to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Ο Αστερίξ μονομάχος (εις μνήμην Αλμπέρ Ουντερζό)

Ο Αλμπέρ Ουντερζό, ο σκιτσογράφος του Αστερίξ, πέθανε προχτές, λίγο πριν κλείσει τα 93 του χρόνια. Την ίδια μέρα η Γαλλία θρηνούσε δυο ακόμα πολύ σημαντικούς ανθρώπους, που πέθαναν επίσης σε μεγάλη ηλικία, από την πανδημία του κορονοϊού, τον μουσικό Μανού Ντιμπάγκο και τον μαρξιστή φιλόσοφο Λυσιέν Σεβ -αλλά ο θάνατος του Ουντερζό, που προσωπικά με άγγιξε περισσότερο, δεν συνδέεται με τον ιό, οπως ενημέρωσαν οι δικοί του άνθρωποι.


Το ιστολόγιο έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό να παρουσιάζει τις 24 περιπέτειες που συνδημιούργησαν ο Ρενέ Γκοσινί και ο Αλμπέρ Ουντερζό, αφού πιστεύω, έστω και με μια δόση υπερβολής, ότι οι 24 αυτοι τόμοι του Αστερίξ είναι μια από τις σημαντικότερες προσφορές της Γαλλίας στον παγκόσμιο πολιτισμό μεταπολεμικά. Η αλήθεια είναι πως ο ρυθμός της παρουσίασης έχει αραιώσει πολύ, αλλά ένιωσα ότι χρωστάω στον μεγάλο Αλμπέρ μια παρουσίαση για αποχαιρετισμό, οπότε στρώθηκα να τη γράψω.

Να πούμε δυο λόγια για τον εκλιπόντα. Ο Αλμπέρ Ουντερζό, γιος Ιταλών μεταναστών, γεννήθηκε το 1927 και γνώρισε τον Γκοσινί το 1951. Δημιούργησαν μαζί τον Ινδιάνο Ούμπα-Πα και άλλους δυο ήρωες που νομίζω πως δεν έχουν παρουσιαστεί στα ελληνικά, τους Jehan Pistolet και Luc Junior, και από το 1959, όταν άρχισαν να δουλεύουν για το περιοδικό Πιλότ, τον Αστερίξ. Στο ίδιο περιοδικό ο Ουντερζό σχεδίασε επίσης, σε συνεργασία με άλλον σεναριογράφο, την περιπέτεια Τανγκύ και Λαβερντύρ, με ηρωες πιλότους της Πολεμικής Αεροπορίας.

Όταν το 1977 πέθανε πολύ νέος ο Ρενέ Γκοσινί ο Ουντερζό συνέχισε να φτιάχνει άλμπουμ του Αστερίξ, οπου ανέλαβε επίσης και το σενάριο, αν και κατά τη γνώμη των περισσότερων τα άλμπουμ αυτά δεν φτάνουν στο ύψος των 24 πρώτων που οφείλονται στο δίδυμο. Το 2011 σταμάτησε να σκιτσάρει και παραχώρησε τα δικαιώματα στην Hachette, επιτρέποντας να κυκλοφορήσουν νέες περιπέτειες του Αστερίξ με άλλο δημιουργικό δίδυμο -και ήδη έχουν κυκλοφορήσει 4 τέτοια άλμπουμ της νέας περιόδου- ενώ την ίδια περίοδο είχε έρθει σε σύγκρουση με την κόρη του, που τελικά διευθετήθηκε.

Η περιπέτεια που θα παρουσιάσω σήμερα είναι η 17η από τις 24.

Ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2014, με μια παρουσίαση της περιπέτειας Αστερίξ στους Βρετανούς και μετά με μια γενική παρουσίαση των πρωταγωνιστών του κόμικς. Τον Δεκέμβριο είχαμε τη δεύτερη περιπέτεια, την Κατοικία των θεών, τον Φλεβάρη 2015 είδαμε τον Μάγο (ή Μάντη) ενώ στα τέλη Απριλίου παρουσίασα τον «Αστερίξ στη χώρα των Ελβετών». Τέλη Ιουνίου 2015 παρουσιάστηκε Ο αγώνας των αρχηγών, η πέμπτη περιπέτεια της σειράς, αλλά στα τέλη Αυγούστου δεν είχαμε περιπέτεια για τεχνικούς λόγους. O κύκλος συνεχίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου με τον Αστερίξ στην Κορσική και η τελευταία δημοσίευση για το 2015 ήταν την παραμονή των Χριστουγέννων με τον Αστερίξ Λεγεωνάριο. Το 2016 ξεκίνησε με την περιπέτεια Οβελίξ και σία τον Φλεβάρη, ενώ τον Απρίλιο ανέβασα το Δώρο του Καίσαρα. Τον Ιούνιο είχε πέσει πολλή δουλειά, τον Αύγουστο είχαμε το… θερινό ραστόνι (και θα ήταν ευκαιρία να βάλουμε τον Αστερίξ Ολυμπιονίκη, κρίμα), οπότε ξαναπιάσαμε το νήμα τον Οκτώβριο με την Ασπίδα της Αρβέρνης. ενώ τον Δεκέμβριο ακολούθησε το Χρυσό δρεπάνι. Πρώτη περιπέτεια του 2017, τον Φλεβάρη, ήταν το Μεγάλο ταξίδι, που συμπλήρωσε την πρώτη δωδεκάδα. Στη δεύτερη δωδεκάδα μπήκαμε τον Απρίλιο, με την περιπέτεια «Ο Αστερίξ και η Κλεοπάτρα». Μετά αραίωσαν οι ρυθμοί. Τον Αύγουστο του 2017 παρουσιάστηκε η περιπέτεια «Ο Αστερίξ και οι Γότθοι» ενώ τον Δεκέμβριο είχαμε ένα εμβόλιμο άρθρο, αφού παρουσιάσαμε την καινούργια (χωρίς Γκοσινί αλλά και χωρίς Ουντερζό) περιπέτεια «Ο Αστερίξ στην Ιταλία» που είχε πρόσφατα κυκλοφορήσει στα γαλλικά (ο ελληνικός τίτλος είναι δικός μου, αφού τότε δεν είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά το τεύχος). Το 2018 μία μόνο περιπέτεια παρουσιάσαμε, τον Απρίλιο, τον Αστερίξ στην Ισπανία . Μια ακόμα περιπέτεια παρουσιάσαμε τον Μάιο του 2019, τον Γύρο της Γαλατίας, ενώ τον Νοέμβριο είχαμε ένα εμβολιμο άρθρο, όπου παρουσιάσαμε μια ακόμα καινούργια περιπέτεια, της νέας περιόδου, Ο Αστερίξ και η αδρεναλίνη. Τη σημερινή περιπέτεια την έστειλε σκαναρισμένη ο φίλος Δημήτρης Ρ. ενώ έχω επίσης σκαναρισμένη, χάρη στον φίλο μας τον Χρήστο Τσατσαρώνη, την περιπέτεια Ο Αστερίξ και η χύτρα. Για τις άλλες, ελπίζω πως κάποιος θα φιλοτιμηθεί να σκανάρει τεύχη του Ψαρόπουλου που μας λείπουν (ο κατάλογος στο τέλος του άρθρου).

Θυμίζω ότι οι περιπέτειες του Αστερίξ κυκλοφόρησαν σε αυτοτελείς τόμους στα ελληνικά πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου (σε μετάφραση αρχικά του Κώστα Ταχτσή και μετά του Αργύρη Χιόνη) ενώ αργότερα κυκλοφόρησαν σε νέα μετάφραση (της Ειρήνης Μαραντέι) από τις εκδόσεις Μαμούθ, που είναι και η έκδοση που (νομίζω πως) βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο εμπόριο. Λέω «σε αυτοτελείς τόμους» διότι περιπέτειες του Αστερίξ σε συνέχειες είχαν δημοσιευτεί στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στο περιοδικό «Αστερίξ».

Τη σημερινή περιπέτεια την ανέβασα εδώ απ’ όπου μπορείτε να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε.

Ο Αστερίξ Μονομάχος είναι μια από τις πρώτες περιπέτειες της σειράς, συγκεκριμένα η 4η περιπέτεια από τις 24. Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Pilote από τον Μάρτιο του 1962 έως τις αρχές του 1963 αλλά σε βιβλίο δεν εκδόθηκε παρά το 1964. Ο γαλλικός τίτλος είναι Astérix gladiateur.

