to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

9:55 | 26.05.2023

Πολιτική

Μιχάλης Παπαγιαννάκης (1941 - 2009): Ο πολιτικός των μεγάλων οριζόντων

Σαν σήμερα, στις 26/5 του 2009, χάθηκε πρόωρα ο Μιχ. Παπαγιαννάκης, ένας τους κορυφαίους της ελληνικής Αριστεράς, με σπουδαία ευρωπαϊκή παρουσία. Άφησε, όμως, ως άνθρωπος του διαλόγου και της σύνθεσης πλούσια και πολύ ισχυρή πολιτική παρακαταθήκη...


Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης ήταν ηγετικός στέλεχος της ΕΑΡ και μετά του Συνασπισμού, πάλεψε με ειλικρίνεια και ανιδιοτέλεια για μια σύγχρονη φυσιογνωμία της Αριστεράς.  Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης στο Πάντειο και έχει συνεργαστεί και αρθρογραφήσει στο Βήμα, τον Οικονομικό Ταχυδρόμο, το Αντί, την Αυγή και τον Πολίτη.

Ως το 1963 ήταν μέλος της ΕΔΑ. Κατά τη στρατιωτική χούντα (1967-1973) εντάχτηκε στη Δημοκρατική Aμυνα. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΕΑΡ, καθώς επίσης και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και της Εθνικής Γραμματείας της.

Εντάχθηκε στον Συνασπισμό, έγινε μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του, καθώς και της Πολιτικής Γραμματείας του. Εξελέγη ευρωβουλευτής του ΣΥΝ στις ευρωεκλογές του 1989, του 1994 και του 1999. Στις εκλογές του 2007 εξελέγη βουλευτής στη Β Αθηνών, τρίτος σε σταυρούς μέσα στο κόμμα του.

Στη μνήμη του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, δημοσιεύουμε μια επιστολή του ως φοιτητή στο περιοδικό Πανσπουδαστική (25/1/1962) για την ευθύνη και τον ρόλο των εν Ελλάδι «πνευματικών ανθρώπων», την ομιλία του Δημήτρη Παπαδημούλη στην εκδήλωση της 25ης Μαΐου 2015, τον αποχαιρετισμό του «Ιού» στις 31/5/2009, καθώς και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ που τιμούν τη μνήμη της μεγάλης αυτής μορφής της Αριστεράς.

(Σκίτσο του Βαγγέλη Χερουβείμ)



Αξίζει επίσης να δείτε την ομιλία του Δ. Παπαδημούλη στην εκδήλωση της 25ης Μαΐου 2015 στη μνήμη του Μιχάλη Παπαγιαννάκη:

Φίλες και φίλοι,

Η σημερινή εκδήλωση είναι μια ευκαιρία επικοινωνίας με τη ζωή και το έργο του Μιχάλη, με τις ιδέες που μπόλιασε την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή Αριστερά. Άλλωστε στον Μιχάλη, που αποστρεφόταν τον λαϊκισμό, δεν θα ταίριαζε μια επετειακή νεκρολογία.

Ο Μιχάλης υπήρξε ένας πολιτικός της Αριστεράς που όπως έγραψε ο Δ. Κυρτάτας αντιλαμβανόταν την πολιτική ως έναν ακόμη κλάδο έρευνας και επιστήμης και με αυτόν τον τρόπο είχε διαμορφώσει ένα συνεκτικό σύστημα αξιών και αντιλήψεων. Ένα σύστημα που αντλούσε τα καλύτερα στοιχεία από τις μεγάλες σχολές σκέψης και τις αντίστοιχες παραδόσεις και για αυτό το λόγο τις ξεπερνούσε.

Ο Μιχάλης ήταν μια  ηγετική μορφή που, παρά το επικοινωνιακό χάρισμα, αντλούσε  το κύρος του από την αμεσότητα και τη διεισδυτικότητα  του πολιτικού του λόγου. Από την προσήλωσή του στο συγκεκριμένο και τεκμηριωμένο επιχείρημα. Από την απέχθειά του στη συνθηματολογία, στην εντυπωσιοθηρία, στους υψηλούς τόνους.

Δεν χώραγε εύκολα σε ιδεολογικά και πολιτικά καλούπια. Η παρουσία του και η σταθερή ένταξή του στην Αριστερά τροφοδοτούσε στις γραμμές της μια διαρκή επερώτηση. Ήταν μια δύσκολη σχέση- μια συνεχής δοκιμασία ορίων για τον ίδιο και για τους συντρόφους του και για τις εκάστοτε ηγεσίες του χώρου. Συνέβαλε αποφασιστικά στον καθορισμό και στην αποσαφήνιση της ταυτότητας του χώρου της ανανεωτικής-δημοκρατικής Αριστεράς.

