Για να κατανοήσει κανείς πόσο παραπλανητικός ήταν ο τίτλος αυτός αρκεί να αναλογιστεί το εξής: Οι ΗΠΑ είχαν ήδη πέσει στον "γκρεμό" τα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου, ένα 24ωρο δηλαδή προτού η Βουλή των Αντιπροσώπων υπερψηφίσει το σχετικό νομοσχέδιο.
Ο γκρεμός ήταν στην πραγματικότητα η καταληκτική ημερομηνία κατά την οποία, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εφάρμοζαν μια σειρά μέτρων ευρωπαϊκού τύπου λιτότητας, αν δεν υιοθετούσαν νέα νομοθεσία. Παρότι τα μέτρα αυτά έγιναν νόμος από την Πρωτοχρονιά, η εφαρμογή τους χωρίζεται σε φάσεις που εκτείνεται μέσα στους επόμενους μήνες.
Τα επιδόματα ανεργίας θα κόβονταν μέσα σε μια εβδομάδα ενώ οι φορολογικές αυξήσεις -που προκαλεί η αυτόματη εκπνοή των φοροαπαλλαγών που ενέκρινε ο Μπους ο νεότερος- θα χρειάζονταν μήνες μέχρι να τεθούν σε εφαρμογή. Αν πρέπει σώνει και καλά να κρατήσουμε τη μεταφορά του γκρεμού, τότε μπορούμε να πούμε ότι η πτώση ήταν αρκετά αργή ώστε ο Λευκός Οίκος να προλάβει να ρίξει ένα σκοινί και να ανασύρει τη χώρα από το βάραθρο.
Δεν είναι βέβαια όλα ρόδινα. Ο συμβιβασμός μεταξύ της ελεγχόμενης από τους Δημοκρατικούς, Γερουσίας και της ελεγχόμενης από τους Ρεπουμπλικάνους, Βουλής των Αντιπροσώπων συνοψίζεται μεν σε 154 σελίδες νομοθεσίας αλλά περιλαμβάνει αρκετές ακόμη νάρκες στη διαδρομή.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει:
- Μια συμφωνία για την επιστροφή στη φορολόγηση της διακυβέρνησης Κλίντον όσον αφορά τις οικογένειες το εισόδημα των οποίων υπερβαίνει ετησίως τα 450.000 δολάρια (ένας συμβιβασμός ανάμεσα στην επιθυμία των Δημοκρατικών να θέσουν το κατώφλι στα 250.000 δολάρια και την επιθυμία των Ρεπουμπλικάνων να το ανεβάσουν πάνω από το 1 εκατομμύρια δολάρια ή αν είναι δυνατόν να μην υπάρχει καν όριο).
- Μια αντίστοιχη αύξηση στη φορολογία μερισμάτων και άλλων εσόδων από διακίνηση κεφαλαίου πάνω από το συγκεκριμένο κατώφλι.
- Ακόμη μια αύξηση στον φόρο ακίνητης περιουσίας πάνω από αυτό το κατώφλι (αν και για κάποιον ανεξιχνίαστο λόγο, μόνο ο φόρος αυτός συνδέεται με τον πληθωρισμό).
- Το "πάγωμα" των μισθών στον δημόσιο τομέα.
- Την επέκταση κατά ένα χρόνο των επιδομάτων ανεργίας.
- Την αναθεώρηση της ελάχιστης εναλλακτικής εισφοράς. Το μέτρο απέβλεπε αρχικά να αυξήσει τη φορολογία των πλουσίων αλλά κατέληξε να επηρεάζει όλο και περισσότερες οικογένειες της μεσαίας τάξης.
- Και την επέκταση του προγράμματος φοροαπαλλαγών της κυβέρνησης Ομπάμα για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.
