Έχει αποδειχτεί πως η ύπαρξη των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας περιορίζει την παραβατικότητα και είναι και η δική μας αντίληψη πως για την αποκατάσταση της νομιμότητας στην αγορά εργασίας ο ρόλος του εργατικού κινήματος είναι αναντικατάστατος.
Ο νόμιμος μισθός δεν μπορεί να καταβάλλεται ούτε με κουπόνι ούτε με προπληρωμένες κάρτες ούτε με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, παρά μόνο χρηματικά. Ως νόμιμο μισθό ορίζουμε ό,τι προβλέπεται από τις συλλογικές συμβάσεις είτε την εθνική συλλογική σύμβαση είτε οποιαδήποτε άλλη σύμβαση, συμπεριλαμβανόμενων υπερωριών, κυριακάτικων αποζημιώσεων και επιδομάτων
Η δημιουργία Τμήματος Νομικής Στήριξης θα αναβαθμίσει ουσιαστικά τη δουλειά της Επιθεώρησης Εργασίας. Παράλληλα, εργαλεία που ήδη υπάρχουν, όπως το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα του ΣΕΠΕ με τη βάση δεδομένων και την ανάλυση κινδύνου, μπορούν να αναβαθμίσουν κατακόρυφα την αποτελεσματικότητα των ελέγχων
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ "ΑΥΓΗ" ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟ
Δεν είναι μόνο η μαύρη εργασία ένα τεράστιο πρόβλημα σήμερα στην αγορά εργασίας... Το σχετικά νέο φαινόμενο είναι η υποδηλωμένη εργασία, με εργαζόμενους να ασφαλίζονται πολύ λιγότερες ώρες από όσες απασχολούνται, σημειώνει στην «Αυγή» της Κυριακής ο ειδικός γραμματέας του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας Νάσος Ηλιόπουλος. Σχετικά με τις πρόσφατες καταγγελίες για «κουπόνια» έναντι αποδοχών σημειώνει ότι «ο νόμιμος μισθός δεν μπορεί να καταβάλλεται ούτε με κουπόνι ούτε με προπληρωμένες κάρτες ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο παρά μόνο χρηματικά». Τέλος υπογραμμίζει ότι χρειάζονται κίνητρα προκειμένου οι εργαζόμενοι να καταγγέλλουν στην Επιθεώρηση Εργασίας τις παραβάσεις, αλλά και αυστηροποίηση των ποινών για τις επιχειρήσεις σε περίπτωση υποτροπής.
Το ΣΕΠΕ την τελευταία επταετία του μνημονίου ήταν -και είναι μέχρι ενός σημείου θα έλεγα- ένας ανενεργός μηχανισμός. Είστε στη θέση του ειδικού γραμματέα το τελευταίο τρίμηνο. Συμφωνείτε με αυτή την περιγραφή; Ποια είναι κατάσταση που βρήκατε;
Την τετραετία 2010-2014 βιώσαμε μια άνευ προηγουμένου απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, η οποία δεν άφησε ανεπηρέαστο το ΣΕΠΕ. Η νομιμοποίηση μια σειράς πρακτικών στην αγορά εργασίας περιόρισε σημαντικά τη δυνατότητα του Σώματος να παρέμβει.
Ταυτόχρονα οι προηγούμενες κυβερνήσεις φρόντισαν για την αποδυνάμωση του Σώματος. Έκλεισαν περιφερειακά τμήματα, μειώθηκαν οργανικές θέσεις και συρρικνώθηκαν οι δομές που υποστήριζαν το έργο των επιθεωρητών εργασίας. Η επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα προχώρησε μαζί με την απαξίωση κάθε μηχανισμού ελέγχου. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο η ηγεσία του υπουργείου, παράλληλα με τη μάχη για τις συλλογικές συμβάσεις, κάνει γρήγορα βήματα για την αναβάθμιση και την ουσιαστική στήριξη της Επιθεώρησης.
Δεν θα συμφωνήσω όμως με τη διατύπωση «ανενεργός μηχανισμός». Σίγουρα ήταν ένας μηχανισμός που λόγο πολιτικών κατευθύνσεων υπολειτουργούσε. Η επιθεώρηση όμως αποτελείται από ανθρώπους με μεγάλη αίσθηση του καθήκοντος. Έχουν αποδείξει ότι ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες μπορούν να είναι δίπλα στους εργαζόμενους και με την κατάλληλη στήριξη μπορούν να γίνουν πολλά. Σίγουρα υπάρχουν ελλείψεις, ιδιαιτέρα σε προσωπικό, αλλά θεωρώ πως ήδη έχουμε καταφέρει αποτελέσματα που δείχνουν ότι το ΣΕΠΕ μπορεί να παίξει τον ρόλο που έχει ανάγκη ο κόσμος της εργασίας.
Τι μπορεί να αλλάξει άμεσα σε επίπεδο προσωπικού και παρεμβάσεων στην αγορά εργασίας;
Προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες για την ενίσχυση του έργου του ΣΕΠΕ. Έγινε ήδη ένα πρώτο βήμα με προσλήψεις από τον διαγωνισμό ΑΣΕΠ του 1998. Παράλληλα μέσα από την κινητικότητα μπορούμε να ενισχύσουμε παραπάνω το Σώμα. Τέλος η δημιουργία Τμήματος Νομικής Στήριξης θα αναβαθμίσει ουσιαστικά τη δουλειά της Επιθεώρησης. Παράλληλα, εργαλεία που ήδη υπάρχουν, όπως το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα του ΣΕΠΕ με τη βάση δεδομένων και την ανάλυση κινδύνου, μπορούν να αναβαθμίσουν κατακόρυφα την αποτελεσματικότητα των ελέγχων. Στόχος μας επίσης είναι να προωθήσουμε άμεσα ώριμες νομοθετικές αλλαγές που θα θωρακίσουν το πλαίσιο απέναντι στην παραβατικότητα στην αγορά εργασίας.
