Ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος "συνεχίζει να εκπροσωπεί το νέο και, παρά την ήττα της διαπραγμάτευσης, το δυνάμει ελπιδοφόρο" χρειάζεται να "επανιδρυθεί" μέσα από ένα "ανοιχτό συνέδριο αμέσως μετά τις εκλογές", για να λειτουργήσει "ως μαζικό δημοκρατικό κόμμα της Αριστεράς" διαμηνύει ο Ν. Φίλης στην "Αυγή". Ο απερχόμενος κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος τονίζει, επίσης, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ "δεν θα δεχτεί να δώσει φιλί ζωής στον παλαιοκομματισμό" και ότι η υπόθεση του ΣΥΡΙΖΑ "είναι υπόθεση ολόκληρης της ευρωπαϊκής Αριστεράς". Παράλληλα, επισημαίνει ότι υπάρχουν "σημαντικά περιθώρια για την άσκηση 'παράλληλου' προγράμματος", ενώ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η συμφωνία "θα είναι αντικείμενο συνεχούς διαπραγμάτευσης και ενός ιδιότυπου πολέμου θέσεων".
* Με τα δεδομένα των πρώτων γκάλοπ, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν συγκεντρώνει 151 έδρες ακόμη και με τη στήριξη των ΑΝ.ΕΛΛ. Θα ξαναγίνουν εκλογές ή κυβέρνηση συνεργασίας με Ποτάμι, ΠΑΣΟΚ ή Ν.Δ.;
Ο προεκλογικός χρόνος, αν και σύντομος, θα αποδειχτεί πυκνός. Κάθε μέρα θα είναι κρίσιμη για το αποτέλεσμα. Συνεπώς, δεν ωφελεί η ανακίνηση μετεκλογικής σεναριολογίας όταν δεν μπορούμε να προβλέψουμε τον ακριβή συσχετισμό της νέας Βουλής, στην οποία ενδέχεται να μπουν περισσότερα κόμματα, ορισμένα μάλιστα ως εκφραστές της αντιπολιτικής. Προέχει η προγραμματική αντιπαράθεση σχετικά με το μέλλον της χώρας ως προϋπόθεση για την αναζήτηση στέρεων και όχι ευκαιριακών συναινέσεων με προοδευτική κατεύθυνση. Ο ΣΥΡΙΖΑ ζητεί καθαρή εντολή αυτοδυναμίας από τον λαό. Συνεχίζει να εκπροσωπεί το νέο και, παρά την ήττα της διαπραγμάτευσης, το δυνάμει ελπιδοφόρο. Συνεπώς, δεν θα δεχτεί να δώσει φιλί ζωής στον παλαιοκομματισμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ενδιαφερόμαστε για τη συμπόρευση και τη συνεργασία με πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις, όπως, άλλωστε, αποδείξαμε με τον σχηματισμό της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ. Πρωταρχική σημασία έχει το πρόγραμμα και η αξιοπιστία.
Η συμφωνία δεν μπορεί να εφαρμοστεί ως έχει
* Το νέο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ θα περιλαμβάνει την πλήρη εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου ή τον οδικό χάρτη για την απεμπλοκή από αυτό; Υπάρχουν περιθώρια για την άσκηση «παράλληλου» προγράμματος;
Η εφαρμογή του προγράμματος εκτείνεται σε ολόκληρη την τριετία. Το Μνημόνιο δεν είναι το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αναγκαστική επιλογήτουλάχιστον σε αυτή τη φάση. Αναλόγως της πολιτικής σταθερότητας με κορμό την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, της πορείας της οικονομίας, καθώς και των ευρωπαϊκών εξελίξεων και ανατροπών, μπορεί να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για την εξισορρόπηση ή και την υπέρβαση κοινωνικά επώδυνων και υφεσιακών μέτρων. Σε αυτή τη φάση προέχει η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ώστε να καταργηθούν τα capital controls και να δημιουργηθεί στοιχειώδης εμπιστοσύνη των πολιτών προς τις τράπεζες. Δεν αρκεί όμως αυτό.