Η επιστημονική μέθοδος, ο νηφάλιος, αναστοχαστικός και εμπεριστατωμένος λόγος, η διαλεκτική της πράξης καθορίζουν την πολιτική σκέψη του Μ.Π μαζί με τον ακριβή καθορισμό της σχέσης μεταξύ του οραματικού και του αληθινά εφικτού. Ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος έχει εντοπίσει σε αυτή τη θεωρητικοποίηση του εφικτού, το σταθερό πνευματικό πλαίσιο της πολιτικής διαδρομής του.

Ας θυμηθούμε στο σημείο αυτό την άποψη του Μ.Π. για την ακριβή σε αντιδιαστολή με τη φτηνή ανάπτυξη (που όμως κοστίζει πανάκριβα σε σπαταλημένους κοινωνικούς και φυσικούς πόρους) και την ενσωμάτωση του οικολογικού προτάγματος, της βιωσιμότητας και της αειφορίας  σε όλες τις πτυχές άσκησης πολιτικής. Αλλά και τη συνεισφορά του σε συγκεκριμένα μέτωπα που με τόση διορατικότητα ανέδειξε κόντρα σε κατεστημένες αντιλήψεις (Ολυμπιάδα, Αχελώος, ορυκτά καύσιμα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δασολόγιο, κτηματολόγιο, προστασία υδάτινων πόρων κλπ).

Το όριο που δεν αμφισβήτησε ποτέ ο Μ.Π. ήταν αυτό της ιστορικότητας της Αριστεράς. Πίστευε, ακράδαντα, ότι η ίδια η κοινωνική κατάσταση όπως διαμορφώνεται στον καπιταλισμό με την αναπαραγωγή της αδικίας και  των ανισοτήτων  θα τροφοδοτεί διαρκώς το ρεύμα της αντίδρασης και της αντίστασης στα κακώς κείμενα

Υπό αυτό το πρίσμα έβλεπε και το ζήτημα των πολιτικών του κόμματος και των συνεργασιών. Όπως έλεγε χαρακτηριστικά: «Θεωρώ εσφαλμένη την άποψη που λέει ότι δεν θέλω ποτέ την όποια συνεργασία. Εξάλλου, στην ιστορία της αριστεράς ουδέποτε έχει διατυπωθεί μια τέτοια θεωρία…Υπάρχουν σοβαρότατα στελέχη μας που λένε ότι το κριτήριο είναι η πλήρης απόρριψη της συνεργασίας με τη σοσιαλδημοκρατία. Αν πεις σήμερα δεν γίνεται, δεν συμφέρει την αριστερά, να σου πω βεβαίως. Είναι άλλο πράγμα λοιπόν η γενική διατύπωση και άλλο η συγκυριακή εκτίμηση. Για να διατυπώσεις αυτή την άποψη πρέπει να μιλάς από όρους αυτονομίας της αριστεράς. Αυτό πάντα υποστήριζα. Αν έχεις την αντίληψη της αυτονομίας, της ιστορικότητας δηλαδή της αριστεράς, ότι θα υπάρχει πάντα κάποια αριστερά, δεν έχεις να φοβηθείς τίποτα. Εγώ θέλω ένα κόμμα που από αύριο επιδιώκει να αλλάξει πράγματα και νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει. Αν μιλάς από θέση αυτονομίας δεν αφομοιώνεσαι, δεν χάνεσαι».

Τρεις πενταετίες κόσμησε με την παρουσία του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο Μιχ. Παπαγιαννάκης. Τα ίχνη αυτής της παρουσίας υπάρχουν παντού και είναι αξεδιάλυτα δεμένα με την κεντρική ιδέα  που υπηρέτησε ο Μιχάλης την ιδέα του «αριστερού ευρωπαϊσμού».

Όπως έχει γράψει ο Βασ. Παναγιωτόπουλος: «Η πρώτη μεγάλη συμβολή του Παπαγιαννάκη στα πολιτικά πράγματα της εποχής του είναι ο αριστερός ευρωπαϊσμός. Είναι από τους πρώτους έλληνες αριστερούς που καταλαβαίνει ότι κυοφορείται μια μεγάλη αλλαγή στην Ευρώπη, στην οποία η Ελλάδα έπρεπε να είναι παρούσα. Γίνεται, έτσι, ένας από τους πρωτοπόρους της παραδοχής, από προοδευτικές δυνάμεις και από την Αριστερά, της ευρωπαϊκής προοπτικής της Ελλάδας.

