Τα θέματα που προωθούνται συλλήβδην είναι η πτώση της αξίας των τραπεζών και ο “αφελληνισμός” (sic) τόσο της ιδιοκτησίας όσο και του management.

Δόθηκαν λοιπόν οι τράπεζες σε αλλότρια συμφέροντα έναντι πινακίου φακής; Τα γεγονότα του πρόσφατου παρελθόντος δεν πρέπει να αγνοούνται ή να παρακάμπτονται.

Αυτό που πότε δεν συνέβη ήταν η αντιμετώπιση της κακοδιαχείρισης στις τράπεζες, ο τερματισμός των “άφρονων” πρακτικών και της αδύναμης εταιρικής διακυβέρνησης, ο τερματισμός του σφικτού εναγκαλισμού των τραπεζών με το πολιτικό σύστημα, την  ολιγαρχία και τα ΜΜΕ. Αυτό που δεν σταμάτησε ήταν τα δάνεια σε ημετέρους για επιχειρήσεις χωρίς βιώσιμα επιχειρηματικά πλάνα και τα δάνεια σε μετόχους και άλλους για να συμμετέχουν σε Αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου.

Η παραμονή εν λευκώ των παλαιών μετόχων και διοικήσεων στο τιμόνι των τραπεζών, χωρίς να αξιολογηθούν για τα πεπραγμένα τους, δημιούργησε αντικίνητρα για την αντιμετώπιση των παθογενειών. Έτσι η σημερινή απαξίωση των παλαιών μετοχών του Δημοσίου στις τράπεζες αποτυπώνει την απραξία του χθες, τις παθογένειες του τραπεζικού συστήματος που δεν αντιμετωπίστηκαν από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, το βουνό των κόκκινων δανείων που το έκρυβαν κάτω από το χαλί για χρόνια.

Σήμερα για πρώτη φορά το ΤΧΣ, χωρίς παρέμβαση της κυβέρνησης, θα αξιολογήσει τις διοικήσεις των τραπεζών με αδιάβλητα και αντικειμενικά κριτήρια. Για πρώτη φορά θα κριθούν για τα πεπραγμένα τους, όσοι έχουν διαχειριστεί το τραπεζικό σύστημα της χώρας όλα αυτά τα χρόνια. Όσοι κριθούν ανεπαρκείς, θα αντικατασταθούν. Αυτό αποτελεί προοπτική αφελληνισμού μόνον για όσους ταυτίζουν το έθνος με την διαπλοκή και την κακοδιαχείριση.

Βάζοντας τα πραγματικά γεγονότα σε μια σειρά πρέπει να αντιληφθούμε τι έχει συμβεί στην κρίσιμη ανακεφαλαιοποίηση του 2012-2013.

Οι επιλογές που έγιναν τότε απέτυχαν παταγωδώς -αν δεν ήταν σκανδαλώδεις- με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος από τα χρήματα που δαπανήθηκαν στο παρελθόν να έχει ήδη χαθεί.

Συγκεκριμένα, οι συνθήκες απαξίωσης της περιουσίας του Δημοσίου στις τράπεζες διαμορφώθηκαν μέσω της μεθοδολογίας της ανακεφαλαιοποίηση του 2012 - 2013, όταν το Δημόσιο αποδέχτηκε ως “κίνητρο” για την προσέλκυση των ιδιωτών να χάσει τα δικαιώματα του μετόχου πλειοψηφίας αλλά και την κυριότητα των μετοχών του. Οι ιδιώτες που συμμετείχαν στις Αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου, διατήρησαν τον έλεγχο των τραπεζών, παρά το γεγονός ότι ήταν μειοψηφία. Επιπλέον τους χαρίστηκαν warrants, δηλαδή αποκλειστικά δικαιώματα μελλοντικής επαναγοράς των μετοχών του ΤΧΣ, τα οποία μάλιστα τους επιτράπηκε να τα διαπραγματεύονται ελεύθερα στα χρηματιστήρια, κάτι που χαρακτηρίστηκε παγκοσμίως ως σκάνδαλο. Τα warrants, που δεσμεύουν τις μετοχές του ΤΧΣ μέχρι τα μέσα του 2017, στέρησαν τη δυνατότητα διάθεσης των μετοχών, όταν οι τιμές ήταν συμφέρουσες.

