ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Τζώρτζης Ρούσσος
Δόθηκε η εκκίνηση για τις επερχόμενες, δυσμενείς για τους ασφαλισμένους, αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα. Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Γ. Βρούτσης, σε ρόλο αφέτη, την προηγούμενη Παρασκευή «πυροβόλησε», όχι στον αέρα αλλά στην καρδιά των ασφαλισμένων, δίνοντας το σύνθημα για τις επικείμενες αλλαγές. Η πρώτη κίνηση ήταν η ανάθεση στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) της μελέτης για τη διοικητική και την οικονομική ενοποίηση 60 διαφορετικών φορέων που χορηγούν κύριες και επικουρικές συντάξεις αλλά και προνοιακά επιδόματα.
Καθίσταται προφανές ότι η συγκεκριμένη ανάθεση αλλά και οι συγχωνεύσεις Ταμείων δεν θα είναι οι μόνες αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα (αφού στο ίδιο νομοσχέδιο αναμένεται να θεσμοθετηθεί και η κατάργηση των κατοχυρωμένων δικαιωμάτων που θα επιφέρει αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης).
Προσαρμογή προς τα κάτω
Ωστόσο και η ίδια η ενοποίηση Ταμείων και ασφαλιστικών φορέων θα δώσει μειώσεις στις παροχές αφού καθίσταται βέβαιο (άλλωστε αυτό συνέβη και το 2008 όταν με τον νόμο Πετραλιά έγιναν τότε εκτεταμένες συγχωνεύσεις Ταμείων) ότι όλες οι ενοποιήσεις θα γίνουν με προσαρμογή των παροχών προς τη βαθμίδα που δίνει το χαμηλότερο σε παροχές ταμείο.
Αναλυτικότερα: την περασμένη Παρασκευή ο υπουργός Γ. Βρούτσης υπέγραψε τη σχετική σύμβαση ανάθεσης στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ). Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, το ΚΕΠΕ θα πρέπει μέσα στο επόμενο δίμηνο να έχει ολοκληρώσει τη σχετική μελέτη που θα αφορά τη διοικητική και την οικονομική ενοποίηση ώστε να υπάρξει επαρκής χρόνος συζητήσεων με την τρόικα. Σύμφωνα με πληροφορίες, δε, αυτή θα έχει παραδοθεί μέχρι τα τέλη Αυγούστου, ώστε εντός των μηνών Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου να έχει λάβει την αποδοχή των εκπροσώπων των δανειστών μας.
Δήθεν εξυγίανση
Θα πρέπει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι ο κ. Βρούτσης φρόντισε να ενθυλακωθεί και στο νομικό κείμενο της συμβάσεων η μαύρη προπαγάνδα περί δήθεν εξυγίανσης των ασφαλιστικών ταμείων. Συγκεκριμένα, στη σύμβαση αναγράφεται ότι «με τη διοικητική ενοποίηση των Ταμείων οριστικοποιείται η τελική δομή του ασφαλιστικού συστήματος, καθίσταται δυνατή η ορθολογική οργάνωση του προσωπικού, η αξιοποίηση ενιαίων μηχανογραφικών συστημάτων και η ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας. Τελικός στόχος είναι η αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας, η μείωση των διοικητικών βαρών, η εξάλειψη κάθε ίχνους παραβατικότητας, η ταχύτερη εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων και η αύξηση των εσόδων των Ταμείων». Στην πράξη, βέβαια, μέσω της ενοποίησης θα δοθεί η δυνατότητα να απολυθούν (με το μέτρο της διαθεσιμότητας) χιλιάδες υπάλληλοι που υπηρετούν στα ασφαλιστικά ταμεία και να μειωθούν και οι παροχές (έστω για τις επόμενες γενιές) μέσω της «εξίσωσης» των παροχών στο ύψος που δίνει το μικρότερο, σε ασφαλιστικά δικαιώματα, Ταμείο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στόχος είναι να ενοποιηθούν περί τους 60 φορείς, εντός των οποίων διατηρούνται σήμερα περίπου 90 μητρώα συνταξιούχων και ειδικοί λογαριασμοί, με λογιστική και οικονομική «αυτοτέλεια», διακριτές διοικητικές μονάδες και προσωπικό.