Πίστευε, πως η καθιέρωση του ευρώ, έστω κι έτσι όπως έγινε, ήταν μια εισβολή της πολιτικής στην Ευρώπη.

Πίστευε, ότι, η προβληματική αρχιτεκτονική της ευρωζώνης  θα πίεζε τα πράγματα προς την επιθυμητή πολιτική ενοποίηση και την φεντεραλιστική διαμόρφωση της Ευρώπης.  «Φωνάζαμε χρόνια», έγραφε, δύο μήνες πριν από το θάνατό του, «πως, ενιαία αγορά χωρίς ενιαίο νόμισμα δεν μπορούσε να υπάρξει. Και τώρα ξαναλέμε πως νομισματική ένωση χωρίς οικονομική ένωση δεν μπορεί να υπάρξει. Δηλαδή χωρίς ενιαία πολιτική φορολογίας ή πολιτικής ρύθμισης των κανόνων της αγοράς. Χρειάζεται να θυμίσω πως το πρώτο έργο των πρώτων κοινοβουλίων στην Ευρώπη πριν από μερικούς αιώνες ήταν η φορολογία; Τι έχεις, πώς τα απέκτησες και πώς τα διαχειρίζεσαι. Αυτό δεν ήταν η Magna Carta;».

Ο Μιχάλης έβλεπε, βέβαια, ότι, η στρατηγική ιδέα της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης υποχωρούσε. Όχι μόνο γιατί προχώρησε «ερήμην των λαών», όπως έγραφε, αλλά και γιατί δεν ενσωματώθηκε σε πολιτικές ιδεολογίες, πρακτικές και συμμαχίες των πολιτικών δυνάμεων όλου του φάσματος.

Πρόκειται, προφανώς, για αποφασιστικό άλμα, το οποίο δίσταζαν και διστάζουν ακόμη να κάνουν πάρα πολλές δυνάμεις κάτω από την πίεση του εθνικισμού ή αυταπατών ότι κάθε χώρα μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνη της ή με εξωευρωπαϊκές συμμαχίες. Αυτή η τάση πρέπει με κάθε κόστος να ανατραπεί, υποστήριζε. Η πολιτική είναι το κύριο όπλο της αριστεράς, ενώ, όπως έλεγε προσφυώς η οικονομία είναι «δεξιά».

«Και με αυτήν την έννοια, υποστήριζε ο Μιχάλης, η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης» «είναι η πιο αριστερή πρόταση που γνωρίζω σήμερα σε σχέση με την πορεία του κόσμου».

Απέναντι στην αχαλίνωτη παγκοσμιοποίηση και απέναντι σε προβλήματα πλανητικών διαστάσεων, χρειαζόμαστε, την οικονομική και πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης. Για να είναι όμως δραστική και πολιτικά ενεργή, στις πρωτόγνωρες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί,  απαιτείται νέες δυνάμεις με δημοκρατικό-προοδευτικό προσανατολισμό να πιάσουν το νήμα και αποτελέσουν τους καταλύτες και τους επιταχυντές αυτής της εξέλιξης, σε σύγκρουση με τις κυρίαρχες ευρωπαϊκές ελίτ αλλά και με τις ακροδεξιές και ξενοφοβικές αντιλήψεις -και όχι μόνο- που προκρίνουν τις εθνικιστικές αναδιπλώσεις. Μια Ευρώπη, αφημένη στις ορέξεις των συντηρητικών-νεοφιλελεύθερων δυνάμεων, στις τιμωρητικές λογικές, στο ρατσισμό και στην ξενοφοβία  δεν έχει κανένα μέλλον. Θα οδηγηθεί στην ανυποληψία, στη συρρίκνωση και τελικά στη διάλυση.

********************


Μια επιστολή του Μιχάλη Παπαγιαννάκη στο περιοδικό Πανσπουδαστική (25/1/1962) για την ευθύνη και τον ρόλο των εν Ελλάδι «πνευματικών ανθρώπων».