Με άλλα λόγια σχεδόν όλα τα μέτρα που εγκρίθηκαν με το νομοσχέδιο αφορούν εκπτώσεις φόρων με την εξαίρεση των αυξήσεων φόρων για τις μεγάλες περιουσίες. Υπήρξαν επίσης -όπως πάντα- μια σειρά μικρότερα μέτρα που προστέθηκαν στο νομοσχέδιο για να εξασφαλίσουν την έγκριση του. Μέτρα που περιλαμβάνουν από χαμηλότερους φόρους για το ρούμι του Πουέρτο Ρίκο ως τις επιδοτήσεις των καλλιεργητών σπαραγγιών.
Δύο όμως πράγματα δεν ρυθμίστηκαν με το νομοσχέδιο και αναβλήθηκαν για το μέλλον. Την 1η Μαρτίου θα τεθούν σε εφαρμογή μια σειρά περικοπών δαπανών που αποφασίστηκαν το καλοκαίρι του 2011 ως μέρος της συμφωνίας για την αύξηση του ύψους του χρέους. Σε ένα βαθμό, οι περικοπές αυτές συγγενεύουν με εκείνες που εφαρμόστηκαν από την βρετανική κυβέρνηση και το μεγαλύτερο μέρος του αμερικανικού κατεστημένου φαίνεται να έχει μάθει από την εμπειρία του Κάμερον -με την εξαίρεση, ως συνήθως, των Ρεπουμπλικάνων- και να μην έχει την πρόθεση να εφαρμόσει μέτρα λιτότητας μεσούσης της ύφεσης.
Ο δεύτερος καυγάς που αναμένεται αφορά το ύψος του χρέους. Είναι ακριβώς το ίδιο όριο που αντιμετωπίστηκε με τα έκτακτα μέτρα που περιγράφονται πιο πάνω. Η οροφή ανέβηκε -δεν καταργήθηκε- και οι σημερινές εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών υποδηλώνουν ότι θα πρέπει να ανέβει ακόμη πιο ψηλά σε περίπου δύο μήνες.
Τα πεδία των μαχών είναι, με άλλα λόγια, δεδομένα. Ο Λευκός Οίκος θέλει να μεταθέσει ή να καταργήσει τις ως άνω ρυθμίσεις, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι θέλουν την άμεση ενεργοποίηση τους και είναι διατεθειμένοι να αφήσουν τις κρατικές δαπάνες να φτάσουν στα ύψη προκειμένου να το κατορθώσουν. Και σε αντίθεση με τον "δημοσιονομικό γκρεμό", ο γκρεμός της οροφής του χρέους είναι υπαρκτός. Αν οι ΗΠΑ πέσουν σε αυτόν, η κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει τα αδύνατα δυνατά για να αποφύγει την στάση πληρωμών.
Η σύγκριση με την περίπτωση της Βρετανίας είναι εντυπωσιακή. Πολλά έχουν ειπωθεί για το γεγονός ότι ο δημοσιονομικός γκρεμός, για τον οποίο χρειάστηκαν τόσες προσπάθειες για να αποφευχθεί, θα μπορούσε να αποκληθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια ως "λιτότητα". Την ώρα όμως που η αμερικανική νομοθεσία φιλοξενεί ψεύτικες αντιπαραθέσεις στις οποίες οι Ρεπουμπλικάνοι παριστάνουν ότι στηρίζουν τις περικοπές και οι Δημοκρατικοί παριστάνουν ότι αρνούνται να διαπραγματευτούν, είναι πια ευρύτερα αποδεκτό από το αμερικανικό κατεστημένο (των ΜΜΕ συμπεριλαμβανομένων) ότι η προσφυγή σε μέτρα λιτότητας θα ήταν κάτι το επιζήμιο.
Όλα αυτά υπογραμμίζουν πόσο περίεργη είναι η επιμονή της βρετανικής δεξιάς να στηρίζει τη λιτότητα. Η αποφυγή των μέτρων εξοντωτικής λιτότητας μπορεί επομένως να είναι θετική εξέλιξη για τις ΗΠΑ αλλά σημαίνει επίσης ότι η τεκμηριωμένη συζήτηση στην Ευρώπη θα στερηθεί ένα ακόμη παράδειγμα του πόσο επιζήμια είναι η πολιτική αυτή.