Μια αποστροφή ωστόσο εντός της σύμβασης δίνει τον τόνο τού τι πρόκειται να επακολουθήσει για τους Ελληνες εργαζόμενους τον επόμενο Νοέμβριο (με στόχο οι δυσμενείς αλλαγές στο συνταξιοδοτικό να πιάσουν όλους όσοι συνταξιοδοτούνται από την 1/1/2015). Το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης στη σύμβαση που υπέγραψε με το ΚΕΠΕ αναγνωρίζει, παρά τις δομικές αλλαγές που μετέτρεψαν σταδιακά ένα μωσαϊκό ειδικών συνταξιοδοτικών καθεστώτων σε σύγχρονο ασφαλιστικό ευρωπαϊκό σύστημα (σ.σ. έτσι ακριβώς αναγράφεται στη σύμβαση και σε καμία περίπτωση τούτο δεν απηχεί την πραγματικότητα), ότι υφίστανται ακόμα, τόσο σε διοικητικό όσο και σε λειτουργικό επίπεδο, παθογένειες προβλήματα και δυσλειτουργίες.
Αυτές λοιπόν οι παθογένειες, προβλήματα και δυσλειτουργίες κατά τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Γ. Βρούτση είναι οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και ειδικότερα όσες διατάξεις δίνουν δικαίωμα εξόδου πριν από την ηλικία των 62 ετών.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, λοιπόν, ο κ. Βρούτσης «προετοιμάζει» με ένταξη σε νομικά κείμενα των απόψεων του περί αύξησης του χρόνου παραμονής στην εργασία (και άρα μείωση των παροχών με δεδομένο ότι όσο κάποιος παραμένει στην εργασία του πληρώνει εισφορές στο ασφαλιστικό σύστημα).
Σύνταξη 360 ευρώ και όχι μόνο…
Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι είναι η τρίτη φορά μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα που η συγκυβέρνηση των Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ δίνει το στίγμα των προθέσεών της για τις αλλαγές στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Είχε προηγηθεί η Τέταρτη Εκθεση Αξιολόγησης του 2ου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής της Ελλάδας. Εκεί αποτυπώθηκαν οι απόψεις κυβερνώντων και δανειστών ότι η βιωσιμότητα του συστήματος περνά από:
● Τις ενοποιήσεις Ταμείων. Σύμφωνα λοιπόν με τις προβλέψεις τα Ταμεία αρχικά θα ενοποιηθούν σε τρία (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ) και μετά το 2017 θα υπάρχει μία βασική σύνταξη για όλους (ύψους 360 ευρώ).
● Την κατάργηση της επικουρικής σύνταξης με την ενσωμάτωσή της στις κύριες συντάξεις.
● Την κατάργηση όλων των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων που αφορούν ηλικίες κάτω από τα 62 έτη.
● Την αύξηση του χρόνου ασφάλισης για πλήρη σύνταξη πάνω από 40 έτη.
● Την επέκταση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος και στα Ταμεία κύριας ασφάλισης με παράλληλη θέσπιση ρήτρας αύξησης εισφορών ή αυτόματης μείωσης των κύριων συντάξεων για τα ελλείμματα των Ταμείων κύριας σύνταξης.
● Την χωρίς όρους και προϋποθέσεις είσοδο της ιδιωτικής ασφάλισης στην κοινωνική, μέσω της επέκτασης των επαγγελματικών ταμείων ασφάλισης.
Η δεύτερη αναγνώριση ενυπάρχει στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2015-2018 που προσφάτως ψηφίστηκε. Με βάση λοιπόν τη στόχευση για το 2015, που περικλείεται στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2015-2018 που ψηφίζεται την επόμενη εβδομάδα, η κυβέρνηση προσδοκά για το 2015 σε περιστολή δαπανών από την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης συνολικού ποσού 188 εκατομμυρίων ευρώ (και άλλα 147 εκατομμύρια για το 2016).
