Μια νέα μελέτη στο πλαίσιο της σειράς μελετών σε επιμέρους πεδία εφαρμοσμένης πολιτικής, που επιδιώκει να παράγει μέσα από συνέργειες με φορείς, ερευνητικές ομάδες και νέες/ους επιστήμονες, δημοσιεύει το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς. Η μελέτη αυτή,  με θέμα Ψηφιακός μετασχηματισμός της δημόσιας διοίκησης: ο ρόλος και η αξία των ανοιχτών τεχνολογιών, πραγματοποιήθηκε από τον Οργανισμό Ανοιχτών Τεχνολογιών – ΕΕΛΛΑΚ για λογαριασμό του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, στο πλαίσιο των θεματικών Τεχνολογία & Γνώση και Θεσμοί-Δημοκρατία-Πολιτική. Η συγγραφική ομάδα της μελέτης αποτελείται από τους/τις Δέσποινα Μητροπούλου, ειδικό σε θέματα ανοιχτών τεχνολογιών, Μαρία Μπαλαούρα, νομικό, Αθανάσιο Δεληγιάννη, πολιτικό επιστήμονα, και Αλέξανδρο Μελίδη, πολιτικό επιστήμονα. 

Σύνοψη - Λίγα λόγια για το σκοπό και το περιεχόμενο της μελέτης :

Η μελέτη Ψηφιακός μετασχηματισμός της δημόσιας διοίκησης: ο ρόλος και η αξία των ανοιχτών τεχνολογιών περιγράφει μια, διαφορετική από την τρέχουσα, προσέγγιση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της ελληνικής δημόσιας διοίκησης η οποία βασίζεται σε ανοιχτό λογισμικό, ανοιχτές μεθοδολογίες, πρότυπα και διαδικασίες. Ειδοποιό στοιχείο ενός ανοιχτού στις ανάγκες και τις δυνάμεις της κοινωνίας ψηφιακού μετασχηματισμού είναι η συμπεριληπτικότητα. O ψηφιακός μετασχηματισμός δεν μπορεί να περιορίζεται στην ψηφιοποίηση και αυτοματοποίηση υπηρεσιών σε αξιακό κενό, με τους πολίτες απόντες. Ο ανοιχτός ψηφιακός μετασχηματισμός μέσα από τη στρατηγική αξιοποίηση των ανοιχτών τεχνολογιών, προτύπων και διαδικασιών καινοτομεί με τους πολίτες και την κοινωνία υπέρ του δημοσίου συμφέροντος – με διαφάνεια και λογοδοσία.

Μέσα από την παρουσίαση εφαρμοσμένων βέλτιστων πρακτικών από ευρωπαϊκές και άλλες χώρες, η μελέτη αναδεικνύει ένα οριζόντιο όραμα για τη συμμετοχική διακυβέρνηση με διαφάνεια, ακεραιότητα και λογοδοσία, αρχές τις οποίες υπηρετεί η στρατηγική αξιοποίηση ανοιχτών τεχνολογιών, ανοιχτών δεδομένων και προτύπων.

 

Ειδικότερα:

 