Διαβάστε εδώ την επιστολή:

***********************
 

Ο δικός μας Μιχάλης

(άρθρο του «Ιού» στην Εφημερίδα των Συντακτών στις 26/5/2015)

Με αφορμή τη συγκινητική εκδήλωση που διοργανώθηκε χθες από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας για την παρουσίαση του αρχείου Μιχάλη Παπαγιαννάκη, έξι χρόνια μετά τον θάνατό του, αναδημοσιεύουμε αποσπάσματα από τον χαιρετισμό του Ιού (31/5/2009) στον ακριβό μας φίλο.

♦ Όσοι επικρίνουν την ευρωπαϊκή του εμμονή και την πολιτική του επιλογή να πραγματοποιηθεί η ευρωπαϊκή ενοποίηση πάση θυσία, ασφαλώς δεν θυμούνται ότι στις 8/6/1992 ο Παπαγιαννάκης διατύπωνε τη θέση ότι η συνθήκη του Μάαστριχτ πρέπει να εγκριθεί με δημοψήφισμα και όχι από τη Βουλή.

 Η σημερινή όψιμη ανακάλυψη των οικολογικών ευαισθησιών της ελληνικής κοινωνίας χρωστάει πολλά στη δράση του Παπαγιαννάκη στο Ευρωκοινοβούλιο. Και πολλά από τα στελέχη του σημερινού οικολογικού κινήματος, στο πλαίσιο του ΣΥΡΙΖΑ και των Οικολόγων Πράσινων, προέρχονται από εκείνη την εποχή και μαθήτευσαν δίπλα του. Η συνεπής του στάση στα οικολογικά ζητήματα δεν ήταν καθόλου ανέξοδη. Στις 14/1/92 οι δήμαρχοι Θεσσαλίας έστειλαν επιστολή στην ηγεσία του Συνασπισμού, με την οποία κατηγορούσαν τον Παπαγιαννάκη ότι με τις ερωτήσεις που κατέθεσε στο Ευρωκοινοβούλιο σαμποτάρει την ολοκλήρωση του έργου της εκτροπής του Αχελώου, «προβάλλοντας περιβαλλοντικά ζητήματα».

 Ένα μόλις χρόνο αργότερα ο Παπαγιαννάκης δικαιώθηκε. Οπως δήλωνε ο ίδιος στον «Ιό» (27/3/93), «η αμφισβήτηση του έργου πέρασε από τους μικρούς κύκλους ευαίσθητων πολιτών στην ευρύτερη ελληνική κοινή γνώμη, πράγμα που ταρακούνησε τους βουλευτές της περιοχής».

♦  Στην ίδια κατηγορία ζητημάτων που συνήθως αποφεύγουν οι πολιτικοί ανήκει και το θέμα της επέκτασης των εγκαταστάσεων της Πετρόλα στην Ελευσίνα, το οποίο ο Παπαγιαννάκης έθεσε με ερώτησή του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 20/2/92.

♦ Τον Φεβρουάριο του 1991 προκλήθηκε σκάνδαλο στην Αθήνα μόλις δημοσιεύτηκε η Εκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η οποία αναφερόταν σε μειονότητες στην Ελλάδα. Και τόλμησε μόνο ο Παπαγιαννάκης να διαφωνήσει με το κλίμα υστερίας που κυρίευσε τα μέσα ενημέρωσης και τα πολιτικά κόμματα: «Οσα θίγονται στην Εκθεση, η Ελλάδα τα έχει αναγνωρίσει σε διεθνείς συμβάσεις και συναντήσεις. Τα περί ανθελληνικής συνωμοσίας δεν με πείθουν».

♦  Ενα χρόνο αργότερα ορισμένες αλυσίδες σούπερ μάρκετ κήρυξαν μποϊκοτάζ κατά των ολλανδικών και των ιταλικών προϊόντων, εξαιτίας της «φιλοσκοπιανής» στάσης των κυβερνήσεων των δύο χωρών. Το μποϊκοτάζ στηρίχτηκε από τη συντριπτική μερίδα των μέσων ενημέρωσης. Με δηλώσεις του στον «Ιό» (29/2/92) ο Παπαγιαννάκης δεν δίστασε να κατακρίνει την υστερία: «Δύσκολα πείθομαι ότι την κοινωνία των πολιτών εκπροσωπούν ηγεμονικά εμπορικές επιχειρήσεις, αν και τίποτα δεν αποκλείεται στη συγκεκριμένη στιγμή της κοινωνίας μας. Δεν πείθομαι σχεδόν καθόλου από τους στόχους του μποϊκοτάζ. Εχω την αίσθηση μιας πολιτικής εύκολων λύσεων (φαντάζομαι ότι με λιγότερο τυρί Γκούντα ελαφραίνει η συνείδηση του καθενός…) και ενός ανεπίτρεπτου εκβιασμού. Ασε που καλλιεργεί και ένα κλίμα αντιευρωπαϊσμού και μισαλλοδοξίας, χωρίς κόστος και χωρίς διέξοδο».

