[Πηγή φωτογραφίών: Γ.Τ. Πρωθυπουργού/Andrea Bonetti]
«Αύριο είναι μια πολύ σπουδαία μέρα για τον Ελληνισμό συνολικά, όχι μόνο για τον Ποντιακό Ελληνισμό. Είναι μια μέρα μνήμης για τη Γενοκτονία -εκατό χρόνια πριν- των Ελλήνων του Πόντου», τόνισε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στη συνάντηση που είχε στο Πρωθυπουργικό Γραφείο στη Θεσσαλονίκη με εκπροσώπους Ποντικών Σωματείων, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού.
Οι εκπρόσωποι των Ποντιακών Σωματείων τον ενημέρωσαν ότι είναι η πρώτη φορά που συναντώνται με πρωθυπουργό και ο κ. Τσίπρας αντέδρασε λέγοντας πως πραγματικά δεν μπορούσε να φανταστεί ότι δεν έχει ξαναγίνει μια τέτοια συνάντηση στο παρελθόν.
Ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι από τη δεκαετία του 1990 -ομοφώνως- η Βουλή των Ελλήνων, με νόμο, έχει ανακηρύξει την 19η Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού και δήλωσε πως «είναι καθήκον μας να τιμούμε τα θύματα, αλλά κυρίως είναι καθήκον μας να μετατρέπουμε τη μνήμη και τη γνώση της Ιστορίας σε προωθητική δύναμη για το μέλλον».
«Πρόκειται για μια συγκλονιστική ανθρώπινη τραγωδία και η ελληνική Πολιτεία δεν ζητά σήμερα εκδίκηση, τιμώντας τους Έλληνες του Πόντου, τη μνήμη των ανθρώπων που χάθηκαν. Δεν ζητά εκδίκηση για τον αφανισμό τους. Ζητούμε, όμως, δικαιοσύνη. Ζητούμε το ελάχιστο: Να αναγνωριστούν τα πραγματικά γεγονότα, τα ιστορικά γεγονότα από όλους. Εγώ θα τολμούσα να πω να αναγνωριστούν και από τους γείτονες μας, διότι η γνώση της Ιστορίας αποτελεί το καλύτερο σχολείο, ώστε να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη, καθώς και να σιγουρευτούμε ότι αυτές οι μεγάλες πληγές του παρελθόντος δεν θα ανοίξουν ξανά στο μέλλον. Άρα, εμείς, δεν τιμούμε τη μνήμη των Ποντίων συνελλήνων που αφανίστηκαν 100 χρόνια πριν για να ανοίξουμε μέτωπο εκδίκησης, αλλά για να σιγουρευτούμε ότι η γνώση της Ιστορίας είναι η πιο σημαντική και η καλύτερη δυνατή προϋπόθεση ώστε να έχουμε ένα μέλλον όπου αυτά δεν θα ξανασυμβούν», δήλωσε ο πρωθυπουργός.
Ο κ. Τσίπρας αναφέρθηκε στην Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο, που έχει αναγνωριστεί ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την ΟΥΝΕΣΚΟ, και είπε ότι αναμένουμε να ανοίξει σύντομα στο κοινό.
Η μνήμη και η συνεργασία είναι η προϋπόθεση για να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον, ακόμα και μετά από ένα τέτοιο γεγονός, υπογράμμισε.
Παρατήρησε ότι αυτές τις μέρες δεν τιμούμε μόνο τα θύματα της Γενοκτονίας, αλλά και τους χιλιάδες πρόσφυγες που ήρθαν στη Ελλάδα.
Όπως είπε, η ελληνική πολιτεία άνοιξε την αγκαλιά της και τους υποδέχτηκε, αλλά υπήρξαν και διακρίσεις, κυνηγητό. Οι πρόσφυγες βρέθηκαν σε συνθήκες φτώχειας, υπήρξαν πολλοί που αρνήθηκαν να αποδεχτούν τους Πόντιους ως ισότιμους Έλληνες πολίτες, υπήρξαν και μελανές στιγμές.