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι το Μνημόνιο 2 (Νοέμβριος 2012) που αφορούσε την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης από την 1/1/2013 απέδωσε εξοικονόμηση συνολικού ποσού 286 εκατ. ευρώ για το 2013 και 231 εκατ. ευρώ για το 2014. Τότε η κυβέρνηση είχε επίσης και μεταξύ άλλων αυξήσει τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Τι σημαίνουν τελικά όλα τα παραπάνω; Πολύ απλά ότι μαζί με τις ενοποιήσεις θα νομοθετηθεί και η κατάργηση των κατοχυρωμένων δικαιωμάτων, θέτοντας ως κάτω όριο για τη συνταξιοδότηση κάποιου ασφαλισμένου τα 62 έτη.
Αυτό σημαίνει ότι όποιος πιάσει τα όρια σε κάθε ταμείο σε ηλικία μικρότερη, θα πρέπει να αναμένει να φτάσει τα 62 για να συνταξιοδοτηθεί. Υπενθυμίζεται ότι κατοχυρωμένο δικαίωμα είναι η δυνατότητα των ασφαλισμένων να συνταξιοδοτηθούν (δηλαδή να «κλειδώσουν») με τις προϋποθέσεις που διαμορφώνονται κατά το έτος συμπλήρωσης του απαιτούμενου κατά περίπτωση χρόνου ασφάλισης ή ορίου ηλικίας.
(Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών)
Όπως προσθέτει το real.gr (ρεπορτάζ: Μαυρουλή Αργυρώ):
Το ημερολόγιο των παρεμβάσεων στο συνταξιοδοτικό σύστημα περιλαμβάνει:
- Από την 1η Ιουλίου 2014 αναμένονται μειώσεις των επικουρικών συντάξεων λόγω εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος.
- Από την 1η Ιουλίου θα εφαρμοστεί και η μείωση των εισφορών 2,9% για τους εργοδότες και 1% για τους εργαζόμενους η οποία θα επιφέρει σημαντική ελάφρυνση στις επιχειρήσεις , μικρή αύξηση των αποδοχών για τους εργαζόμενους, αλλά ταυτόχρονα απώλειες εσόδων περίπου 800 εκατ. ευρώ για το ΙΚΑ και κατάργηση επιδομάτων που χορηγεί ο ΟΑΕΔ.
- Ο νέος κύκλος ενοποίησης των ασφαλιστικών ταμείων θα κλειδώσει έως τις 31 Ιουλίου μετά την παράδοση του πορίσματος του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών ενώ θα ακολουθήσει σταδιακά και η ενσωμάτωση των επικουρικών ταμείων στους φορείς κύριας ασφάλισης. Στόχος το νέο ασφαλιστικό μοντέλο να νομοθετηθεί το αργότερο έως τον ερχόμενο Νοέμβριο με 3 ή 4 ταμεία αντί των 60 φορέων και λογαριασμών που λειτουργούν σήμερα.
- Το φθινόπωρο αναμένεται να καταργηθεί και η δεύτερη ομάδα κοινωνικών πόρων από τους οποίους χρηματοδοτείται μεγάλο μέρος των ασφαλιστικών ταμείων, τα οποία -όπως εκτιμάται θα στερηθούν πόρους ύψους 350 εκατ. ευρώ ετησίως.
- Από την 1η Ιανουαρίου 2015 καθιερώνεται η βασική σύνταξη των 360 ευρώ και η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων.
Μειώσεις σε εφάπαξ
Στον «αέρα» βρίσκεται για άλλη μια φορά η καταβολή του εφάπαξ σε περίπου 40.000 δημοσίους υπαλλήλους που έχουν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης και έχουν αποχωρήσει από την υπηρεσία τους.
Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, οι αρμόδιες υπηρεσίες στο υπουργείο Εργασίας δεν μπορούν να προχωρήσουν στην έκδοση εφάπαξ, καθώς δεν υπάρχουν ταμειακά διαθέσιμα για την κάλυψη τους.