♦ Για να υποστηρίξει τις απόψεις του σ’ αυτά τα τόσο δύσκολα θέματα ο Παπαγιαννάκης δεν περιοριζόταν σε δημόσιες δηλώσεις. Όταν χρειαζόταν, έσπευδε δίπλα σε διωκόμενους πολίτες για να εκδηλώσει την έμπρακτη συμπαράστασή του. Στις 27/1/92 δικάζονταν 5 μέλη της ΟΑΚΚΕ που είχαν συλληφθεί να κολλούν αφίσες με τίτλο «Όχι στο σοβινισμό. Να αναγνωριστεί η Σλαβική Μακεδονία». Τότε ζούσαμε την περίοδο των συλλαλητηρίων, του Μεγαλέξανδρου και της Μακεδονίας που είναι μόνο μία. Ο Παπαγιαννάκης αψήφησε το κλίμα τραμπουκισμού και τρομοκρατίας έξω από το δικαστήριο και κατέθεσε με ψυχραιμία ότι η αφίσα αποτελεί μόνο αμφισβήτηση της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης και δεν περιέχει ύβρεις, όπως διατεινόταν το κατηγορητήριο. «Μου προκαλεί ανησυχία η παραπομπή σε δίκη με τέτοιες κατηγορίες», ήταν η κατάληξή του.

♦  Ένα άλλο ζήτημα που έθεσε ο Παπαγιαννάκης πολύ πριν κάποια ελληνική κυβέρνηση αναλάβει να το λύσει είναι η κατάργηση της αναγραφής του θρησκεύματος στις νέες ταυτότητες. Με άρθρο του στην «Ε» (10/3/93) εξήγησε εγκαίρως ότι «τις νομικές εγγυήσεις τις χρειάζονται οι θρησκευτικές μειονότητας και όχι οι πλειονότητες».

♦ Το σημαντικό είναι ότι όλες αυτές τις «αιρετικές» θέσεις και την προσωπική του στράτευση κόντρα στο ρεύμα δεν απαιτούσε να υιοθετηθούν σώνει και καλά από τους συντρόφους του. Πάλευε για μια Αριστερά που θα είναι «ένα νεφέλωμα, ένας μεγάλος επιτελικός οργανισμός που όχι μόνο θα επιτρέπει αλλά θα επιβάλλει τη συμμετοχή, τη συζήτηση, την αντίρρηση, τη συναπόφαση» (20/11/90). Το όραμά του είναι ακόμα επίκαιρο.


Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης

Άρχοντας μέχρι το τέλος | ICON PRESS / ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΝΙΚΟΣ

Ενας άρχοντας στην Αριστερά

«Δεν φαντάζομαι να με βάλατε με μέσο στην εντατική;» ρωτούσε μόλις ξαναβρήκε τις αισθήσεις του. Ήταν στην αρχή της τελευταίας εξάμηνης διαδρομής του στο Γενικό Κρατικό. Αυτός ήταν ο Μιχάλης. Δεν γούσταρε ρουσφέτια κι ας ήταν βουλευτής. Τον ενοχλούσε πολύ αν βρισκόταν στη δύσκολη θέση να αρνηθεί κάποια «χάρη». Αυτό όμως δεν αφορούσε την προθυμία του να βοηθήσει διωκόμενους και πολιτικά κατατρεγμένους.

Στα αεροπλάνα έλυνε ισπανικά σταυρόλεξα όταν πηγαινοερχόταν κάθε εβδομάδα στις Βρυξέλλες την περίοδο που ήταν ευρωβουλευτής. Χαλάρωνε το μυαλό του έτσι. Τις πίπες που κάπνιζε τις έβαζε στις τσέπες του, με δυσάρεστες συνέπειες για τα σακάκια του. Διάβαζε όλες τις εφημερίδες, ελληνικές και ξένες, και παρακολουθούσε όλα τα δελτία ειδήσεων, όταν είχε χρόνο και ιδιαίτερα όταν ήταν άρρωστος. Ήξερε τι ώρα έχει δελτίο το κάθε κανάλι και φυσικά παρακολουθούσε όλα τα talk show, ακόμα κι αυτά των «κίτρινων» καναλιών. Εκνευριζόταν, όμως, όταν μέλη του Συνασπισμού πήγαιναν στις εβδομαδιαίες εκπομπές ανυπόληπτων δημοσιογράφων.

