Στο πλαίσιο αυτό, το “Ναι” πήρε τη μορφή του “Μένουμε Ευρώπη” κατασκευάζοντας ως αντίπαλο δέος έναν μπαμπούλα που δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Οι “Μένουμε Ευρώπη” δεν στήθηκαν από το μηδέν. Η συγκεκριμένη πολιτική ταυτότητα συγκροτήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου που ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δηλαδή μετά τις εκλογές του 2012. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το αντιμνημονιακό μέτωπο του ΣΥΡΙΖΑ, η ΝΔ του Σαμαρά με το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου άρχισαν να στήνουν το αφήγημα πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αντί-ευρωπαϊκή δύναμη που έχει σκοπό να βγάλει τη χώρα από την ευρωζώνη. Το αφήγημα αυτό εντάθηκε κατά την προεκλογική περίοδο του 2015, συνεχίστηκε μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ με αποκορύφωμα το δημοψήφισμα.
Σημαντικός σταθμός στη διαδρομή αυτή είναι τα όσα ειπώθηκαν από την πλευρά των “Μένουμε Ευρώπη” κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, κατά τη διάρκεια δηλαδή της διαπραγμάτευσης του ΣΥΡΙΖΑ με τους δανειστές. Οι ίδιοι τα κωδικοποίησαν με δύο συνθήματα: “Γερούν γερά” και “Βάστα Σόιμπλε”. Με άλλα λόγια, η νίκη των ¨Μένουμε Ευρώπη” περνούσε από τη συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ από τους δανειστές. Με πολιτικούς όρους, ο νεοφιλελευθερισμός μετατράπηκε σε “ευρωπαϊσμό” ή, αντίστροφα, ο ευρωπαϊσμός πλαισιώθηκε ως κάτι που περιλαμβάνει μόνο τον νεοφιλελευθερισμό, όπως αυτός εκφραζόταν από την ηγεσία της ΕΕ και από τη γερμανική κυβέρνηση. Το σημείο αυτό έχει ειδική σημασία για όσα συμβαίνουν στην τρέχουσα περίοδο.
Μετά τη δεύτερη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές που διεξήχθησαν τον Σεπτέμβρη του 2015, το “Μένουμε Ευρώπη” μετεξελίχθηκε σε “Αντί-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο”. Πρόκειται για μια ονομασία την οποία εμφανίστηκε στη δημόσια σφαίρα από πολιτικά στελέχη, ΜΜΕ και δημοσιογράφους που είχαν και έχουν ενεργό ρόλο στο συγκεκριμένο στρατόπεδο. Είχε προηγηθεί η εξαέρωση του αντιμνημονιακού μπλοκ και του “Όχι” στο δημοψήφισμα, από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ, που ήταν η πολιτική δύναμη που το προκήρυξε, υποχρεώθηκε σε συμβιβασμό με τους δανειστές, ο οποίος περιείχε, όχι βέβαια την έξοδο από την ευρωζώνη, την επιβολή στρατιωτικού νόμου κι άλλα ευφάνταστα που διέδιδαν πριν το δημοψήφισμα οι “Μένουμε Ευρώπη”, αλλά το τρίτο μνημόνιο, από το οποίο εξήλθε με επιτυχία το 2018. Η παραπάνω εξέλιξη, δηλαδή η εξαέρωση της κοινωνικής πλειοψηφίας που έδωσε τη θριαμβευτική νίκη στον ΣΥΡΙΖΑ στο δημοψήφισμα, έδωσε την ευκαιρία στον Κυρ. Μητσοτάκη, ο οποίος εκλέχτηκε στην ηγεσία της ΝΔ το 2016, να “πατήσει” πάνω σε μια πολύ συμπαγή δεξαμενή που στήθηκε σε αυτό και να τη μετατρέψει στον βασικό παράγοντα που του έδωσε τη νίκη στις εκλογές του 2019.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η εκ νέου κατασκευή της Δύσης
Το “αντί-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο”, καθώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη διανύει τον τρίτο χρόνο της θητείας της, είχε ατονήσει για πολλούς και διάφορους λόγους. Είτε λόγω της φθοράς που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση τόσο από την τραγική διαχείριση της πανδημίας όσο και από τις ευρύτερες επιπτώσεις της πολιτικής που ασκεί, είτε λόγω των κινήσεων των υπόλοιπων παικτών στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Ωστόσο, με τις ειδικές συνθήκες που προέκυψαν από τη συγκυρία του πολέμου, η ΝΔ του Μητσοτάκη επέλεξε να το αναθερμάνει ανασυγκροτώντας το με βάση τα τρέχοντα επίδικα, ενόψει των επικείμενων εκλογών.
