Ο μακρόβιος εκκλησιαστικός θεσμός της Καθολικής Εκκλησίας έχει μια εγγενώς πατριαρχική εικόνα, από τους Ελβετούς φρουρούς στις πύλες μέχρι τους καρδιναλίους. Η εικόνα αντανακλά την ευρύτερη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οποία απαγορεύει το διαζύγιο, την άμβλωση και τη χειροτονία των γυναικών.

Ωστόσο, η πίεση του ποντίφικα για μεταρρύθμιση έχει οδηγήσει περισσότερες γυναίκες να αναλάβουν ρόλους στη διοίκηση του Βατικανού - έστω και αν αυτοί βρίσκονται κυρίως στο παρασκήνιο.
Από οικονομολόγους έως γραμματείς, ιστορικούς και αρχειοφύλακες, 649 γυναίκες εργάστηκαν το 2019 για τη Ρωμαϊκή Κουρία - το 24% των υπαλλήλων - σε σύγκριση με 385 το 2010, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία.

Ενώ η αλλαγή στο μικρότερο κράτος του κόσμου χαιρετίζεται δημοσίως, περίπου 10 γυναίκες που πήραν συνέντευξη υπό τον όρο της ανωνυμίας περιέγραψαν στο AFP την αντίσταση που συναντούν και τη συγκατάβαση που αντιμετωπίζουν, ιδίως μεταξύ των κληρικών.

Μία γυναίκα κατήγγειλε πατερναλιστική στάση στους διαδρόμους, με ένα οπισθοδρομικό όραμα «της ευαίσθητης, ευγενικής γυναίκας, το οποίο συναντάμε στις ομιλίες του Πάπα».
«Μερικές φορές νιώθουμε ότι μας θεωρούν ως ειδικευόμενες. Υπάρχουν μικρές χειρονομίες, ένα χέρι στον ώμο, έλλειψη προσοχής, σχεδόν καθημερινά σχόλια για την εμφάνιση και το ντύσιμο» όπως πρόσθεσε.

Ορισμένες περιέγραψαν ότι αισθάνονται ότι υπόκεινται σε μια σιωπηρή εντολή προς τις γυναίκες υπαλλήλους να είναι σιωπηλές και υπάκουες. Άλλες εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για τον υποβιβασμό τους σε κατώτερους ρόλους.

«Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανύσουμε», δήλωσε εργαζόμενη του Βατικανού.

Νοοτροπία μάτσο

Το 2016 δημιουργήθηκε η ένωση «Γυναίκες στο Βατικανό», ένα δίκτυο εκατό περίπου μελών που συναντιούνται κάθε μήνα «για να ενισχύσουν τον ρόλο των γυναικών», δήλωσε στο AFP η πρόεδρός της Margherita Romanelli.

Είχε προηγηθεί μόλις τέσσερα χρόνια νωρίτερα η δημιουργία ενός μηνιαίου γυναικείου ενθέτου από την L'Osservatore Romano, την επίσημη εφημερίδα του Βατικανού. Η πρωτοβουλία-έκπληξη εμ’ω επαινέθηκε από πολλούς, γρήγορα ωστόσο βρέθηκε αντιμέτωπη με προβλήματα.

Η ιδρύτριά της, η Lucetta Scaraffia, δημοσιογράφος και ιστορικός, παραιτήθηκε το 2019, καταγγέλλοντας ένα «κλίμα δυσπιστίας».
Οι μεταρρυθμίσεις του Φραγκίσκου ήταν ουσιαστικά «καλλωπιστικές» και στην πραγματικότητα έκρυβαν μια «νοοτροπία μάτσο» που υπονοούσε ότι «οι γυναίκες πρέπει να υπηρετούν χωρίς να ζητούν αντάλλαγμα», δήλωσε στο AFP.

Η Scaraffia επισήμανε τη «σύγχρονη δουλεία» των καλογριών που απασχολούνται στο Βατικανό και αλλού ως «υπηρέτριες» στα σπίτια ιερέων, επισκόπων ή καρδιναλίων, οι οποίες κάνουν το «μαγείρεμα, το καθάρισμα, το πλύσιμο των ρούχων» και οι οποίες είναι κακοπληρωμένες. Και κατήγγειλε τη σεξουαλική κακοποίηση καλογριών στη Ρώμη και αλλού στον κόσμο.

