, με τους ανανεωτές να δηλώνουν την παραμονή τους στο ενωτικό εγχείρημα. Έτσι, ο ΣΥΝ κράτησε στις τάξεις του λαμπρά στελέχη και χιλιάδες μέλη, τους σαραντάρηδες του ΚΚΕ, καθώς και την μεγάλη πλειοψηφία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας (14 στους 21 βουλευτές), ενώ από τους τρεις ευρωβουλευτές Εφραιμίδη, Αλαβάνο και Παπαγιαννάκη, μόνο ο πρώτος παρέμεινε στο ΚΚΕ. Ο τέταρτος (Δημήτρης Δεσύλλας) είχε αποχωρήσει με το ΝΑΡ.
Η αποχώρηση του ΚΚΕ κατέστησε δυνατό και επιθυμητό τον μετασχηματισμό του ΣΥΝ σε ενιαίο κόμμα, με απόφαση όλων των συνιστωσών, το 1992. Ωστόσο, προηγήθηκε και δημοψήφισμα των μελών του ΣΥΝ για το ζήτημα, διά του οποίου το 92% είχε ταχθεί υπέρ του εν λόγω μετασχηματισμού, που σήμαινε την αρχή διαμόρφωσης νέας ταυτότητας που οριζόταν ως υπέρβαση των δύο ιστορικών ρευμάτων της Αριστεράς, του κομμουνιστικού και του σοσιαλδημοκρατικού, με όραμα ένα σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία, αλλά και σταθερό ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Σε πρώτη φάση, το ενιαίο πλέον κόμμα, με πρόεδρο τη Μαρία Δαμανάκη, δεν ευτύχησε, μένοντας εκτός Βουλής στις εκλογές του 1993, υπολειπόμενο του 3% κατά 0,6%. Εξέλιξη που απείλησε την ίδια την ύπαρξη του κόμματος, το οποίο όμως ανασυγκροτήθηκε με νέο πρόεδρο τον πασοκογενή Νίκο Κωνσταντόπουλο, ο οποίος παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το 2004, δηλαδή 11 χρόνια.
Δεν θα απαριθμήσω τα επιτεύγματα του ΣΥΝ, ακόμα και την περίοδο που ήταν εκτός της Βουλής των Ελλήνων, αλλά είχε εξαιρετική και πολυδιάστατη παρουσία στο Ευρωκοινοβούλιο με τους Αλαβάνο και Παπαγιαννάκη. Στέκομαι μόνο στο ότι ο ΣΥΝ με πρόεδρο Κωνσταντόπουλο έκανε ριζοσπαστικές επιλογές, όπως η επίσκεψη στα Σκόπια (1994) κόντρα στο εμπάργκο του Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ ξεχωριστή για την υπό διαμόρφωση ταυτότητά του ήταν η ενεργητική συμβολή του ΣΥΝ στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ και στο Ευρωπαϊκό. Με Κωνσταντόπουλο πρόεδρο και Πιτσιόρλα εμπνευστή (μην το ξεχνούμε) έγινε και το βήμα ίδρυσης του ΣΥΡΙΖΑ, το 2004, ενώ καθοριστική ήταν η συμβολή του ΣΥΝ στην ίδρυση και του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ), τέλος της ίδιας χρονιάς, στη Ρώμη.
Από το 2005
Για να αποδίδω τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, η πρώτη ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ (με συνιστώσα και την ΚΟΕ) έγινε το 2005, με νέο πρόεδρο του ΣΥΝ τον Αλέκο Αλαβάνο, που παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το 2008, όταν ο ίδιος αποφάσισε να μην επανεκλεγεί πρόεδρος, ανοίγοντας τον δρόμο διορατικά για την εκλογή του Αλέξη Τσίπρα ως επικεφαλής του ΣΥΝ και κατ’ επέκταση του ΣΥΡΙΖΑ. Υπενθυμίζω ότι όταν ανέλαβε πρόεδρος του ΣΥΝ ο Αλέξης, δεν ήταν βουλευτής, αλλά δημοτικός σύμβουλος Αθηναίων, επικεφαλής της παράταξης «Ανοιχτή Πόλη», θέση που διατήρησε μέχρι το 2009, όταν και εξελέγη στη Βουλή.
Θα μπορούσα να συνεχίσω την αναδρομή αυτή, αλλά προτείνω στα μέλη και τους φίλους του ΣΥΡΙΖΑ να διαβάσουν τον ομόφωνα ψηφισμένο απολογισμό της Κ.Ε., που καλύπτει την περίοδο 2012-2019.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
