Δεν υπάρχει συγκεκριμένη χρονολογία στην οποία να αποδίδεται η εφεύρεση του ποδηλάτου, επομένως ούτε συγκεκριμένος «εφευρέτης».
Πρόγονος του ήταν η «draisienne» που κατασκευάστηκε από τον Γερμανό βαρόνο Καρλ Φον Ντράις, το 1817. Η draisienne ήταν σχεδόν εξ’ολοκλήρου κατασκευασμένη από ξύλο και δεν είχε πετάλια.
Ο αναβάτης την κινούσε σπρώχνοντας με τα πόδια του προς τα πίσω.
Το 1839, ο Σκωτσέζος σιδηρουργός Κιρκπάτρικ Μακμίλαν σχεδιάζει την «velocipede». Ο Μακμίλαν βελτίωσε την κατασκευή του Φον Ντράις, εισάγοντας πετάλια, που συνδεόταν με ράβδους με τον πίσω τροχό.
Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1860, ο Γάλλος Πιέρ Μισώ αλλάζει το σχέδιο της velocipede, συνδέοντας τα πετάλια απευθείας με τον μπροστινό τροχό. Αργότερα, ο Μισώ θα εισάγει τη χρήση καουτσούκ στους τροχούς, ανοίγοντας το δρόμο για τα ελαστικά ποδηλάτου.
Το 1870 οι Βρετανοί Τζέιμς Στάρλεϋ και Γουίλλιαμ Χίλμαν σχεδιάζουν ένα ποδήλατο με μεγαλύτερο μπροστινό τροχό. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνουν την ασύλληπτη, για την εποχή, ταχύτητα των 24 χλμ/ώρα.
Το μοντέλο που κατασκεύασαν ονομάστηκε «ariel» και ήταν το πρώτο ποδήλατο κατασκευασμένο από μέταλλο.
Βασικό μειονέκτημα του μεγέθους του μπροστινού τροχού του ariel αποτελούσε η ιδιαίτερα υψηλή θέση της σέλας που, λόγω της φτωχής κατανομής βάρους, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της ασφάλειας του αναβάτη.
Το σύγχρονο ποδήλατο
Έτσι, το 1885 είναι η χρονιά που κατασκευάζεται το μοντέλο «rover», που θεωρείται ως το πρώτο σύγχρονο ποδήλατο. Κατασκευαστής του ήταν ο Τζον Κεμπ Στάρλεϊ, ανιψιός του Τζέιμς Στάρλεϊ.
Η επιστροφή σε μικρότερου μεγέθους τροχούς βελτίωσε σημαντικά την ασφάλεια και την άνεση με την οποία κανείς θα μπορούσε πλέον να κάνει ποδήλατο. Στα τέλη του 19ου αιώνα το ενδιαφέρον του κοινού για το ποδήλατο έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Τον 20ό αιώνα ένας μεγάλος αριθμός ποδηλατικών λεσχών κατακλύζει και τις δύο πλευρές του ατλαντικού ωκεανού, ενώ εμφανίζονται οι πρώτες βιομηχανίες κατασκευής ποδηλάτων.
Στην Ελλάδα το 1890, τη χρονιά ίδρυσης της Διεθνούς Ποδηλατικής Ομοσπονδίας, έγιναν οι πρώτοι ποδηλατικοί αγώνες. Το πρώτο ποδηλατοδρόμιο της χώρας κατασκευάζεται στην Αθήνα για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896.
Πρόκειται για το μετέπειτα ποδοσφαιρικό Γήπεδο Καραϊσκάκη.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες οι ποδηλάτες Αριστείδης Κωνσταντινίδης και Γεώργιος Παρασκευόπουλος αναδεικνύονται Ολυμπιονίκες στα δύο αγωνίσματα ποδηλασίας (85 και 320 χιλιόμετρα αντίστοιχα).
Στην Ελλάδα το πρώτο ελληνικό ποδήλατο με χειροποίητο σκελετό κατασκευάστηκε από την Rafbikes (HERMES) στο Ναύπλιο.
Σήμερα ο αριθμός των ποδηλάτων σε όλο τον κόσμο υπολογίζεται ότι ξεπερνά το ένα δισεκατομμύριο, ενώ πολλοί περισσότεροι είναι οι φίλοι του, οι οποίοι το αγαπούν ως μέσο μετακίνησης, άθλησης και ψυχαγωγίας.
Σε αρκετές πόλεις του πλανήτη προωθείται η χρήση του ποδηλάτου ως βασικού μέσου μετακίνησης με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα το Άμστερνταμ, την Κοπεγχάγη και τη Βαρκελώνη. Οι ευρωπαϊκές πόλεις γεμίζουν όλο και περισσότερο με δίκτυα ποδηλατοδρόμων και θέσεων στάθμευσης για τα ποδήλατα.