Ο ΣΥΡΙΖΑ θα παρουσιάσει εναλλακτικές προτάσεις ισοδύναμων μέτρων σε κρίσιμα θέματα όπως προβλέπεται από τη συμφωνία, όπως π.χ. για τους αγρότες, το ΕΚΑΣ και τους μικρομεσαίους, αλλά και για τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων, με προτεραιότητα την προστασία της πρώτης κατοικίας και τα εργασιακά. Κομβικής σημασίας θα είναι η διαπραγμάτευση για το χρέος που θα ξεκινήσει το φθινόπωρο. Η ίδια η συμφωνία προβλέπει ότι μέχρι τον Μάρτιο του 2016 πρέπει να κατατεθεί ένα πρόγραμμα αναπτυξιακού χαρακτήρα, με στόχο την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Επίσης, για ένα σύνολο θεμάτων που δεν ρυθμίζονται από τη συμφωνία, όπως η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής της διαφθοράς και της διαπλοκής αλλά και της μεταρρύθμισης του Δημοσίου, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για την άσκηση «παράλληλου» προγράμματος. Δεν μπορεί λοιπόν η συμφωνία να εφαρμοστεί ως έχει. Θα είναι αντικείμενο συνεχούς διαπραγμάτευσης και ενός ιδιότυπου πολέμου θέσεων, με την αυτονόητη όμως συμμετοχή της κοινωνίας.
Αναγκαία η αυτοκριτική και η συλλογικότητα
* Στο εσωτερικό του κόμματος γίνεται κριτική για καταστρατήγηση των διαδικασιών. Εσείς τι νομίζετε;
Ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε αντιμέτωπος, σχεδόν αιφνιδιασμένος, με σύνθετα προβλήματα, που δεν μπορούν να επιλυθούν χωρίς όλοι μαζί να ανιχνεύσουμε μια νέα θεωρία για το κόμμα και τις σχέσεις του με την κοινωνία και τα κινήματα, αλλά και την αριστερή κυβέρνηση. Παρά τις διακηρύξεις, δεν γίναμε ενιαίο κόμμα, με αποτέλεσμα να επιβιώσουν, συχνά χωρίς επικοινωνία, διαφορετικές κουλτούρες και αποκλίνοντα πολιτικά σχέδια που, στην πρώτη μεγάλη δοκιμασία, οδήγησαν στην απόσπαση ενός μέρους του κόμματος.
Ο Αλέξης έχει κατορθώσει να δημιουργήσει μια προστιθέμενη αξία για την Αριστερά. Χρειάζεται όμως η ειλικρίνεια που έχει επιδείξει στις σχέσεις της κυβέρνησης με τον λαό να μην οδηγήσει σε κάποιου είδους «αρχηγισμό» (όσο κι αν στην παρούσα φάση μοιάζει σαν «αναγκαίο κακό»), αλλά να ενισχύσει τη δημοκρατική και συλλογική λειτουργία του κόμματος και της κυβέρνησης. Άλλωστε, δεν ζούμε πια το καθεστώς της εκτάκτου ανάγκης της εξάμηνης διαπραγμάτευσης.
Η δημοκρατική και συλλογική λειτουργία ανταποκρίνεται στη φυσιογνωμία της δικής μας Αριστεράς. Επιπλέον, όμως, είναι αναγκαία για να προχωρήσει η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεσματικά στις μεγάλες μάχες για την προώθηση των λαϊκών συμφερόντων, στη σύγκρουση με τα μεγάλα συμφέροντα της εγχώριας διαπλοκής και της διαφθοράς, αλλά και στη δυναμική τής συνεχούς διαπραγμάτευσης με τους Ευρωπαίους εταίρους.
Η αυτοκριτική όλων μας, αναλόγως βέβαια της ευθύνης του καθενός, είναι αναγκαίος παράγοντας προκειμένου να τερματιστεί το φαινόμενο της αποστράτευσης και να αποκτήσει το κόμμα μια νέα δημοκρατική ορμή, όχι μόνο εν όψει των εκλογών, αλλά και εν όψει των δυσκολιών που προδιαγράφονται από το Μνημόνιο. Από αυτήν τη μάχη κανείς δεν νομιμοποιείται να λείψει.