Σύνοψη: Ο έπαρχος της Γαλατίας επισκέπτεται το στρατόπεδο του Πετιμπόνουμ και ζητάει από τον εκατόνταρχο να πιάσει έναν ανυπότακτο Γαλάτη που θέλει να τον πάρει μαζί του στη Ρώμη και να τον δώσει δώρο στον Ιούλιο Καίσαρα. Ο εκατόνταρχος προτείνει τον βάρδο, σαν πιο ακίνδυνο. Πράγματι, τον πιάνουν, βουλώνοντας με μαϊντανό τα αυτιά τους για να μην ακούν το τραγούδι του.

Οι Γαλάτες μαθαίνουν την απαγωγή του βάρδου και κάνουν επίθεση στο Πετιμπόνουμ, ξυλοφορτώνοντας τους Ρωμαίους, αλλά μαθαίνουν ότι ο έπαρχος με τον βάρδο έχουν ήδη φύγει με γαλέρα.  Αστερίξ και Οβελίξ αναλαμβάνουν να πάνε στη Ρώμη. Βρίσκουν μια φοινικική γαλέρα, ξεπερνάνε τον σκόπελο των πειρατών και φτάνουν στη Ρώμη, όπου μαθαίνουν από έναν Γαλάτη ταβερνιάρη ότι ο Καίσαρας αποφάσισε να ρίξει τον Κακοφονίξ στα λιοντάρια.

Καθώς επισκέπτονται τα λουτρά, ο Κάιους Κόμπους, ονομαστός γυμναστής μονομάχων, εντυπωσιάζεται από τη σωματοδομή και τις δυνάμεις τους και θελει να τους πάρει με το ζόρι για μονομάχους -και ξαμολάει σε όλη τη Ρώμη τους μπράβους του για να τους συλλάβουν. Ωστόσο, οι δυο φίλοι προσέρχονται με τη θέλησή τους για να καταταγούν, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να πλησιάσουν και να απελευθερώσουν τον βάρδο. Αρνούνται όμως να γυμναστούν και μάλιστα πείθουν και όλους τους άλλους μονομάχους να παίζουν αινίγματα αντί να σφάζονται.

Έρχεται η μέρα των αγώνων. Ο Κακοφονίξ ρίχνεται στα λιοντάρια αλλά αρχίζει το τραγούδι οπότε τα θηρία φεύγουν τρέχοντας. Και αντί για αγώνες μονομάχων, ο Αστερίξ προκαλεί τον Καίσαρα να στείλει μια κοόρτη επίλεκτους για αντιπαλους των δυο Γαλατών -και βέβαια, τους κάνουν με τα κρεμμυδάκια. Το πλήθος επευφημεί και μπροστά στη λαϊκή ευχαρίστηση ο Καίσαρας κάνει τα πικρά γλυκά και αφήνει ελεύθερους τους Γαλάτες και μάλιστα τούς δίνει και τον γυμναστή των μονομάχων, στον οποίο οι Γαλάτες δίνουν ένα μάθημα. Η περιπέτεια φυσικά τελειώνει με τσιμπούσι.

Καθώς είναι μια από τις πρώτες περιπέτειες, στον Αστερίξ Μονομάχο εισάγονται αρκετά πρόσωπα αλλά και ευρήματα που θα τα ξαναδουμε και στη συνέχεια σε άλλες περιπέτειες.

Kαταρχάς, έχουμε τους Φοίνικες εμπορους που θα τους ξαναδούμε σε μια περιπέτεια της μεταγκοσινικής περιόδου, την Οδύσσεια του Αστερίξ.

Στη γαλέρα οι κωπηλάτες δεν είναι σκλάβοι αλλά… συνεταίροι που δεν διάβασαν καλά το συμβόλαιο του συνεταιρισμού πριν το υπογράψουν, όπως ενημερώνει χαμογελαστός τον Αστερίξ ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. (Η Μαραντέι μεταφράζει κατά λέξη «Γενικός Διευθυντής Πρόεδρος» το γαλλικό Président – Directeur General, που αντιστοιχεί στο αγγλ. CEO).


Πιο σημαντικό, στη φοινικικη γαλέρα επιτίθενται οι πειρατές -είναι η πρώτη εμφάνισή τους, αλλά στη συνέχεια θα καταστούν μόνιμο σχεδόν καρύκευμα των περιπετειών του Αστερίξ, τουλάχιστων εκείνων των περιπετειών που περιλαμβάνουν θαλάσσιο ταξίδι.