Το βλέμμα του γινόταν κάποιες φορές κάπως απλανές και «έφευγε» από την κουβέντα μετά το θάνατο του ενός από τους δύο του γιους. Το βλέπαμε συχνά αυτό το βλέμμα.

Του άρεσε πολύ το κόκκινο κρασί και τα ψάρια, μόνο που ήταν αλλεργικός στις γαρίδες. Του άρεσε ο χορός: η ροκ και το ταγκό, η μπόσα νόβα και ο απτάλικος και χόρευε όταν είχε τα κέφια του. Άκουγε έθνικ μουσικές και τρελαινόταν για φλαμένκο. Ψάρευε στη Ναύπακτο και στη Φολέγανδρο, όταν τον έπαιρνε κανένας φίλος στη βάρκα ή στο καΐκι του. Η μανία του όμως ήταν να μαζεύει αχινούς, να τους καθαρίζει και κυρίως είχε επιβάλει σε όλους να κολυμπούν πολύ βαθιά για να πετάξουν τα αγκάθια. Θύμωνε με τα κουτσομπολιά και βαριόταν τις χαζοκουβέντες.

Ποτέ δεν μίλησε ξύλινα και ήταν επίμονος στις απόψεις του. Όμως άκουγε πάντα τον συνομιλητή και όταν χρειαζόταν άλλαζε γνώμη, αρκεί να είχε πειστεί. Σπάνιος ακροατής αλλά και τέλειος συζητητής. Είχε χιούμορ και ακόμα και όταν κάτι τον αφορούσε γέλαγε, δεν θύμωνε. Τον θύμωνε όμως να μιλούν άλλοι για λογαριασμό του και να κάνουν εκτιμήσεις για την πολιτική του στάση, όταν ο ίδιος είχε ξεκαθαρίσει πλήρως ότι θα ήταν ο τελευταίος που θα έφευγε από αυτόν το χώρο.

Δεν είχε απωθημένα ο Παπαγιαννάκης και αυτό έβγαινε αβίαστα στην καθημερινή αλλά και στην πολιτική του ζωή. Μιλούσε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο σε κάποιον επίσημο και στο γκαρσόνι της ταβέρνας που έφερνε το νερό. Δεν προσέβαλε ποτέ κανέναν, ακόμα κι αν κάποιες συμπεριφορές τον ενοχλούσαν πολύ. Ηταν απολύτως άσχετος με τα αθλητικά αν και ενδιαφέρθηκε λίγο τότε με το θέμα της ντόπας. Ηταν άθεος, αλλά σεβόταν απόλυτα όποιον είναι θρήσκος. Σιχαινόταν τον εθνικισμό. Η ασχολία και η εμπλοκή του με τα περιβαλλοντικά ήταν παρούσα μέχρι το τέλος, δίπλα σε όλα τα άλλα του πολιτικά ενδιαφέροντα. Το ίδιο και η αγωνία του για την εκπαίδευση. Ήταν κατά τη γνώμη του το κυρίαρχο, το μεγαλύτερο σύγχρονο πρόβλημα και η μόνη ελπίδα για κάτι καλύτερο.

Δεν έχανε την υπομονή του ο Παπαγιαννάκης ούτε τώρα στο τέλος. Με αφόρητους πόνους συζητούσε για όλα. Του άρεσε η παρέα και οι φίλοι, ακόμα και όταν τον εγκατέλειπαν πιά οι δυνάμεις του. Ηταν άρχοντας μέχρι το τέλος.

Ολοι οι δυνατοί χαρακτηρισμοί θα ακουστούν τώρα και οι περισσότεροι θα είναι σωστοί. Γι’ αυτό και από μας, «γεια σου πουλί μου», όπως εσύ έλεγες πάντα.

...Αντί για υστερόγραφο: Την παραμονή του θανάτου του στο Νοσοκομείο Γεννηματά παρακολουθούσε με μεγάλη προσοχή στην τηλεόραση την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα στη Βουλή. Η Α. Παπαρήγα φυσικά αυτό δεν μπορούσε να το γνωρίζει, ωστόσο ήταν εκείνη που σπάζοντας κάθε προηγούμενο πρωτόκολλο έδωσε τον προσωπικό της τόνο στα συλλυπητήρια προς τους δικούς του.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)