Η δημοκρατική - αριστερή διακυβέρνηση, ακόμη και στις ιδιότυπες συνθήκες του μνημονιακού εκβιασμού, ισοδυναμεί, τελικά, με την αντιπαράθεση προς το νεοφιλελεύθερο παράδειγμα εξουσίας το οποίο υποτάσσει ολόκληρη την κοινωνία στην οικονομία της αγοράς και την εξουσία σε αδιαφανή κέντρα μακριά από τον λαϊκό έλεγχο.
Δίδυμη μάχη κατά του νεοφιλελευθερισμού και της εθνικής αναδίπλωσης
* Πώς βλέπετε τον ρόλο τού κόμματος στις νέες συνθήκες;
Στη νέα περίοδο, ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται να επανιδρυθεί. Είναι αναγκαίο να γίνει ανοιχτό συνέδριο αμέσως μετά τις εκλογές. Να μη λειτουργεί ο ΣΥΡΙΖΑ ως κλειστό σύστημα τιμαριούχων, αλλά ως μαζικό δημοκρατικό κόμμα τής Αριστεράς, με ανοιχτές συνιστώσες στη βάση αξιών, θέτοντας σε πρωτεύουσα θέση την ιδιότητα του μέλους. Είναι εκτός πραγματικότητας (και τολμώ να πω ότι παραπέμπει σε έναν παρηκμασμένο γιακωβινισμό) ένα μικρό κυβερνητικό κόμμα 25.000 μελών, και μάλιστα σε μόνιμη εσωτερική αντιπαράθεση, να αποφασίζει κυριαρχικά για το μέλλον του λαού ουσιαστικά ερήμην του λαού. Χρειάζεται, λοιπόν, να ξαναϋφάνουμε ένα νέο κοινωνικοπολιτικό μπλοκ εξουσίας που θα κερδίζει διαρκώς λαϊκές συναινέσεις, προκειμένου η χώρα, μέσα στην Ευρωζώνη και την Ε.Ε., να αναζητεί συμμαχίες στη βάση ενός πολιτικού σχεδίου για την ήττα τής νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας.
* Ποιος θα είναι ο ευρωπαϊκός αντίκτυπος των εκλογών στην Ελλάδα;
Η υπόθεση του ΣΥΡΙΖΑ είναι υπόθεση ολόκληρης της ευρωπαϊκής Αριστεράς, κάτι που φροντίζουν να μας το υπενθυμίζουν όλο αυτό τον καιρό τα κινήματα, τα κόμματα και οι προσωπικότητες που τη συγκροτούν. Η έκβαση των εκλογών στην Ελλάδα θα επηρεάσει και τις εκλογές στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιρλανδία που ακολουθούν το φθινόπωρο. Η μάχη κατά του νεοφιλελευθερισμού είναι αξεδιάλυτα δεμένη με τη μάχη κατά της εθνικής (πόσο μάλλον κατά της εθνικιστικής ή εθνολαϊκιστικής) αναδίπλωσης, σε μια μακρά περίοδο των παγκόσμιων εξελίξεων που ιδιαίτερα το προσφυγικό ζήτημα δημιουργεί νέες τομές ανάμεσα στην Αριστερά και τη Δεξιά, ανάμεσα στη Δημοκρατία και την αντίδραση, τελικά ανάμεσα στις δυνάμεις της κοινωνικής απελευθέρωσης και τις καταπιεστικές πολιτικές του κεφαλαίου. Είναι χαρακτηριστική η αποστροφή του Σλαβόι Ζίζεκ (σε συνέντευξη που αναδημοσιεύει η σημερινή "Εποχή"): «Η δουλειά του ΣΥΡΙΖΑ είναι να προετοιμαστεί και υπομονετικά να καταλάβει θέσεις και προοπτικές σχεδίων. Η παραμονή στην πολιτική εξουσία σε αυτές τις απίθανες συνθήκες παρέχει τον ελάχιστο χώρο για να προετοιμαστεί το έδαφος για μελλοντική δράση και πολιτική συγκρότηση».