• Το λογισμικό ανοιχτού κώδικα στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Η πρώτη ενότητα παρουσιάζει συνοπτικά τη στρατηγική και τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανοιχτότητα και τον ανοιχτό κώδικα και καταδεικνύει τους λόγους για τους οποίους ο ανοιχτός κώδικας είναι καίριας σημασίας για την ψηφιακή αυτονομία της ΕΕ και των κρατών μελών της.
• Ανοιχτός κώδικας στον δημόσιο τομέα και βιώσιμες κοινότητες: Η μελέτη στη συνέχεια εξηγεί την αξία του λογισμικού ανοιχτού κώδικα που προσφέρει αντίστοιχες λύσεις με υποπολλαπλάσιο κόστος και παραθέτει παραδείγματα από χώρες της Ένωσης. Έμφαση δίνεται στις απαραίτητες προϋποθέσεις για να είναι βιώσιμες οι ανοιχτές λύσεις εντός δημοσίων οργανισμών και τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για να κρατηθούν ενεργές οι κοινότητες που στηρίζουν την ανοιχτότητα.
• Βασικές εννοιολογικές αρχές ψηφιακού μετασχηματισμού του ελληνικού δημοσίου: Σε αυτό το κεφάλαιο περιγράφονται οι κομβικές αλλαγές που πρέπει να επιδιώξει το ελληνικό δημόσιο προς την κατεύθυνση του ανοιχτού ψηφιακού μετασχηματισμού καθώς απαιτείται πλέον ένας νέος τρόπος σκέψης σχετικά με τη μέθοδο με την οποία το κράτος σχεδιάζει, χτίζει, ενσωματώνει, αναπτύσσει υπηρεσίες και χρησιμοποιεί δεδομένα. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να δοθεί έμφαση στην καλλιέργεια νοοτροπίας πειραματισμού και γρήγορης ανάπτυξης λύσεων καθώς και υπηρεσιών μέσα από εργαστήρια ανοιχτής καινοτομίας στο δημόσιο. Θα πρέπει όμως, από την πρώτη στιγμή, ό,τι χτίζεται σήμερα για την εξυπηρέτηση των πολιτών να λαμβάνει ενεργά υπόψη του την άποψη των πολιτών, εμπλέκοντάς τους διαρκώς στη διαδικασία σχεδιασμού των υπηρεσιών που τους αφορούν.
• Ανοιχτή διαλειτουργικότητα: Για να καταφέρει η Ελλάδα να παράγει δημόσιες υπηρεσίες που λειτουργούν ανοιχτά και προς ουσιαστικό όφελος των πολιτών, θα πρέπει αυτές να διαλειτουργούν με ανοιχτά πρότυπα. Η μελέτη στο σημείο αυτό αναλύει τους δέκα άξονες γύρω από τους οποίους πρέπει να κινηθεί ο ανάλογος μετασχηματισμός.
• Διαχείριση των δεδομένων του δημόσιου τομέα και οι πολιτικές της ΕΕ: Η πέμπτη ενότητα αναλύει πώς η ενεργοποίηση του κατάλληλου πολιτιστικού, πολιτικού, νομικού, κανονιστικού, θεσμικού, οργανωτικού και τεχνικού περιβάλλοντος είναι απαραίτητη για τον έλεγχο, τη διαχείριση, την κοινή χρήση, την προστασία και την εξαγωγή της αξίας από τα δεδομένα. Η ενότητα αυτή παρουσιάζει το ευρωπαϊκό πλαίσιο το οποίο διέπει τη διακυβέρνηση και διαχείριση των δεδομένων με τελικό στόχο τη διαφάνεια και τον θεμιτό ανταγωνισμό με ταυτόχρονη ασφαλή διαχείριση των δεδομένων και σεβασμό της  ψηφιακής κυριαρχίας κάθε χώρας.
• Ένα δημόσιο ανοιχτό στη συμμετοχή των πολιτών: Η διευκόλυνση της ουσιαστικής συμμετοχής των πολιτών αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για τις δημοκρατίες που λειτουργούν σωστά. Αυτή η ενότητα της μελέτης αναδεικνύει τη σημασία της ανοιχτότητας στη  δημόσια συμμετοχή των πολιτών, ιδιαίτερα μέσα από πλατφόρμες ανοιχτού λογισμικού για ψηφιακή συνδιαμόρφωση και λήψη αποφάσεων και υποβολή καταγγελιών.
• Οικονομική διαφάνεια και λογοδοσία στο δημόσιο: Η ενότητα εστιάζει στη διαφάνεια και τη λογοδοσία στα δημόσια οικονομικά μέσα από τη χρήση ανοιχτών προτύπων δημοσίων συμβάσεων και παρουσιάζει τις καλές πρακτικές από την εφαρμογή τους στο εξωτερικό και τις προϋποθέσεις κατά βήματα για να εφαρμοστούν για την εφαρμογή τους στην Ελλάδα.
• Συμπεράσματα και προτάσεις:  Γίνεται προφανές από την ανάλυση των επιμέρους καλών πρακτικών και παραδειγμάτων από άλλες χώρες ότι από τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας, όπως διενεργείται προς το παρόν, απουσιάζουν ένα οριζόντιο όραμα για την ανοιχτή συμμετοχική διακυβέρνηση με διαφάνεια, ακεραιότητα και λογοδοσία και μια στρατηγική ανοιχτών τεχνολογιών και προτύπων. Προτείνεται, μεταξύ άλλων,  η δημιουργία μιας κεντρικής οργανωτικής δομής, στο υψηλότερο δυνατό πολιτικό επίπεδο, η οποία να έχει υπό τη μέριμνά της ζητήματα ανοιχτότητας σε επίπεδο χάραξης πολιτικής, διαδικασιών, λογισμικού, πρόσβασης, συμμετοχής των πολιτών και λογοδοσίας της διοίκησης καθώς και την οργάνωση των θεμάτων δημόσιας πολιτικής σε ζητήματα καινοτομίας, ανοιχτής συμμετοχικής διακυβέρνησης και ανοιχτών τεχνολογιών και προτύπων. Βραχίονας καινοτομίας της παραπάνω δομής προτείνεται να είναι τα εργαστήρια ανοιχτής καινοτομίας της δημόσιας διοίκησης στα οποία θα αναπτύσσονται γρήγορες και οικονομικά αποδοτικές λύσεις για την ενίσχυση της ανοιχτότητας, της διαφάνειας και την καταπολέμηση της διαφθοράς.
• Μελέτη περίπτωσης: Τέλος, ακριβώς επειδή η αλλαγή νοοτροπίας αποτελεί στοίχημα για την πορεία προς ένα ανοιχτό ψηφιακό μετασχηματισμό, η μελέτη αναδεικνύει τη στρατηγική σημασία της ανοιχτής εκπαίδευσης μέσα από μια ειδική μελέτη περίπτωσης σε μια προσπάθεια να γίνουν κτήμα των πολιτών οι λογικές ανοιχτής συμμετοχής και συνδημιουργίας. Οι καλές πρακτικές που περιγράφονται στο τμήμα αυτό αποτελούν ανοιχτές πρωτοβουλίες που έχουν ήδη εφαρμοστεί με επιτυχία στην Ελλάδα.
• Η μελέτη ολοκληρώνεται με δύο παραρτήματα που αποτυπώνουν το εύρος των εργαλείων που ήδη υφίστανται, το πρώτο αφορά έναν κατάλογο αποθετηρίων λύσεων και πρακτικών ΕΛ/ΛΑΚ στο δημόσιο τομέα ευρωπαϊκών χωρών και το δεύτερο έναν κατάλογο ισοδύναμων λύσεων ανοιχτού λογισμικού (με αντίστοιχες κλειστές).

 

Ολόκληρη η μελέτη είναι διαθέσιμη στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://poulantzas.gr/yliko/meleti-psifiakos-metaschimatismos-tis-dimosias-dioikisis-o-rolos-kai-i-axia-ton-anoichton-technologion/