Αναζητώντας απάντηση για την ενίσχυση της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ (Παράρτημα Ελλάδας) και το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ συνδιοργάνωσαν την Τρίτη 30/10 κοινή εκδήλωση με τίτλο: «Ακρο(δεξιό)τητες: Τι μπορεί και τι επιδιώκει η ακροδεξιά στην Ευρώπη και την Ελλάδα;», την οποία συντόνισε η δημοσιογράφος Μαρία Ψαρά.
Ο Δημήτρης Ψαρράς, δημοσιογράφος στην «Εφημερίδα των Συντακτών», ξεκίνησε την εισήγησή του με αναφορά σε μια από τις διαπιστώσεις του Νίκου Πουλαντζά, ήδη από τη δεκαετία του 1970, σχετικά με την αυξανόμενη τάση αυταρχισμού που διακρίνει το σύγχρονο καπιταλιστικό κράτος, τάση που ενίσχυσε η συγκρότηση – όπως έγινε – των διακρατικών ομαδοποιήσεων, όπως π.χ. της Ευρωπαϊκής Ενωση, και η παγκοσμοποίηση.
Αυτή η ένταση του αυταρχισμού συνέβαλε στην αύξηση της επιρροής των ακροδεξιών κομμάτων, και κατόπιν στην λάθος επιλογή των κλασικών πολιτικών σχηματισμών να υιοθετήσουν την ακροδεξιά ατζέντα, ανέφερε εισαγωγικά ο Δημ. Ψαρράς, για να περάσει στη διαπίστωση ότι σήμερα βρισκόμαστε πιο πολύ παρά ποτέ μπροστά στην προοπτική συγκρότησης μιας «Μαύρης Διεθνούς», συσχετίζοντάς τη με την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ.
Σε άλλο σημείο της εισήγησης του, ο Δημ. Ψαρράς επισήμανε τις σχέσεις της Χρυσής Αυγής με ρώσους και αμερικανούς ακροδεξιούς, ενώ τόνισε πως οι ιδέες της σύγχρονης ακροδεξιάς δεν βρίσκονται αυτή τη στιγμή έξω από το πλαίσιο της σύγχρονης μορφής της δημοκρατίας (αναφερόμενος και σε δημοσιεύματα του 2011, τον καιρό της καταστολής του μεγάλου κινήματος των πλατειών, περί ενεργοποίησης του άρθρου 48 του Συντάγματος για την επιβολή κατάστασης πολιορκίας).
Αυτό που συμβαίνει στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης δεν είναι η ξαφνική ανάδυση της ακροδεξιάς, τόνισε καταληκτικά ο Δημ. Ψαρράς, αλλά το αποτέλεσμα μιας βαθύτερης διεργασίας, που είναι η ριζοσπαστικοποίηση προς τα δεξιάς της «πελατείας» των παραδοσιακών συντηρητικών κομμάτων. «Δεν είναι ο Γεωργιάδης και ο Βορίδης που προκαλούν τη μετατόπιση του Κυρ. Μητσοτάκη προς θέσεις αντι-φιλελεύθερες, αλλά η ίδια η βάση της ΝΔ που έχει μετακινηθεί προς τα δεξιά, ενώ το κέντρο έχει εξαφανιστεί. (…) Είμαστε υποχρεωμένοι να αναμετρηθούμε με την απειλή μιας νέας, σκοτεινής εποχής. Είναι αμφίβολο αν το μπορούμε», ήταν το καταληκτικό σχόλιο του Δημ. Ψαρρά.
Από την πλευρά της, η Στεύη Κίτσου, δικηγόρος, παρατηρήτρια στο Golden Dawn Watch, μίλησε για την εν εξελίξει καμπάνια χρηματοδότησης του Παρατηρητηρίου και επανέλαβε τη σημασία της δημοσιότητας της δίκης των νεοναζί ώστε να γνωρίζει ο καθένας τι σημαίνει Χρυσή Αυγή.
Είναι, χαρακτηριστικό, όπως είπε, ότι έχουν μειωθεί τα περιστατικά ρατσιστικής βίας, μετά την έναρξη της δίκης, στην οποία η υπεράσπιση των νεοναζί κωλυσιεργεί, λειτουργώντας παρελκυστικά.
Η κ. Κίτσου αναφέρθηκε εκτενώς στην άνοδο των ακροδεξιών μορφωμάτων σημειώνοντας ότι δεν χωρούν απλοϊκές απαντήσεις για τις αιτίες της ανόδου αυτής.
Έδωσε έμφαση στην αποτύπωση της ακροδεξιάς ρητορικής και της ρητορικής του μίσους στο δημόσιο λόγο, η οποία πολλές φορές διαφεύγει από τις πραναφερθείσες αναλύσεις. Η κ. Κίτσου ανέλυσε τα χαρακτηριστικά του Λόγου αυτού, ο οποίος χαρακτηρίζεται έντονα από τον διαχωρισμό (“εμείς εναντίον των ξένων, των άλλων”) από τον οποίο απορρέει η ανωτερότητα της “δικής” μας ομάδας.
Η μισαλλόδοξη ρητορεία, κατά την ομιλήτρια, επιφέρει συνέπειες στη βιωμένη πραγματικότητα των ομάδων που στοχοποιούνται από τον Λόγο αυτό (αύξηση των εγκλημάτων μίσους) και προκαλεί την κανονικοποίηση της ακροδεξιάς ρητορείας.
Η φοβική ρητορεία έχει κατισχύσει στο δημόσιο διάλογο, πρόσθεσε η κ. Κίτσου, κάνοντας λόγο για αμφισβήτηση βασικών αρχών της δημοκρατίας και των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φαινόμενο άκρως ανησυχητικό αλλά και άμεσα συνδεδεμένο με τον ακροδεξιό λαϊκισμό που παράγει διαρκώς fake news, υπό τον μανδύα της δήθεν αντισυστημικότητας.
Τέλος, σχολίασε ότι ο λαϊκισμός αυτός αναζητεί πάντα έναν “εθνικό” ηγέτη (βλέπε Σαλβίνι, Μπολσονάρου κ.α.) και απέναντί του οφείλουμε να προτάξουμε απέναντί του εξηγήσεις ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης, προωθώντας τη διαθεματικότητα ανάμεσα στις πολλαπλές ταυτότητες των υποκειμένων.
Τονίζοντας την ιδιαίτερη σημασία της διεξαγωγής αυτής της εκδήλωσης στην πόλη του Πειραία, ξεκίνησε τη δική του ομιλία του ο Κώστας Δουζίνας, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και βουλευτής Α΄ Πειραιά ΣΥΡΙΖΑ, θυμίζοντας τη δράση της Χρυσής Αυγής στις γειτονιές του δήμου, αλλά και τις μεγάλες αντιφασιστικές κινητοποιήσεις στον Πειραιά, το Πέραμα και τη Σαλαμίνα, τόσο κατά της ακροδεξιάς απειλής όσο και με αφορμή τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα.
«Παρατηρούμε τη συγκρότηση μιας Μαύρης Διεθνούς» συνέχισε. Όχι αφηρημένα με ένα «φάντασμα της ακροδεξιάς που πλανιέται πάνω από την Ευρώπη» αλλά και με την είσοδο των όμορων κομμάτων στα κοινοβούλια των ισχυρότερων κρατών. Ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σε αυτό το σημείο εντοπίζεται ο ανταγωνισμός των εκάστοτε εθνικισμών, όπως είδαμε και πρόσφατα στην περίπτωση της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Ο ιδεολογικός γκουρού του προέδρου Τράμπ, Στηβ Μπάνον, πρόσφατα ανακήρυξε τη δημιουργία ακροδεξιού «κινήματος» κατά των ελίτ. To brexit, η εκλογή Trump, η άνοδος των κομμάτων στις μετακομμουνιστικές χώρες και τη δυτική Ευρώπη, αποτελούν τους πρώτους κόμβους της μετάβασης που επιχειρεί η ακροδεξιά. Εργαλεία της, η «δυστοπική ιδεολογία» προς εμπέδωση του οράματος για μια «αρνητική ουτοπία», αμφότερα σημάδια της παρακμής του νεοφιλελευθερισμού.
Ανησυχητικό σημάδι το γεγονός πως αυτές οι έννοιες φαίνονται να συνεπαίρνουν μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού, όπως είδαμε πρόσφατα με την εκλογή Μπολσονάρου στη Βραζιλία. Η μαύρη αυτή νέα εποχή, έχει τις ρίζες της στην αποτυχία του εγχειρήματος του νεοφιλελευθερισμού να ανοίξει τα σύνορα για το κεφάλαιο διατηρώντας την κοινωνική συνοχή.
Η «μεταδημοκρατική συνθήκη» (στην οποία αναφέρθηκε και ο πρωθυπουργός στην ομιλία του για τη συνταγματική αναθεώρηση) υπαγόρευε μέχρι τώρα πως τα σύνθετα προβλήματα της νέας εποχής αφορούν τους ειδικούς, γι' αυτό και μπορούν να απορρίπτονται συνολικά από την κοινωνική βάση. Οδήγησε στην επιβολή των αγορών επί της πολιτικής, και τη σταδιακή απαξίωση της τελευταίας στα μάτια του κόσμου. Οι φιλελεύθερες δυνάμεις, δεν απέρριψαν αυτή τη λογική και συνεπικούρησαν στη δημιουργία ενός ακραίου κεντρώου χώρου, με βασική του πρόταση την τεχνοκρατικοποίηση των κυβερνήσεων. Στο εξωτερικό, η αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού στο οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, έχει εκκινήσει την συζήτηση για «την παρακμή της Δύσης».
Η «αυτοκρατορία του χάους» που δημιουργεί η πολυπολικότητα των νέων οικονομικών ανταγωνισμών σε επίπεδο ισχυρών κρατών, οδηγεί σταδιακά στην αύξηση των αντιφιλελεύθερων κυβερνήσεων (εντός και εκτός Ευρώπης).
Στην Ευρώπη η ακροδεξιά έχει τέσσερα χαρακτηριστικά:
• μια ρητορική υπεράσπισης του λαού - των φτωχών, των ανέργων κλπ
• έναν ιδιόμορφο λαϊκισμό που οριοθετείται έναντι των ελίτ
• την ψευδεπίγραφη ανάδειξη κοινωνικών απειλών: πρόσφυγες, μετανάστες, ΛΟΑΤΚΙ πρόσωπα
• τους αμερικάνης εμπνεύσεως «πολέμους των πολιτισμών»
Παρακολουθήστε την ανάλυση των παραπάνω, στο βίντεο της ομιλίας του Κώστα Δουζίνα:
