Ανάμεσα στα αμέτρητα ποσταρίσματα στο facebook που προσπαθούν να εναρμονιστούν με το πνεύμα των ημερών (καθόλου κατακριτέα ασφαλώς), το μάτι έπεσε σε ένα από τα ελάχιστα που θυμίζουν τι συμβαίνει την περίοδο των Χριστουγέννων γύρω μας, δίπλα μας, πίσω από την ιλουστρασιόν βιτρίνα των γιορτών:
«Τα εργασιακά σου δικαιώματα (δεν) πάνε διακοπές». Οι Reworkers, με μία διαδικτυακή καμπάνια, φέρνουν στο προσκήνιο όσα βιώνουν οι εργαζόμενοι σε «εορταστικούς» ρυθμούς, στην πλειοψηφία τους νέοι και νέες, αλλά και όσα δικαιούνται με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.
Ωράρια λάστιχο, απλήρωτες υπερωρίες, ορθοστασία, ενταντικοποίηση, δουλειά τις Κυριακές -εν προκειμένω τις 3 συνεχόμενες εργάσιμες Κυριακές του Δεκέμβρη 17, 24 και 31 του μήνα, αποτελούν το βασικό εορταστικό «μενού» για τους χιλιάδες εργαζόμενους στον επισιτισμό (πόσω μάλλον γι' αυτούς στις τουριστικές περιοχές) και το εμπόριο, τους δύο κλάδους που προσδοκούν τα μεγαλύτερα οφέλη κατά την περίοδο των γιορτών.
Ποιος ξέχασε το σκαμπό;
Στο άρθρο 35 του Β.Δ. 141 / 26.8.1913 που ισχύει μετά το Ν. 1837/1989: προβλέπεται το εξής: «Σε όσα καταστήματα ή πρατήρια γίνεται λιανική πώληση, είτε κύρια ή βοηθητική λογιστική υπηρεσία, πρέπει να είναι τοποθετημένα, ανάλογα προς τον αριθμό των υπαλλήλων, καθίσματα με τρόπο που να είναι δυνατό σε όλο το προσωπικό να κάθεται».
Αρκεί όμως μια βόλτα στα καταστήματα, ακόμα (ή μάλλον κυρίως) και σε αυτά μεγάλων αλυσίδων για να διαπιστώσει κανείς ότι το σκαμπό αυτό απουσιάζει ή βρίσκεται εκεί μόνο για τα μάτια των... επιθεωρητών Εργασίας, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να εξαναγκάζονται σε πολύωρη ορθοστασία, με οδυνηρές συνέπειες για την υγεία τους.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, όπως τονίζεται σε πρόσφατη έρευνα του American Journal of Epidimiology, η παρατεταμένη ορθοστασία έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση του αίματος στα πόδια, κάτι που οδηγεί στην αύξηση της πίεσης στις φλέβες ενώ ενισχύει την παρουσία οξειδωτικού στρες. Όλα αυτά αυξάνουν τις πιθανότητες των καρδιακών παθήσεων, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Όπως έδειξε η εν λόγω έρευνα, η πιθανότητα εμφάνισης καρδιακών παθήσεων σε ανθρώπους των οποίων η δουλειά τους απαιτούσε να μένουν όρθιοι για πολλές ώρες (6,6%) είναι σχεδόν ίδια με όσους καπνίζουν καθημερινά (5,8%) αλλά και των παχύσαρκων (6,9%).
Τρεις εβδομάδες σερί
Εκτός από την ορθοστασία, οι συνεχόμενες ημέρες εργασίας και μάλιστα σε ρυθμούς πολύ πιο εντατικούς από τους συνηθισμένους, επιβαρύνουν τους εργαζόμενους. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, ημέρες υποχρεωτικής αργίας είναι η 25η και η 26η Δεκεμβρίου (σ.σ: δείτε λίγο παρακάτω για τη δεύτερη).
Η 1η Ιανουαρίου και η 6η Ιανουαρίου (Θεοφάνεια) δεν ανήκουν στις υποχρεωτικές αργίες από το νόμο, ωστόσο χορηγούνται είτε βάσει ειδικών ρυθμίσεων σε Συμβάσεις Εργασίας, Κανονισμούς εργασίας κλπ, είτε κατ’ έθιμο, είτε οικειοθελώς από τον εργοδότη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, με πρωτοστάτη το «εκπτωτικό χωριό McArthurGlen» των Σπάτων, οι μεγάλες αλυσίδες επιχείρησαν να ανοίξουν φέτος το παράθυρο για δουλειά και την 26η Δεκέμβρη, η οποία ήταν κατοχυρωμένη στη συνείδηση όλων σαν αργία, ως επόμενη ημέρα των Χριστουγέννων.