Oι «συνεταίροι» αρνούνται να πολεμήσουν, αφού δεν προβλέπεται ρητά στο συμβόλαιο που έχουν υπογράψει, και προτείνουν τροποποίηση του συμβολαίου -αλλά ενώ οι Φοίνικες το συζητάνε, οι δυο Γαλάτες έχουν ήδη πηδήσει στην πειρατική γαλέρα και την έχουν κάνει φύλλο φτερό.

Οι πρωταγωνιστές του πειρατικού τσούρμου, ο Κοκκινογένης, ο λατινιστής Τριπόδης και ο μαύρος, είναι αντιγραμμένοι από τους ήρωες που εμφανίζονταν σε ένα «αδελφό» κόμικς με πειρατικό θέμα, το οποίο δημοσιευόταν επίσης στο Πιλότ την ίδια περίοδο, πείραγμα μεταξύ συναδέλφων δηλαδή.

Δεν ξέρω αν εξαρχής είχαν σκεφτεί να τους ξαναεμφανίσουν σε άλλες περιπέτειες ή αν αυτό προέκυψε στην πορεία -μάλλον το δεύτερο

– Θα τους κάνουμε μια μπουκιά, μα την πίστη μου -μεταφράζει ο Χιόνης.

– Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης.

Σε αυτό το ντεμπούτο, ο μαύρος που τρώει τα ρο (στη γαλλική βερσιόν) δεν εμφανίζεται αλλά μόνο ακούγεται σε δυο ή τρεις ατάκες. Για παράδειγμα, στο τέλος, ενώ οι πειρατές φεύγουν με το πλοίο τους μισοβυθισμένο, λέει On a ‘eçu une d’ole de t’ipotée (βάλτε r στη θέση των αποστρόφων), δηλαδή «Εισπλάξαμε άγκλιο βλομόξυλο» κατά την απόδοση του Χιόνη.

(Να πούμε επίσης ότι το πρόσωπο του έπαρχου είναι φτιαγμένο με πρότυπο έναν σκιτσογράφο και συγγραφέα που επίσης συνεργαζόταν με το Πιλότ, τον Ζορζ Φρονβάλ).

Επίσης το ντεμπούτο του κάνει σε αυτή την περιπέτεια ο γέρος Γαλάτης, που αργότερα ονομάζεται Γεροκανονίξ ή Θασεκανονίξ ή Μαθουσαλίξ (Agecanonix στα γαλλικά). Εδώ δεν αναφέρεται με το όνομά του. Του αναθέτει ο Οβελιξ να… κρατάει το μενιράδικο όσο αυτός θα λείπει.

Αναρωτιέμαι αν είμαι κατάλληλος γι’ αυτή τη δουλειά, λέει.

Σου έχω εμπιστοσύνη, απαντάει ο Οβελίξ. Στην αρχή, θα παραδίνεις ένα τη φορά, του λέει.

Ο οποίος Οβελίξ βγάζει πολύ γέλιο με τα καμώματά του σε όλη την περιπέτεια. Έχω την εντύπωση ότι παρουσιάζεται πιο πολεμόχαρος απ’ ό,τι σε άλλες περιπέτειες (αν και βέβαια πάντοτε θέλει να δέρνει). Μάλιστα, στο πρώτο ξυλοφόρτωμα της περιπέτειας βάζει στοίχημα με τον Αστεριξ ποιος θα δείρει τους περισσότερους Ρωμαίους, και ως απόδειξη κρατάει τα κράνη όσων δέρνει -κι έτσι σε όλη την περιπέτεια τον βλέπουμε να δέρνει με το ένα χέρι και να κρατάει μια ντάνα κράνη στο άλλο ή να παραπονιέται που κάποιος Ρωμαίος λεγεωναριος δεν φορούσε κράνος.

Κάτι άλλο που κάνει διαρκώς ο Οβελίξ σε αυτή την περιπέτεια είναι να χτυπάει πόρτες -κάπως δυνατά.

Επισκέπτονται μια insula, ρωμαϊκή πολυκατοικία. Φτάνουν στο τρίτο πάτωμα, όπου μένει ο Γαλάτης ταβερνιάρης. Χτύπα, λεει ο Αστερίξ και ο Οβελίξ χτυπάει, με τρόπο κάπως εριστικό.

Σου είπα να χτυπήσεις, όχι να διαλύσεις, τον κατσαδιάζει ο Αστερίξ.

Μα, για μενα «χτυπάω» και «διαλύω» είναι το ίδιο, απαντάει ο Οβελίξ.