Όσοι ασκούν σήμερα κριτική είναι οι ίδιοι που το 2012 - 2013 διασφάλισαν ότι το Ελληνικό Δημόσιο δημόσιο δεν θα μπορούσε να διαθέσει ελεύθερα τις μετοχές του σε συμφέρουσες τιμές, λόγω της δέσμευσης των warrants. Το επιχείρημα ότι η χρηματιστηριακή αξία των μετοχών του ΤΧΣ στα μέσα του 2014 ήταν σημαντική (19 δις), δεν σημαίνει ούτε κατά διάνοια ότι τότε το ποσό αυτό θα μπορούσε να είχε εισπραχθεί άμεσα.

Πρακτικά, οι ιδιώτες που συμμετείχαν στην ανακεφαλαιοποίηση του 2012 – 2013 δεν είχαν κανένα ουσιαστικό κίνητρο ούτε να αλλάξουν την κατάσταση στις τράπεζες ούτε να επιστρέψουν τα ποσά που είχε βάλει το Δημόσιο. Είχαν εξασφαλισμένο τον έλεγχο των τραπεζών, αν και μειοψηφία, και ταυτόχρονα ήταν οι μόνοι υποψήφιοι αγοραστές των μετοχών του ΤΧΣ για πολλά χρόνια, έχοντας την ευχέρεια να επιλέξουν αν και πότε θα τις αγοράσουν.

Με την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση επιτεύχθηκε σημαντική συμμετοχή ιδιωτών, η οποία αποτυπώνει την προσδοκία και την εμπιστοσύνη ότι τώρα θα γίνουν όσα έπρεπε αλλά δεν έγιναν στο παρελθόν.

Ως αποτέλεσμα, το Δημόσιο δεν θα πληρώσει πάνω από 10 δις, παρά τις αρχικές εκτιμήσεις για 25 δις. Έτσι, θα χρειαστούν σαφώς λιγότερα κεφάλαια από τον ESM και δεν θα αυξηθεί υπέρμετρα το δημόσιο χρέος.

Για την ανάκτηση του κόστους της νέας ανακεφαλαιοποίησης θα πρέπει οι μετοχές του ΤΧΣ να διατεθούν σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, όταν θα έχει ανακάμψει η οικονομία και θα έχουμε περάσει σε σταθερή τροχιά ανάκαμψης και ανάπτυξης, ώστε να έχει αυξηθεί η αξία τους. Έτσι, καθώς για αυτές δεν υπάρχει καμία δέσμευση τύπου warrants, υπάρχει πλέον η δυνατότητα διάθεσής τους την κατάλληλη στιγμή σε συμφέρουσες τιμές, υψηλότερες από την τιμή, στην οποία θα αποκτηθούν.

Παράλληλα, η νέα ανακεφαλαιοποίηση θα γίνει με κατάλληλα εργαλεία, τα Cocos, τα οποία προσελκύουν μεν ιδιώτες επενδυτές, ταυτόχρονα όμως τους θέτουν αυστηρούς όρους για την πλήρη αποπληρωμή των ποσών που θα βάλει το δημόσιο και μάλιστα με ετήσιο επιτόκιο 8%. Αν οι ιδιώτες φανούν ασυνεπείς δύο φορές, και μάλιστα όχι συνεχόμενες, τα Cocos θα μετατραπούν σε κοινές μετοχές με πλήρη δικαιώματα ψήφου στο 116% της αξίας τους. Αυτό είναι ένα ισχυρό κίνητρο για τους ιδιώτες να αλλάξουν την κατάσταση στις τράπεζες και να πληρώσουν τα ποσά του Δημοσίου, αν θέλουν να διατηρήσουν τον έλεγχο των τραπεζών, κίνητρο που δεν υπήρχε στο παρελθόν.

Για να γίνει μια απλή σύγκριση με το παρελθόν, υπενθυμίζουμε ότι από τα 25,5 δις της ανακεφαλαιοποίησης του 2012 - 2013 έχουν ανακτηθεί μέσω της πώλησης των μετοχών στους κατόχους των warrants μόλις 355 εκ., όσα αναμένεται να είναι τα έσοδα από τα Cocos μόνο εντός του 2016.

Σε αντίθεση με την αποτυχημένη στρατηγική των προηγούμενων κυβερνήσεων και το SuccessStory, η κυβέρνηση έχει διασφαλίσει τους όρους, ώστε να επιστρέψουν στο Δημόσιο περισσότερα χρήματα από αυτά που θα δώσει, αποπληρώνοντας το κόστος της νέας ανακεφαλαιοποίησης με το παραπάνω, καλύπτοντας και μέρος του παλιού κόστους.

Θανάσης Μισδανίτης

Κώστας Στρατής

(Μέλη της Τμήματος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ)