Από τον Μάρτιο του 2020, μέχρι πολύ πρόσφατα, οι Διευθύνσεις Αλλοδαπών και Μετανάστευσης (ΔΑΜ) σταμάτησαν να δέχονται κοινό λόγω της καραντίνας που έφερε ο Covid-19, χωρίς να έχουν προβλέψει τη  δυνατότητα ανανέωσης των ληγμένων αδειών διαμονής. Έτσι, με Υπουργικές Αποφάσεις, η μία παράταση διαδεχόταν την άλλη. Το Υπουργείο τότε, είχε ανακοινώσει την πρόθεσή του να δημιουργήσει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα για ανανεώσεις των αδειών διαμονής. Μετά από 21 μήνες αναμονής και ταλαιπωρίας για πολλές δεκάδες χιλιάδες μετανάστες, στις 16 Νοεμβρίου του 2021 το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου έθεσε επιτέλους σε λειτουργία αυτήν τη νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα. Οι αιτήσεις ανανέωσης γίνεται πλέον ηλεκτρονικά μέσω της ιστοσελίδας του Υπουργείου και τα δικαιολογητικά έγγραφα πρέπει να «ανεβαίνουν» ως αρχεία εκεί, προκειμένου στη συνέχεια να εξεταστούν από τις ΔΑΜ.

Αναμέναμε ότι αυτή η  πρωτοφανής καθυστέρηση για την έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας, οφειλόταν στον αναγκαίο χρόνο, για να σχεδιαστεί και να λειτουργήσει σωστά μια νέα ηλεκτρονική υπηρεσία.  Διότι, όπως υπόσχονταν οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου, η πλατφόρμα θα έλυνε τα χέρια της διοίκησης και κυρίως θα ήταν φιλική και εύκολη προς χρήση για τους ίδιους τους μετανάστες. Κι όμως σήμερα, έχοντας περάσει ήδη δύο εβδομάδες από την έναρξη λειτουργίας της, δυστυχώς είμαστε σε θέση πλέον να συμπεράνουμε ακριβώς το αντίθετο, για τους εξής λόγους:

Ο λαβύρινθος των 178 υποκατηγοριών: Για να ξεκινήσει η αίτηση πρέπει πρώτα να επιλεγεί η κατηγορία της άδειας διαμονής στην οποία υπάγεται το άτομο. Οι βασικές κατηγορίες που βρίσκονται στην αρχική σελίδα της πλατφόρμας, χωρίζονται σε υποκατηγορίες οι οποίες στο σύνολο ανέρχονται σε 178 επιλογές συνολικά! Οι τίτλοι τους είναι δυσνόητοι, νομικής ορολογίας ενώ χρησιμοποιούνται ακόμη και αριθμοί άρθρων του Κώδικα Μετανάστευσης (Ν. 4251/2014), με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν αδύνατο να βρει κάποιος με σιγουριά την κατηγορία στην οποία υπάγεται. Πέρα από αυτό, παρατηρείται έλλειψη σε ορισμένες κατηγορίες, ιδίως σε ορισμένες δυνατότητες αλλαγής σκοπών π.χ. από δεύτερη γενιά σε εξαρτημένη εργασία.

Πλατφόρμα μόνο στα Ελληνικά: Ενώ η πλατφόρμα απευθύνεται σε μεταναστευτικό πληθυσμό, δεν υπάρχει μετάφραση των κατηγοριών της πλατφόρμας σε καμία άλλη γλώσσα, ούτε τουλάχιστον στα αγγλικά. Όπως είναι λογικό, μετανάστες που δεν είναι εξοικειωμένοι με την ελληνική γλώσσα, πόσο μάλλον με νομική ορολογία, αποκλείονται εκ των προτέρων από τη χρήση της πλατφόρμας.

Λάθος δικαιολογητικά: Στις περισσότερες κατηγορίες τα δικαιολογητικά που ζητούνται στην πλατφόρμα είναι  πολύ λιγότερα από όσα ζητούν οι Διευθύνσεις Αλλοδαπών και Μετανάστευσης. Αυτή η διαφοροποίηση σίγουρα θα οδηγήσει τις υπηρεσίες να ζητήσουν, μελλοντικά, ως συμπληρωματικά δικαιολογητικά τα έγγραφα που λείπουν, με αποτέλεσμα οι καθυστερήσεις στη διαδικασία να γίνουν ακόμη μεγαλύτερες. Είναι αξιοσημείωτο μάλιστα ότι ζητούνται ακόμη και λάθος έγγραφα, όπως π.χ. το βιβλιάριο υγείας ως αποδεικτικό ασφάλισης, ενώ έχει καταργηθεί οριστικά ως έντυπο από το 2019!