Το χειρότερο, δεν είναι το διαμέρισμα του Γαλάτη -οπότε ο Οβελίξ πάει να χτυπήσει απέναντι!

(Και καθώς η γειτόνισσα φωνάζει αρχίζει ένας φοβερός καβγάς ανάμεσα σε ενοίκους διάφορων διαμερισμάτων. Και εδώ ο Χιόνης προσθέτει μια ωραία πινελιά στη μετάφραση που δεν υπάρχει στο πρωτότυπο. Όταν ένας διαμαρτύρεται και λέει Si vous ne vous taisez pas, j’appelle les vigiles, ο Χιόνης αποδίδει «Αν δεν το βουλώσετε, θα καλέσω το C», δηλαδή το 100 με ρωμαϊκή σημειογραφία ενώ η Μαραντέι απλώς μεταφράζει κατά λέξη «θα φωναξω τους vigiles» με υποσημείωση «φύλακες»).

Καθώς βγαίνουν στο δρόμο οι ήρωές μας, τούς επιτίθενται οι μπράβοι του γυμναστή για να τους αιχμαλωτίσουν. Ο Οβελίξ εφαρμόζει μια νέα μέθοδο, δεν τους δέρνει αλλά τους ταρακουνάει. Και από την πολυκατοικία όπου συνεχιζουν να καβγαδίζουν ακούγεται η θεϊκή ατάκα: — Ησυχία στο δρόμο, δεν ακούγονται πια οι φωνές μέσα στο σπίτι!

(Η ατάκα αυτή είχε γίνει παροιμιώδης στη φοιτητική μας παρέα).

Να πούμε με την ευκαιρία ότι είναι η πρώτη επίσκεψη των δυο ηρώων μας στη Ρώμη.

Ενα άλλο γκαγκ του Οβελίξ που επαναλαμβάνεται και σε επόμενη περιπέτεια (Ασπίδα της Αρβέρνης) είναι στα λουτρά, όταν κάνει βουτιά στην πισίνα με το κρύο νερό.

Πού είναι το νερό; αναρωτιέται ο Οβελίξ.

Βγήκε όταν μπήκες εσύ, του λέει ο Αστερίξ. Δεν υπάρχει χώρος και για τους δυο σας εκεί μέσα, ενώ ο γυμναστής δεξιά παρατηρεί με θαυμασμό την «επιβλητική μάζα» του Οβελίξ.

Και βέβαια όταν, μπροστά στον Καίσαρα οι δυο Γαλάτες αντιμετωπίζουν έναν λόχο επίλεκτων λεγεωναρίων, ο Οβελίξ δεν προλαβαίνει να μαζεύει κράνη:

Πού είναι το κράνος σου; Τι το έκανες το κράνος σου; ρωτάει τον κακομοίρη χαστουκίζοντάς τον.

Και, όπως είπα, οι Γαλάτες ζητούν από τον Ιούλιο Καίσαρα να τους δώσει τον Κάιους Κόμπους, τον γυμναστή, κάτι που ο Καίσαρας το κάνει πολύ ευχαρίστως αφού έχει θυμώσει πολύ για την αποτυχία του θεάματος.

Ο Αστερίξ τού δίνει ένα μάθημα: τον επιβιβάζει και αυτόν στη φοινικική γαλέρα και τον αναγκάζει να τραβήξει κουπί μόνος του, για να μάθει πόσο σκληρό είναι να κάνει κανείς περιουσία με τους μυώνες των άλλων.

Oι Φοίνικες ενθουσιάζονται φυσικά και ομόφωνα τον ανακηρύσσουν συνεταίρο.

– Εμπρός, αγαπητέ συνεταίρε, ας δώσουμε μια ώθηση στην επιχείρησή μας, λέει ο πρόεδρος.

Έχει κι άλλα πολλά ωραία η περιπέτεια, κάμποσα λογοπαίγνια (μεταξύ άλλων με τον Βρούτο), έχει το μήνυμα της μη βίας με τους μονομάχους να παίζουν αινίγματα, έχει ωραίους αναχρονισμούς στην περιγραφή της ζωής της Ρώμης όπως και πολλούς υπαινιγμούς σε γαλλικά τραγούδια, αλλά δεν χωρούσαν όλα σε ένα άρθρο.

Νάμαστε καλά και να μην αργήσω (πολύ) να παρουσιάσω την επόμενη περιπέτεια του Αστερίξ!

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)