«Αυτά δεν πρέπει να τα ξεχνάμε γιατί ο χθεσινός ρατσισμός κατά των Ποντίων είναι, ενδεχομένως, σήμερα ρατσισμός κατά άλλων πολιτών. Άρα, λοιπόν, να θυμόμαστε όλες τις πλευρές, να κρατάμε, όμως, στη συλλογική μνήμη ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων αγκάλιασε το προσφυγικό στοιχείο και των Ποντίων και όλων όσοι ήρθαν από τη Μικρά Ασία μετά την Καταστροφή», δήλωσε ο πρωθυπουργός.
Είπε, ακόμα, ότι πρέπει να κρατήσουμε έντονο στη συλλογική μας μνήμη και συνείδηση το γεγονός ότι ούτε οι διωγμοί, ούτε οι κακουχίες, ούτε οι διακρίσεις εμπόδισαν τον Ποντιακό Ελληνισμό να αποδείξει την φλόγα που κρύβει μέσα στην ψυχή του.
«Οι Πόντιοι έδωσαν νέα ορμή στην Ελλάδα, στα Γράμματα, στις Τέχνες, στην επιχειρηματικότητα, στην ενδυνάμωση των προοδευτικών αγώνων της εργατικής τάξης εκείνη την περίοδο, στη στερέωση της Δημοκρατίας και της προόδου στον τόπο μας. Η Ελλάδα οφείλει πολλά στον Ποντιακό Ελληνισμό. Η προσφυγιά άλλαξε την Ελλάδα προς το καλύτερο όλα αυτά τα χρόνια γι αυτό και σήμερα πρέπει όλοι μας να σταθούμε με σεβασμό και προς τα θύματα της Γενοκτονίας, αλλά και μπροστά στον Ποντιακό Ελληνισμό», είπε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Τσίπρας ανακοίνωσε πως αύριο, Ημέρα Μνήμης, σε συνεννόηση με τον πρόεδρο της Βουλής Νίκο Βούτση, το κτίριο της Βουλής θα φωταγωγηθεί το βράδυ στα χρώματα του Πόντου.
Με σκοπό τη διατήρηση της μνήμης ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε τη συγκρότηση μιας μικτής επιτροπή από μέλη της κυβέρνησης και εκπροσώπους Ποντιακών Σωματείων και ζήτησε να προτείνουν πρόσωπα για τη στελέχωση της.
Η επιτροπή αυτή θα εξετάσει την πρόταση να δημιουργηθούν δύο Μουσεία του Ποντιακού Ελληνισμού, ένα στη Θεσσαλονίκη και ένα στην Αθήνα.
Επίσης να αναδειχθεί ο χώρος των Απολυμαντηρίων, στην Αρετσού της Καλαμαριάς, όπου έχασαν τη ζωή τους πάνω από 20.000 Πόντιοι πρόσφυγες και να στηθεί ένα μνημείο.
Ο πρωθυπουργός είπε ότι η κυβέρνηση στηρίζει την Έδρα Ποντιακών Σπουδών που λειτουργεί στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Στο σύνολο τους τα Ποντιακά Σωματεία, που συμμετείχαν, δια των εκπροσώπων τους χαρακτήρισαν εξαιρετική και συγκινητική την πρωτοβουλία του πρωθυπουργού.
Στη συνάντηση συμμετείχαν ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος, η υφυπουργός Μακεδονίας-Θράκης Ελευθερία Χατζηγεωργίου, ο αντιπρόεδρος της Βουλής Τάσος Κουράκης, οι βουλευτές Γιάννης Αμανατίδης, Νίκος Παρασκευόπουλος, Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης, Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές Παναγιώτης Κουρουμπλής, Βλάσης Αγτζίδης, Αλέξανδρος Νικολαΐδης και ο υποψήφιος περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Χρήστος Γιαννούλης.
Οι εκπρόσωποι των Ποντιακών Σωματείων χάρισαν στον κ. Τσίπρα μια ποντιακή λύρα και μια εικόνα της Παναγίας Σουμελά.