Βεβαίωση χωρίς σειριακό αριθμό: Με την επιτυχή υποβολή της αίτησης εκδίδεται μια βεβαίωση κατάθεσης ως αποδεικτικό -αντί της γνωστής μέχρι τώρα «μπλε βεβαίωσης»- η οποία αποστέλλεται με  email στους αιτούντες/ούσες. Η υπουργική απόφαση που καθορίζει τη νέα διαδικασία, προβλέπει ότι η βεβαίωση κατάθεσης θα έχει σειριακή αρίθμηση (barcode/QR code) προκειμένου να ελέγχονται τα στοιχεία της από τις αρχές. Όμως, όσες βεβαιώσεις έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα, δεν διαθέτουν σειριακό αριθμό. Πρόκειται δηλαδή για έγγραφα που δεν έχουν καμία επίσημη σφραγίδα και κανένα εχέγγυο αυθεντικότητας. Ήδη υπάρχουν μαρτυρίες από μετανάστες, οι οποίοι έχουν αντιμετωπίσει ζητήματα με δημόσιες υπηρεσίες που δεν αναγνωρίζουν αυτόν τον νέο τύπο εγγράφου, ενώ έχουν επιβληθεί ακόμα και πρόστιμα σε διασυνοριακούς ελέγχους, καθώς η Αστυνομία έχει θεωρήσει τους κατόχους αυτού του εγγράφου ως παράτυπα διαμένοντες στη χώρα. Επομένως, τα ταξίδια στο εξωτερικό για τους πολίτες τρίτων χωρών θα συνεχίσουν να γίνονται με σοβαρότα εμπόδια.

Ουρά δεκάδων χιλιάδων εκκρεμών αιτήσεων: Στη διαδικασία των ανανεώσεων δεν υπάρχει καμία προτεραιοποίηση ανάλογα με την ημερομηνία λήξης των αδειών διαμονής. Όλοι πρέπει να καταθέσουν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2021 είτε η άδεια τους είχε λήξει στις 5 Μαρτίου του 2020 είτε λήγει στις 31 Δεκεμβρίου του 2021. Πρέπει να σημειωθεί ότι ενώ βρισκόμαστε μόλις στη δεύτερη εβδομάδα λειτουργίας της πλατφόρμας, ο αύξων αριθμός των αιτήσεων έχει ξεπεράσει τις 50.000 και κάθε μέρα προστίθενται χιλιάδες νέα αιτήματα. Μάλιστα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία οι άδειες διαμονής που αναμένεται να λήξουν μέχρι τις 31/12/2021 ανέρχονται στις 250.000.

Με λίγα λόγια, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου δημιούργησε μια πλατφόρμα άκρως δυσλειτουργική, με πολλά λάθη, με ελλείψεις και κυρίως “εχθρική” στον πληθυσμό στον οποίο απευθύνεται, τους μετανάστες. Η νέα αυτή πραγματικότητα θα υποβάλλει τους περισσότερους σε επιπλέον κόπο, νέα έξοδα, καθώς θα αναγκαστούν να καταφύγουν σε επαγγελματίες και ως συνήθως σε νέες περιπέτειες!  Η ηλεκτρονική διαδικασία δεν επιλύει αλλά εντείνει  τα πολύχρονα ζητήματα. Ο όγκος των αιτήσεων ανανεώσεων στις ΔΑΜ των αστικών κέντρων, που θα ανέλθουν σε δεκάδες χιλιάδες ανά υπηρεσία, σε συνδυασμό με την χρόνια υποστελέχωσή τους, θα αυξήσει τις ήδη τεράστιες καθυστερήσεις στις άδειες διαμονής. Σε πόσα χρόνια θα μπορέσουν να διεκπεραιωθούν όλα τα αιτήματα; Σε 2, σε 3; Και αυτές οι άδειες πώς θα εκδοθούν άραγε; Ληγμένες, όπως συνέβαινε παλαιότερα;