Στο πλαίσιο αυτό, η μετεξέλιξη του “Μένουμε Ευρώπη” περιλαμβάνει τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, με βασικό άξονα τη συμφωνία των δύο κομμάτων στην αποστολή πολεμικού υλικού στην Ουκρανία. Η νέα εκδοχή των “αντί-ευρωπαίων” ή “αντί-δυτικών” περιλαμβάνει όλους τους υπόλοιπους: ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΜΕΡΑ 25, αλλά και την Ελληνική Λύση του Βελόπουλου. Το αν και κατά πόσο η νέα αυτή ταυτότητα συνέχεται από επιχειρήματα που διέπονται από μια στοιχειώδη, έστω, λογική ή με την πραγματικότητα την ίδια, προφανώς δεν έχει και κάποια σημασία για τη συγκεκριμένο προπαγανδιστικό αφήγημα. Οι πιο ήπιες εκδοχές του κάνουν λόγο για την αναφανδόν στήριξη του Πούτιν και της Ρωσίας από το ΚΚΕ και το ΜΕΡΑ 25, ενώ για τον ΣΥΡΙΖΑ η αφήγηση ισχυρίζεται πως το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης υποχρεώθηκε από τον πρόεδρο του, Αλ. Τσίπρα, να υιοθετήσει τη γραμμή που έχει, καθώς, σύμφωνα πάντα με την “ήπια” εκδοχή του αφηγήματος, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει στο DNA του τον λαϊκισμό και τον αντί-δυτικισμό. Η ¨σκληρή” εκδοχή του ίδιου αφηγήματος υποστηρίζει πως η διαφωνία του ΣΥΡΙΖΑ με την αποστολή όπλων τον καθιστά αυτομάτως σύμμαχο του Πούτιν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Υποθέτω ότι για όσους και όσες εμπιστεύονται την κρίση τους και, κατά συνέπεια, έχουν διαμορφώσει την άποψη τους λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις των κομμάτων και τις πρακτικές τους, η προπαγάνδα αυτή δεν τους πείθει. Από ‘κει και πέρα, τα ερωτήματα που έχουν να κάνουν με το συγκεκριμένο δίπολο δεν αφορούν την προπαγάνδα. Θέματα όπως “τι είναι Δύση;” ή θέματα που έχουν να κάνουν με τη θέση της Ρωσίας στον δυτικό κόσμο και την ιστορία της Δύσης αποτελούν “ψιλά γράμματα”. “Λεπτομέρεια”, βεβαίως, αποτελεί και η πολιτική σχέση του Πούτιν με την προμετωπίδα της Δύσης από την πτώση της ΕΣΣΔ και μετά, δηλαδή με τον νεοφιλελευθερισμό.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, που οι “υπέρμαχοι” της Δύσης αισθάνονται ευτυχείς με την προσήλωση τους σε αυτή και προσδοκούν πολιτικά οφέλη από το συγκεκριμένη κατασκευή, εμφανίζουν και μια επιχειρηματολογία που είναι ανοιχτά επικριτική προς το δίδυμο Μέρκελ – Σόιμπλε. Αυτή αφορά, καταρχάς, την τακτική των συγκεκριμένων ως προς τη Ρωσία, μια τακτική “ανοχής” προκειμένου να εξυπηρετούνται τα γερμανικά συμφέροντα, δηλαδή η τροφοδοσία της γερμανικής βιομηχανίας με ρώσικο φυσικό αέριο. Και κατά δεύτερο, το οποίο έχει ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον, αφορά την οικονομική πολιτική της ασφυκτικής λιτότητας, το λεγόμενο “δόγμα Σόιμπλε”, ενόψει των έκτακτων συνθηκών που έχουν προκύψει λόγω πολέμου. Είναι οι ίδιοι που κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του ΣΥΡΙΖΑ φώναζαν “Βάστα Σόιμπλε” και “Γερούν γερά” ή, επί το πιο καθώς πρέπει, ισχυρίζονταν πως “οι κανόνες είναι κανόνες” και δεν γίνεται να αλλάξουν “επειδή το θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ”. Έχει ο καιρός γυρίσματα.
Υ.Γ. Στο παραπάνω πλαίσιο, έχει ενδιαφέρον και το δημοσίευμα που αναφέρει ότι ο ιδιοκτήτης του Σκάι, Γ. Αλαφούζος, έχει πλοία που μεταφέρουν, ενώ εξελίσσεται η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανίας, ρώσικα πετρέλαια με προορισμό ευρωπαϊκά λιμάνια. Εκτός από τη μοναξιά υπάρχει κι ο καπιταλισμός, άλλωστε.