Μια φωνή

Παρά τις επικρίσεις που δέχονται, πολλοί είναι αυτοί χαιρετίζουν την επιτάχυνση της  διαδικασίας που ξεκίνησε αθόρυβα πριν από περίπου είκοσι χρόνια.
Ο αριθμός των γυναικών σε θέσεις ευθύνης στο Βατικανό -το οποίο εφαρμόζει αυστηρή μισθολογική ισοτιμία μεταξύ των δύο φύλων- έχει τριπλασιαστεί από την εκλογή του Φραγκίσκου πριν από 10 χρόνια, από τη διευθύντρια των Μουσείων του Βατικανού Μπάρμπαρα Τζάτα μέχρι την Αλεσάντρα Σμερίλι, την πρώτη γυναίκα που διορίστηκε στο αντίστοιχο αξίωμα του αναπληρωτή υπουργού.
«Το Βατικανό άργησε, αλλά οι γυναίκες έχουν φωνή σήμερα, δεν αφήνουν τους εαυτούς τους να πιέζονται πια», είπε μια αξιωματούχος στα σαράντα της.

Ο επικεφαλής των 1,3 δισεκατομμυρίων καθολικών του κόσμου έχει επιτρέψει στις γυναίκες μεγαλύτερη συμμετοχή στις λειτουργίες, από το να είναι αναγνώστριες και υπηρέτριες της Αγίας Τράπεζας μέχρι να συμμετέχουν στο τελετουργικό του πλυσίματος των ποδιών τη Μεγάλη Πέμπτη.

Και ο Φραγκίσκος συνεχίζει να κάνει μικρά βήματα προς τα εμπρός, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής των κανόνων που επιτρέπουν στις γυναίκες να παίζουν ρόλο στον διορισμό των επισκόπων.
«Πριν από δέκα χρόνια, δεν θα ήταν δυνατόν να φανταστούμε μια τέτοια εξέλιξη», δήλωσε η Γκούντρουν Σάιλερ, Αυστριακή δημοσιογράφος του Vatican News και συγγραφέας του βιβλίου «Γυναίκες στο Βατικανό».

Μακρά διαδικασία

Αντιμέτωπες με την αναντιστοιχία μεταξύ αυτών των αλλαγών και του μισογυνισμού που βιώνεται στον εργασιακό χώρο του Βατικανού, ορισμένες γυναίκες αναρωτιούνται ποια στρατηγική πρέπει να υιοθετήσουν.

«Κάποιοι πιστεύουν ότι πρέπει να ειπωθεί η αλήθεια και η κακή συμπεριφορά πρέπει να καταδικαστεί, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι αυτό είναι αντιπαραγωγικό και ότι πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι με μικρά βήματα προς τα εμπρός», δήλωσε εργαζόμενη στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Η Romilda Ferrauto, μέλος των «Γυναικών στο Βατικανό», είπε ότι η αλλαγή νοοτροπίας ήταν «μια μακρά διαδικασία». «Η μέθοδος του Φράνσις είναι να κάνει χειρονομίες και να περιμένει να μετακινήσουν τις γραμμές», όπως είπε.

Οι αλλαγές μέσα στο Βατικανό έρχονται καθώς η Καθολική Εκκλησία εμπλέκεται σε μια τεράστια, πολύμηνη συζήτηση για το μέλλον της.

Πολύ πριν από το κίνημα #MeToo, οι προτεσταντικές εκκλησίες πρωτοστάτησαν στην ώθηση των γυναικών στην κορυφή και ορισμένοι θεολόγοι, όπως η Anne-Marie Pelletier της Γαλλίας, ισχυρίζονται ότι ο Πάπας πρέπει τώρα να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία να προχωρήσει πιο γρήγορα και πιο αποφασιστικά.

Η χειροτονία των γυναικών ως διακόνων ή ακόμη και καρδιναλίων «θα ήταν μια ισχυρή συμβολική χειρονομία για να διαγραφούν αυτά τα στερεότυπα», είπε.

Πηγή: ΑFP