Ως «απάντηση», το υπουργείο Εργασίας, έβαλε φρένο στα σχέδια αυτά κηρύσσοντας την 26η Δεκεμβρίου ως ημέρα υποχρεωτικής αργίας κάτι που αποτελούσε πάγιο αίτημα των των εργαζομένων.
Παρ’ όλα αυτά, οι εργαζόμενοι καλούνται να δουλέψουν 3 συνεχόμενες Κυριακές του Δεκέμβρη, στις 17, στις 24 και στις 31 του μήνα, κάτι που σημαίνει ότι θα περάσουν εξαντλημένοι τις γιορτινές ημέρες, συναντώντας κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή τους δικούς τους ανθρώπους στο γιορτινό τραπέζι. Ή καθόλου, δυστυχώς, αν αναφερθούμε στους εργαζόμενους στα μαγαζιά όπου θα διασκεδάσει ο κόσμος τις ημέρες αυτές.
Τι δικαιούνται οι εργαζόμενοι
Επειδή, όμως , όπως είπαμε στην αρχή, χωρίς όλους αυτούς τους εργαζόμενους, δεν θα γυρνούσε το... γρανάζι της χριστουγεννιάτικης αγοράς, συνεχίζουν να έχουν μία σειρά από δικαιώματα, η παραβίαση των οποίων επισύρει βαριές κυρώσεις στους εργοδότες:
Οι εργαζόμενοι που θα απασχοληθούν σε ημέρα υποχρεωτικής αργίας δικαιούνται τα εξής:
1) Αν αμείβονται με ημερομίσθιο, το σύνηθες καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους και προσαύξηση 75% που θα υπολογισθεί στο νόμιμο ωρομίσθιό τους για όσες ώρες απασχοληθούν.
2) Στην περίπτωση που οι εργαζόμενοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό:
α) Αν πρόκειται για επιχειρήσεις που αργούν κατά τις Κυριακές και ημέρες αργίας και εκτάκτως θα λειτουργήσουν την 26η Δεκεμβρίου, οφείλεται το 1/25 του συνήθως καταβαλλομένου μισθού τους και επιπλέον προσαύξηση 75% επί του νόμιμου ημερομισθίου για όσες ώρες απασχοληθούν.
β) Αν πρόκειται για επιχειρήσεις που λειτουργούν νόμιμα κατά τις Κυριακές και τις λοιπές απ’ το νόμο αργίες, οφείλεται μόνον προσαύξηση 75%, που υπολογίζεται στο 1/25 του νομίμου ημερομισθίου τους για όσες ώρες απασχοληθούν.
Επίσης, όσοι και όσες “κάνουν υπερωρίες”, οι περισσότεροι, δηλαδή, εργαζόμενοι τις ημέρες των εορτών, το άρθρο 74, Ν.3863/2010 προβλέπει ότι: για κάθε ώρα που πραγματοποιείται και δεν θα τηρηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες θεωρείται κατ’ εξαίρεση υπερωρία (μη νόμιμη) και καταβάλλεται στο μισθωτό αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 80%.
Ακόμη, για όσουες/ες έχουν λάβει την άδειά τους κατά την ημέρα της αργίας (π.χ. στις 26 Δεκεμβρίου), η ημέρα αυτή δεν θα υπολογισθεί στις ημέρες αδείας που δικαιούνται για το έτος 2017 και θα λάβουν μία ημέρα άδειας επιπλέον ή, αν δεν υπάρχουν, λόγω της λήξης του έτους, άλλες ημέρες, ώστε να λάβουν την πρόσθετη αυτή ημέρα άδειάς τους, θα δικαιούνται ένα ημερομίσθιο σε χρήμα, ως αποδοχές μη ληφθείσας άδειας» (διαβάστε αναλυτικά για την αμοιβή).
