Σχετικό άρθρο: «Η ΝΔ να σεβαστεί τα επιτεύγματα του ΣΥΡΙΖΑ στην έρευνα»: Τι λέει ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά περιοδικά στον κόσμο
H νέα κυβέρνηση πρέπει να σεβαστεί το έργο της προκατόχου της στην Έρευνα, που περιλαμβάνει της αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης και τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου χρηματοδοτικού ιδρύματος.
Στις 8 Ιουλίου, ο Κώστας Φωτάκης, ένας από τους κορυφαίους Έλληνες επιστήμονες στη Φυσική, άφησε τη θέση του ως Αν. Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας κι επέστρεψε στο ερευνητικό του κέντρο στην Κρήτη, στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας.
Την προηγούμενη ημέρα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία ο Κ. Φωτάκης είχε διατελέσει Υπουργός, είχε ηττηθεί στις εθνικές εκλογές από τη Νέα Δημοκρατία. Ο Κ. Φωτάκης, επιστρέφοντας στις ερευνητικές του δραστηριότητες, έχει κάθε λόγο να είναι περήφανος για ό,τι πέτυχε κατά τη διάρκεια της υπουργικής του θητείας, η οποία διήρκεσε 4,5 έτη.
Τα χαρακτηριστικά επιτεύγματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ περιλαμβάνουν:
Αύξηση της δημόσιας δαπάνης για την Έρευνα, με ποσοστό-ρεκόρ που έφτασε το 2017 συνολικά το 1,13% του ΑΕΠ
Δημιουργία του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), ενός ανεξάρτητου θεσμού για την ελεύθερη, ποιοτική Έρευνα στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας
Ερευνητικά συνεργατικά προγράμματα ελκυστικά για τη βιομηχανία
Είναι, δε, αξιομνημόνευτο, πως όλα τα παραπάνω πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια βαθιάς οικονομικής κρίσης.
Ο νέος Πρωθυπουργός της χώρας, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει υποσχεθεί να κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να δώσει ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη. Σε αυτό το πλαίσιο, μετέφερε το χαρτοφυλάκιο της Έρευνας από το Υπουργείο Παιδείας, στο Υπουργείο Ανάπτυξης. Ο νέος Υφυπουργός αρμόδιος για την Έρευνα, είναι ο 39χρονος Χρίστος Δήμας, πρώην δημοσιογράφος με θητεία στις πολιτικές επιστήμες. Οι ερευνητές έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν.
Ο Κ. Φωτάκης ανέλαβε Υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015, ενώ ήταν Πρόεδρος του ΙΤΕ και προηγουμένως Διευθυντής του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ, κι ενώ η Ελλάδα βρισκόταν σε βαθιά οικονομική κρίση με το δημόσιο χρέος στα ύψη λόγω των εξωτερικών δανεισμών.
Μια σειρά μέτρων διάσωσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2010 και μετά, είχαν συντελέσει στην εφαρμογή σκληρών μέτρων λιτότητας στην Ελλάδα. Οι επενδύσεις για την Έρευνα, οι οποίες στο παρελθόν παρέμεναν χαμηλά σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά επίπεδα, συρρικνώθηκαν περαιτέρω κατά τη διάρκεια της κρίσης. Οι ερευνητές είδαν τους μισθούς τους να μειώνονται, ενώ τα ερευνητικά ινστιτούτα αδυνατούσαν να πληρώσουν ακόμη και τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος.
Ωστόσο, μέσα σε 18 μήνες από την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Κώστας Φωτάκης κατάφερε να πείσει την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να συν-χρηματοδοτήσει τη δημιουργία του ΕΛΙΔΕΚ, με έναν 15ετή δανεισμό ύψους 180 εκατ. ευρώ, στον οποίο το ελληνικό δημόσιο πρόσθεσε άλλα 120 εκατ. ευρώ. Αποτέλεσμα, το ΕΛΙΔΕΚ προκηρύσσει σε συστηματική βάση δράσεις για ερευνητές όλων των βαθμίδων και πράγματι ένας αριθμός ερευνητών επιστρέφει στη χώρα με τη δυνατότητα να δημιουργήσει ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες.
Ο Κ. Φωτάκης, επίσης, αξιοποίησε κεφάλαια από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ ώστε να χρηματοδοτήσει ερευνητικά προγράμματα σε βασική και εφαρμοσμένη Έρευνα.
Αύξηση σημείωσαν και οι ιδιωτικές επενδύσεις στην Έρευνα κατά τη διάρκεια της θητείας του. Βάσει του Innovation Scoreboard, που καταγράφει τις επιδόσεις μιας χώρας στην καινοτομία, η Ελλάδα σκαρφάλωσε στο 82% του ευρωπαϊκού μέσου όρου το 2018, από το αντίστοιχο 61% του 2011.
Ο Χ. Δήμας έχει δηλώσει πως δε θέλει να ανατρέψει το υπάρχον ερευνητικό σύστημα, μα να το βελτιώσει και να το επεκτείνει. Αυτή είναι μία σοφή τοποθέτηση, δεδομένου του μετασχηματισμού που κατάφερε ο προκάτοχός του σε μόλις 4,5 χρόνια. Βέβαια, θα πρέπει να εγγυηθεί στην ερευνητική κοινότητα ότι οι βασικές μεταρρυθμίσεις θα παραμείνουν.
Είναι κανόνας στην πολιτική οι νέες κυβερνήσεις να θέλουν να ξεχωρίζουν από τις προηγούμενες και πιθανόν η Έρευνα στην Ελλάδα να χρειάζεται περαιτέρω βελτίωση. Αλλά στο κυνήγι της οικονομικής ανάπτυξης, η κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη δεν πρέπει να προβεί σε περικοπές στη βασική Έρευνα. Δεν πρέπει να μειώσει τη χρηματοδότηση του ΕΛΙΔΕΚ και να παρέμβει στη λειτουργία του.
Οι δικαιούχοι του ΕΛΙΔΕΚ και οι φοιτητές που εκπαιδεύουν είναι εκείνοι που θα αποτελέσουν την πρώτη ύλη για τις καινοτόμες επιχειρήσεις, που η κυβέρνηση ευαγγελίζεται και που η χώρα περιμένει από καιρό.