To tweet του πρωθυπουργού μετά τη συνάντηση:
Συνάντηση στη Θεσσαλονίκη με τα Διοικητικά Συμβούλια της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων, της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος, εκπροσώπους του Σωματείου «Παναγία Σουμελά» και ερευνητικών φορέων που εστιάζουν στον Ποντιακό Ελληνισμό. pic.twitter.com/b9xv4NuXAp
— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) May 18, 2019
Αναλυτικά η τοποθέτηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, κατά τη συνάντησή του με τα Ποντιακά Σωματεία:
Θέλω να σας ευχαριστήσω για την ανταπόκριση στην πρόσκλησή μου. Μόλις τώρα πληροφορήθηκα ότι είναι η πρώτη φορά που Πρωθυπουργός συναντάται με εκπροσώπους ποντιακών σωματείων. Πραγματικά δεν μπορούσα να το φανταστώ ότι δεν έχει ξαναγίνει μία τέτοια συνάντηση στο παρελθόν. Όμως νομίζω ότι αξίζει τον κόπο σήμερα να βρεθούμε σήμερα μαζί και να κουβεντιάσουμε. Καθότι, αύριο είναι μία πολύ σπουδαία ημέρα για τον ελληνισμό συνολικά. Όχι μόνο για τον ποντιακό ελληνισμό. Είναι μία ημέρα μνήμης. Είναι μία ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία 100 χρόνια πριν των Ελλήνων του Πόντου. Γνωρίζετε όλοι ότι από τη δεκαετία του 90΄ομοφώνως η ελληνική βουλή με νόμο έχει ανακηρύξει τη 19η του Μάη ως ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού και νομίζω ότι είναι καθήκον μας να θυμόμαστε. Είναι καθήκον μας να τιμούμε τα θύματα, αλλά κυρίως είναι καθήκον μας να μετατρέπουμε τη μνήμη και τη γνώση της ιστορίας σε δύναμη για το μέλλον, σε προωθητική δύναμη.
Το τί έγινε από το 1914 έως το 1923 είναι λίγο πολύ γνωστό σε όλες τις Ελληνίδες και σε όλους τους Έλληνες. Είναι μία βαθιά πληγή στο σώμα του ελληνισμού. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες χριστιανοί του Πόντου οδηγήθηκαν στην εξορία, στις κακουχίες. Οι περισσότεροι από αυτούς οδηγήθηκαν στον θάνατο από την οργανωμένη κακοποίηση, από εκτελέσεις. Όλα αυτά είναι διαπιστωμένα πλέον από ιστορικές μαρτυρίες και καταγραφές. Πρόκειται για μία συγκλονιστική ανθρώπινη τραγωδία.
Η ελληνική πολιτεία δεν ζητά σήμερα εκδίκηση τιμώντας τους Έλληνες του Πόντου, τιμώντας τη μνήμη των ανθρώπων που χάθηκαν. Δεν ζητά εκδίκηση για τον αφανισμό τους. Ζητούμε όμως δικαιοσύνη. Ζητούμε το ελάχιστο. Να αναγνωριστούν τα πραγματικά γεγονότα, τα ιστορικά γεγονότα απ όλους.
Εγώ θα τολμούσα να πω να αναγνωριστούν και από τους γείτονές μας, διότι, ξέρετε, η γνώση της ιστορίας αποτελεί το καλύτερο σχολείο ώστε να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη, καθώς και να σιγουρευτούμε ότι αυτές οι μεγάλες πληγές του παρελθόντος δεν θα ανοίξουν ξανά στο μέλλον.
Άρα, λοιπόν, εμείς δεν τιμούμε τη μνήμη των Ποντίων, συνελλήνων που αφανίστηκαν 100 χρόνια πριν για να ανοίξουμε μέτωπο αν θέλετε εκδίκησης, αλλά για να σιγουρευτούμε ότι η γνώση της ιστορίας είναι η πιο σημαντική και η καλύτερη δυνατή προϋπόθεση ώστε να έχουμε ένα μέλλον όπου αυτά δεν θα ξανασυμβούν.
Και θέλω επίσης να πω ότι η γνώση επίσης των πολύτιμων παραδόσεων της ζωντανής κουλτούρας των εθίμων του Πόντου, αποτελεί και μία πράξη καλλιέργειας των κοινών πολιτισμικών παραδόσεων των λαών μας στην ευρύτερη περιοχή, ενός παγκόσμιου πολιτισμού που αναγνωρίζει και η Unesco για το μοναδικό μνημείο της Παναγίας της Σουμελά, που αναμένουμε να ανοίξει σύντομα στο κοινό.