Επίσης, αν κάποιος εργαζόμενος δεν έχει πάρει το δώρο Χριστουγέννων μέχρι την περασμένη Πέμπτη, 21 Δεκέμβρη, μπορεί και πρέπει να προσφύγει στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας προκειμένου να συνταχθεί μηνυτήρια αναφορά. Η μηνυτήρια αναφορά διαβιβάζεται στον Εισαγγελέα για την άσκηση ατομικής δίωξης σε βάρος του εργοδότη ενώ παράλληλα διαβιβάζεται και στο οικείο αστυνομικό τμήμα για την κίνηση της αυτόφωρης διαδικασίας. Οι εργαζόμενοι ή/και τα σωματεία τους έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν μήνυση απευθείας στο αρμόδιο αστυνομικό τμήμα και να ζητήσουν την εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας.
Επιπλέον, τα δώρα εορτών σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να καταβληθούν σε είδος (βλέπε κουπόνια, τα οποία αποτελούν προσφιλή τακτική ορισμένων επιχειρήσεων), αλλά μόνο σε χρήμα. Με την online εφαρμογή του έχει δημιουργήσει το ΚΕ.Π.Ε.Α. δίνεται η δυνατότητα στους εργαζομένους να υπολογίσουν μόνοι τους το δώρο Χριστουγέννων που δικαιούνται, πατώντας το παρακάτω σύνδεσμο: http://kepea.gr/calc-doro-xristoygennon.php.
Τέλος, οι εργαζόμενοι που θα δουλέψουν στις προαναφερθείσες Κυριακές δεν πρέπει να ξεχνούν ότι δικαιούνται τα ρεπό τους τις καθημερινές.
(σκίτσο του Τάσου Αναστασίου στην «Αυγή»)
Το εορταστικό σαφάρι του Σ.ΕΠ.Ε
Όπως επισήμανε ο Ειδικός Γραμματέας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.), Νάσος Ηλιόπουλος, μιλώντας πρόσφατα στην ΕΡΤ, το Σ.ΕΠ.Ε. θα προβεί σε ελέγχους και τις Κυριακές αλλά και τις καθημερινές με ειδική μέριμνα να ελέγξει αν οι εργαζόμενοι που έχουν δηλωθεί για την Κυριακή θα πάρουν το προβλεπόμενο ρεπό μέσα στην εβδομάδα που ακολουθεί.
Οι έλεγχοι του Σ.ΕΠ.Ε. θα ενταθούν, όπως έχει ήδη προαναγγελθεί, τις ημέρες των εορτών ενώ η αποτελεσματικότητά τους έχει βελτιωθεί δραστικά χάρη στη χρήση πληροφοριακών συστημάτων. Σύμφωνα με το Ν. Ηλιόπουλο, σε 66 ελέγχους που έγιναν τα 2 τελευταία σαββατοκύριακα στο κέντρο της Αθήνας σε καταστήματα επισιτισμού εντοπίστηκαν 40 παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας, κυρίως μερικώς αδήλωτη απασχόληση, η οποία αποτελεί και τη συνηθέστερη αυθαιρεσία (οι εργαζόμενοι δηλαδή είναι δηλωμένοι για λιγότερες ώρες από αυτές που εργάζονται κανονικά).
Την ίδια περίπου περίοδο, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ελέγχθηκαν συνολικά 655 επιχειρήσεις σε όλη την Ελλάδα από τις περιφερειακές υπηρεσίες του ΣΕΠΕ και την υπηρεσία Ειδικών Επιθεωρητών. Εντοπίστηκαν παραβάσεις σε 271 επιχειρήσεις, για τις οποίες έχουν επιβληθεί 76 πρόστιμα ύψους 390.057,76 ευρώ, ενώ για επιπλέον 207 περιπτώσεις παραβάσεων η διαδικασία επιβολής κυρώσεων βρίσκεται σε εξέλιξη.
Το Σ.ΕΠ.Ε. δηλώνει ότι θα συνεχίσει τους ελέγχους στη βάση του σχεδιασμού αλλά και των καταγγελιών των εργαζόμενων. Ειδική βαρύτητα λόγω της εορταστικής περιόδου θα δοθεί στους κλάδους εστίασης, παροχής υπηρεσιών καθώς και στα πολυκαταστήματα.
Το Σ.ΕΠ.Ε. καλεί τους εργαζόμενους που επιθυμούν να καταγγείλουν οποιαδήποτε παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας να απευθύνονται στο 15512, όπου ήδη, τη χρονιά που φεύγει, έχουν γίνει περίπου 6.000 καταγγελίες, οι περισσότερες για την μη καταβολή των δεδουλευμένων.
Καλές γιορτές και να θυμάστε ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης χωρίς τα ξωτικά!