Τελευταίες αιτήσεις που διευθετήθηκαν ήταν αυτές που υποβλήθηκαν τον Φεβρουάριο του 2013. Την ίδια στιγμή, εκκρεμούν περίπου 15.000 αιτήσεις σε ταμεία πρόνοιας που καταβάλλουν εφάπαξ σε εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα.
Ο χρόνος αναμονής παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των ταμείων πρόνοιας και μπορεί να κυμαίνεται από 2,5 έως και 16 μήνες.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως σε ορισμένα ταμεία πρόνοιας (π.χ. το ΤΑΠΙΤ) καταβάλλεται εφάπαξ κατά προτεραιότητα σε ασφαλισμένους που έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας ή απειλούνται με κατάσχεση λόγω στεγαστικών δανείων.
Όσον αφορά το ύψος του εφάπαξ, αυτό ποικίλει ανάλογα το ασφαλιστικό ταμείο με σημαντικές αποκλίσεις. Υψηλότερα ποσά δικαιούνται όσοι καλύπτονται από ορισμένα ειδικά ταμεία, αλλά και οι στρατιωτικοί, ενώ αντιθέτως χαμηλότερα ποσά εισπράττουν οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα.
Οι αρμόδιοι στο υπουργείο Εργασίας βρίσκονται σε αδιέξοδο, καθώς για την καταβολή των εφάπαξ του δημοσίου απαιτείται η χορήγηση επιπλέον ενός δισεκατομμυρίου ευρώ.
Υπολογίζεται ότι ένας δημόσιος υπάλληλος λαμβάνει περίπου 25.000 ευρώ εφάπαξ. Σε περίπτωση που τεθεί σε εφαρμογή η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος και στα ταμεία πρόνοιας, τότε τα ποσά που θα λάβουν οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν θα ξεπερνούν τις 5.000 –6.000 ευρώ με βάση τα έσοδα του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων.
Επιπλέον μειώσεις- Δημιουργία ατομικών μερίδων
Με υπουργική απόφαση άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού του εφάπαξ, εξέλιξη που ωστόσο δεν έχει σημαντικές επιπτώσεις στα ταμεία του ιδιωτικού τομέα.
Στο ταμείο πρόνοιας του Δημοσίου εκτιμάται πως θα υπάρξει νέα περικοπή της τάξης του 12% με 14%, χωρίς ωστόσο να επηρεάζονται περίπου 25.000 άτομα που έκαναν αίτηση συνταξιοδότησης μέχρι τον Αύγουστο του 2013.
Υπενθυμίζεται ότι οι προηγούμενες μειώσεις στο εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων, δηλαδή πριν από τον Αύγουστο του 2013, ανήλθαν στο 38,5%.
Το νέο σύστημα προβλέπει τη δημιουργία «ατομικών μερίδων» για όλους τους ασφαλισμένους, ενώ για τον υπολογισμό του καταβαλλόμενου ποσού λαμβάνονται υπόψη και τα οικονομικά δεδομένα του ταμείου (συντελεστής βιωσιμότητας).
Τα ταμεία πρόνοιας λειτουργούν πλέον με βάση το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση.
Συγκεκριμένα, για χρόνο ασφάλισης από 1η Ιανουαρίου 2014 και εφεξής το ποσό του εφάπαξ ισούται με τη συσσωρευμένη αξία των εισφορών κατά την ημερομηνία αποχώρησης.
Για τη συσσώρευση των εισφορών γίνεται χρήση πλασματικού ποσοστού επιστροφής, το οποίο ορίζεται ως η ετήσια μεταβολή της βάσης υπολογισμού των εισφορών για το σύνολο των ασφαλισμένων.
Μπαράζ προσφυγών
Πονοκέφαλο στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας προκαλεί η αναμενόμενη προσφυγή στη δικαιοσύνη περίπου 7.000 δημοσίων υπαλλήλων που υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης μετά τις 31/08/13 και έως το τέλος του έτους, οι οποίοι θα υποστούν επιπλέον μείωση περίπου 12-14% από το αρχικό 38,5% που είχε εφαρμοστεί με τον Ν 4093/12.