Τα υπέρογκα πρόστιμα στις επιχειρήσεις για την αδήλωτη εργασία πιστεύετε ότι λειτούργησαν αποτρεπτικά ή κατ’ ουσίαν ήταν ένα μέτρο που δεν βοήθησε στον περιορισμό του φαινομένου;
Τα πρόστιμα στόχο πρέπει να έχουν την συμμόρφωση με την εργατική νομοθεσία. Από αυτό θα πρέπει να κριθούν, όπως και από το πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργούν. Τα σημερινά δεδομένα δείχνουν πως η κεντρική μορφή παραβατικότητας είναι η υποδηλωμένη εργασία, με εργαζόμενους να ασφαλίζονται πολύ λιγότερες ώρες από όσες απασχολούνται. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός για το ζήτημα της μαύρης εργασίας, αλλά ότι σε πολλές περιπτώσεις η παραβατικότητα μετασχηματίστηκε.
Σήμερα είναι καιρός να κάνουμε ένα βήμα παραπάνω όσον αφορά την πολιτική μας για τις ποινές. Χρειαζόμαστε μία νέα αρχιτεκτονική, η οποία θα παρέχει κίνητρα στους εργαζομένους για να καταγγείλουν στην Επιθεώρηση τις παραβάσεις, με ταυτόχρονη αυστηροποίηση των ποινών σε περίπτωση υποτροπής. Να κρατήσουμε πως η διαγνωστική έκθεση του ILO για την αδήλωτη εργασία στην Ελλάδα τονίζει πως «η αύξηση των αντιληπτών κινδύνων εντοπισμού έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στη μείωση της συμμετοχής στην αδήλωτη εργασία απ' ό,τι η αύξηση των αναμενόμενων ποινών», κάτι που ενισχύει την θέση μας ότι η παροχή κινήτρων στους εργαζομένους είναι κρίσιμο μέγεθος.
Το ΣΕΠΕ δραστηριοποιήθηκε πρόσφατα και κατά τη διάρκεια της υριακάτικης αργίας. Τι επιδιώκετε και τι θα αποφέρει αυτή η πρωτοβουλία;
Η παρέμβασή μας την Κυριακή 15 Ιανουαρίου βασικό σκοπό είχε να στείλει ένα μήνυμα προς όσους εργοδότες παραβιάζουν την εργατική νομοθεσία πως δεν θα υπάρχει καμιά μέρα έξω από τις ελεγκτικές δράσεις του ΣΕΠΕ. Ειδικά όταν υπάρχουν δικαιώματα των εργαζομένων που διακυβεύονται, όπως η κυριακάτικη αποζημίωση. Άλλωστε αυτή δεν είναι η μόνη πρωτοβουλία που πήρε το ΣΕΠΕ προς την κατεύθυνση των στοχευμένων ελέγχων. Ήδη τέσσερις πανελλαδικές εκστρατείες στην Black Friday, στα πολυκαταστήματα ενόψει της εορταστικής περιόδου, στην εστίαση και η προαναφερόμενη στην κυριακάτικη αργία έχουν φέρει σημαντικά αποτελέσματα.
Πότε θα μπορούμε να έχουμε ένα απολογισμό όσον αφορά την τήρηση της νομιμότητας και τις συνθήκες εργασίας;
Δημοσιεύουμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα απολογισμούς δράσεων ως οργανικό στοιχείο μιας αντίληψης δημόσιου ελέγχου. Ένας συνολικότερος απολογισμός θα μπορεί γίνει αναμφίβολα σε συνάρτηση την ολοκλήρωση της μεγάλης προσπάθειας που κάνει η κυβέρνηση για την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων. Έχει αποδειχτεί πως η ύπαρξή τους περιορίζει την παραβατικότητα και είναι και η δική μας αντίληψη πως για την αποκατάσταση της νομιμότητας στην αγορά εργασίας αναντικατάστατος είναι ο ρόλος του εργατικού κινήματος.
Έχοντας επίγνωση της κατάστασης στην αγορά εργασίας ξέρουμε πολύ καλά ότι κάθε μέρα μετράει. Ήδη υπάρχουν μια σειρά παρεμβάσεις σε νομοθετικό επίπεδο και σε επίπεδο οργάνωσης του ΣΕΠΕ, που, όταν ολοκληρωθούν, θα βελτιώσουν σημαντικά το έργο της υπηρεσίας.
Το τελευταίο διάστημα υπήρξαν μια σειρά καταγγελίες για πληρωμή εργαζομένων με κουπόνια. Τι ισχύει και τι μπορούν να κάνουν οι εργαζόμενοι;
Αυτό που πρέπει να ξέρουν οι εργαζόμενοι είναι ότι ο νόμιμος μισθός δεν μπορεί να καταβάλλεται ούτε με κουπόνι ούτε με προπληρωμένες κάρτες ούτε με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, παρά μόνο χρηματικά. Ως νόμιμο μισθό ορίζουμε ό,τι προβλέπεται από τις συλλογικές συμβάσεις είτε την εθνική συλλογική σύμβαση είτε οποιαδήποτε άλλη σύμβαση, συμπεριλαμβανόμενων υπερωριών, κυριακάτικων αποζημιώσεων και επιδομάτων. Το ΣΕΠΕ ήδη έχει ανταποκριθεί και ερευνά σχετικές καταγγελίες, ενώ είναι στη διάθεση των εργαζομένων, που μπορούν να απευθυνθούν στη γραμμή 15512 και να καταγγείλουν ανωνύμως τέτοια φαινόμενα.