Διότι ξέρουμε πολύ καλά ότι τα υλικά για να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον, ακόμη και από ένα τόσο τραγικό παρελθόν είναι η μνήμη και η συνεργασία.
Θέλω επίσης να σας πω ότι αυτές τις μέρες δεν τιμούμε μονάχα τους ανθρώπους που έφυγαν αλλά και τους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που ήλθαν πρόσφυγες στην πατρίδα μας. Διότι είναι στη συλλογική μνήμη της πατρίδας μας, το τί συνέβη με αυτούς τους ανθρώπους που ήρθαν εδώ. Ήρθαν στην Καλαμαριά, στην Αρετσού. Ήρθαν στην Αθήνα, στη Σαλαμίνα, στη Μακρόνησο, στην Αιτωλοακαρνανία, σε όλη την Ελλάδα.
Αναφέρθηκα στην Αρετσού εδώ στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στη Σαλαμίνα και τη Μακρόνησο στην Αττική, διότι εκεί ήταν τόποι όπου οι πρόσφυγες βρέθηκαν σε λοιμοκαθαρτήρια. Γιατί και τότε- και ας το έχουμε αυτό στο μυαλό μας- βεβαίως η ελληνική πολιτεία άνοιξε την αγκαλιά της, αλλά υπήρξαν και διακρίσεις, υπήρξε και κυνηγητό. Αυτός ο κόσμος βρέθηκε σε συνθήκες φτώχιας. Υπήρξαν πολλοί που αρνήθηκαν να αποδεχτούν τους Πόντιους σαν ισότιμους πολίτες, σαν ισότιμους Έλληνες. Υπήρξαν και μελανές στιγμές στις δεκαετίες του 20 και του 30. Αυτά δεν πρέπει να τα ξεχνάμε.
Και δεν πρέπει να τα ξεχνάμε γιατί ο χθεσινός ρατσισμός κατά των Ποντίων, είναι ενδεχομένως σήμερα ρατσισμός κατά άλλων πολιτών. Άρα, λοιπόν, να θυμόμαστε όλες τις πλευρές, αλλά να κρατάμε στη συλλογική μνήμη το ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων αγκάλιασε το προσφυγικό στοιχείο και των Ποντίων και όλων όσοι ήρθαν από την Μ. Ασία μετά την καταστροφή.
Θέλω επίσης να σημειώσω ότι πρέπει να κρατήσουμε έντονο στη συλλογική μας μνήμη και συνείδηση, το γεγονός ότι ούτε οι διωγμοί, ούτε οι διακρίσεις, ούτε οι κακουχίες εμπόδισαν αυτόν το λαό, τον ποντιακό ελληνισμό, που βρέθηκε πρόσφυγας στην Ελλάδα μετά την καταστροφή, μετά τον ξεριζωμό, να αποδείξει τη φλόγα που κρύβει μέσα στην ψυχή του. Οι Πόντιοι έδωσαν νέα ορμή στην Ελλάδα. Νέα ορμή στον ελληνισμό. Στα γράμματα, στις τέχνες, στην επιχειρηματικότητα, στην ενδυνάμωση των προοδευτικών αγώνων της εργατικής τάξης εκείνη την περίοδο. Στην ωρίμανση του εργατικού κινήματος. Στη στερέωση της δημοκρατίας, της προόδου στον τόπο μας.
Η Ελλάδα οφείλει πολλά στον ποντιακό πολιτισμό. Η προσφυγιά άλλαξε την Ελλάδα προς το καλύτερο όλα αυτά τα χρόνια. Για αυτό και πιστεύω πως όλοι μας σήμερα πρέπει να σταθούμε με σεβασμό και μπροστά στα θύματα της γενοκτονίας, αλλά και μπροστά στον ποντιακό ελληνισμό, που σε συνθήκες προσφυγιάς κατάφερε όχι μόνο να ενταχθεί ισότιμα μέσα στην ελληνική κοινωνία, αλλά και να προκόψει.
