Οι ωκεανοί του πλανήτη θα έχουν την τιμητική τους φέτος, καθώς θα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη τουλάχιστον έξι μεγάλων περιβαλλοντικών συνόδων. Το αυξημένο αυτό ενδιαφέρον σχετίζεται με ένα πλέγμα αιτιών που ξεκινούν από τα αυξανόμενα γεωστρατηγικά διακυβεύματα, περνούν στην αναζήτηση νέων ενεργειακών πόρων και καταλήγουν στις ραγδαίες ανατροπές που επιφέρει η κλιματική κρίση.
Το 2019 η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος είχε επιβεβαιώσει όλες τις προηγούμενες, τεκμηριωμένες και άκρως ανησυχητικές προειδοποιήσεις. Τότε, η πρώτη έκθεση που η Επιτροπή αφιέρωνε στην κρυόσφαιρα και στον θαλάσσιο κόσμο κατέγραφε στην ουσία τις τεράστιες ζημιές που είχε επιφέρει η κλιματική κρίση στους θαλάσσιους πνεύμονες του πλανήτη: περισσότερη θερμότητα ακόμη και στις αβύσσους των ωκεανών, λιγότερη περιεκτικότητα σε οξυγόνο των υδάτων τους, πρωτόγνωρη όξυνσή τους κ.ά. Παρ' όλα αυτά, η εκτίμηση της UNESCO, σύμφωνα με την οποία η έρευνα στους ωκεανούς κινητοποιεί μόλις το 2% των εθνικών προϋπολογισμών για την έρευνα, είναι αποκαρδιωτική. “Πράγματι υπάρχει άβυσσος μεταξύ των μέσων που παρέχονται στη βιοϊατρική έρευνα και την αδυναμία των διαθέσιμων χρηματοδοτήσεων για την Ωκεανογραφία, που όμως είναι πολύ κοστοβόρα” επιβεβαιώνει ο Κρις Μπάουλερ, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Tara Ocean, μιλώντας στη Figaro με αφορμή τη διεξαγωγή στη Γαλλία της πρώτης από τη σειρά των διεθνών συναντήσεων για τους ωκεανούς.
Συγκεκριμένα, διοργανώθηκε στη Βρέστη, από τις 9 έως τις 11 Φεβρουαρίου, η διεθνής σύνοδος One Ocean Summit, στην οποία μετείχαν 18 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων και η Ε.Ε. Μια πρωτοβουλία του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, η οποία εγγράφεται στο πλαίσιο της Γαλλικής Προεδρίας της Ε.Ε. και έρχεται σε συνέχεια των τεσσάρων συναντήσεων υπό την ονομασία “One Planet Summit” που διοργάνωσε από το 2017 η Γαλλία. Αντικείμενο της συνόδου της Βρέστης ήταν η προστασία των ωκεανών απέναντι στην αυξανόμενη ρύπανση και θερμοκρασία, με τη στάθμη των υδάτων να αυξάνεται κατά 4,5 χιλιοστά ετησίως στη διάρκεια των πέντε τελευταίων ετών.
“Δεν μπορεί να υπάρξει υγιής πλανήτης χωρίς υγιείς ωκεανούς” παρατήρησε στον χαιρετισμό του κατά την έναρξη των εργασιών της συνόδου ο Πίτερ Τόμσον, ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τους ωκεανούς. “Η υποβάθμιση της υγείας των ωκεανών μπορεί να σταματήσει φέτος, το 2022” πρόσθεσε ο ίδιος.
Ακριβώς σ’ αυτή την υποβάθμιση κυρίαρχο ρόλο παίζει η κατάρα του πλαστικού, που ακόμη δεν έχει αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Το 79% των πλαστικών που έχουν δημιουργηθεί από τα μέσα του 20ού αιώνα βρίσκεται ακόμη σε μεγάλο βαθμό στα βάθη των ωκεανών και σε χωματερές. Και τα νέα είναι δυσοίωνα. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Περιβαλλοντικής Έρευνας, η θαλάσσια ρύπανση από πλαστικά θα τριπλασιαστεί έως το 2040. Κι αυτό παρά τις κατά καιρούς μεγάλες εκστρατείες, τα εξαιρετικά ντοκιμαντέρ, τις σοβαρές διεθνείς πρωτοβουλίες, καθώς και ένα σοβαρό “οπλοστάσιο” διεθνών συνθηκών. Συνθηκών που όμως, σύμφωνα με τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Σάουθαμπτον Κρις Άρμστρονγκ, κοιτάζουν στο χθες, στον 17ο αιώνα, εμποδίζοντας την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ωκεανοί: “Τη μαζική περιβαλλοντική καταστροφή και την επιδεινούμενη ανισότητα της οικονομίας των ωκεανών”. Ο ίδιος θέτει ψηλά των πήχη για τις αρχές που καλούνται να θέσουν τα ζητήματα της ισότητας, της δημοκρατίας και της βιωσιμότητας στο επίκεντρο μιας νέας πολιτικής για τους ωκεανούς. Μια “Νέα Γαλάζια Συμφωνία”, όπως είναι ο χαρακτηριστικός τίτλος του τελευταίου βιβλίου του.
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., εκπρόσωπος για θέματα Κλιματικής Αλλαγής