Αισθανόμαστε λοιπόν ευγνωμοσύνη για τις στρατιές της προσφυγιάς που πρόκοψαν στη χώρα. Αισθανόμαστε αν θέλετε δέος ιστορικό για τους ανθρώπους που χάθηκαν σε αυτές τις συνθήκες, στις συνθήκες της Γενοκτονίας. Και θέλω με τη σημερινή συνάντηση μαζί σας, να σας πω ότι η ελληνική πολιτεία οφείλει όχι μόνο να τιμήσει 100 χρόνια μετά τη θυσία και τη μνήμη, αλλά να κρατήσει αυτή τη μνήμη άσβεστη.
Ξέρετε ότι όταν παραδώσαμε στην τοπική κοινωνία το στρατόπεδο Παύλου Μελά, στο δήμο Παύλου Μελά, είχα αναφερθεί στη σκέψη, στην ιδέα, στην πρόταση να δημιουργηθεί ένα μουσείο για τον ποντιακό πολιτισμό. Γνωρίζω ότι τώρα υπάρχουν και άλλες παρόμοιες σκέψεις και πρωτοβουλίες εδώ. Ταυτόχρονα, δική μου σκέψη και πρόταση είναι ένα αντίστοιχο μουσείο να υπάρξει και στην Αθήνα. Στις προσφυγικές πολυκατοικίες της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, όπου προχωράμε σε ένα σχέδιο ανάπλασης και απόδοσης στην τοπική κοινωνία. Η απόφαση μου λοιπόν που θέλω να σας ανακοινώσω είναι να συστήσω μία μικτή επιτροπή, σύνθετη, με κυβερνητικούς παράγοντες αλλά και εκπροσώπους των δικών σας σωματείων. Δεν αξίζει τον κόπο να κάνουμε παράλληλες δράσεις. Δεν αφορά αυτό ούτε κόμματα, ούτε πολιτικές απόψεις. Όλοι μας πρέπει να κινηθούμε για τον ίδιο σκοπό, ώστε να δημιουργηθούν δύο τόποι μνήμης. Ένα μεγάλο θεματικό πάρκο εδώ, στη Θεσσαλονίκη και ένα αντίστοιχο μουσείο στην Αθήνα, που να αναδεικνύουν τη θυσία του ποντιακού πολιτισμού. Ένα μουσείο, ένα θεματικό πάρκο με αναφορά στο ποντιακό στοιχείο και την προσφυγιά.
Και ταυτόχρονα προτείνω να κινηθούμε το επόμενο διάστημα, προκειμένου να αναδείξουμε ως σημαντικό τόπο ιστορικής μνήμης τα απολυμαντήρια της Αρετσούς, στα οποία περισσότεροι από 20.000 πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους, με ένα μνημείο το οποίο αν συμφωνήσουμε και με τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, θα μπορέσει πολύ γρήγορα να φτιαχτεί στην πλαζ της Αρετσούς, ως τοπόσημο μνήμης για τη θυσία του ποντιακού ελληνισμού.
Τέλος, θέλω να σας πω ότι υποστηρίζουμε τις μελέτες για τον ποντιακό ελληνισμό, μέσω της δημιουργίας της έδρας Ποντιακών Σπουδών, στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αλλά και μέσω άλλων σημαντικών ακαδημαϊκών πρωτοβουλιών.
Με αυτές λοιπόν τις σκέψεις θέλω να σας ευχαριστήσω και να σας πω επίσης, ότι συνεννοήθηκα χθες με τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων. Αύριο το βράδυ, σε ένδειξη μνήμης για την επέτειο των 100 χρόνων από τη Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού, η Βουλή των Ελλήνων θα φωταγωγηθεί στα χρώματα του ποντιακού ελληνισμού, στα χρώματα του Πόντου. Στο κόκκινο και το μαύρο, ως μια ελάχιστη ένδειξη τιμής σε αυτή τη σημαντική επέτειο, σε αυτή τη σημαντική ημερομηνία.
Άρα, λοιπόν, τίποτε δεν ξεχάστηκε. Κανένας δεν ξεχάστηκε. Η ιστορική μνήμη πρέπει να γίνει σχολείο για να μην ξαναζήσουμε ποτέ παρόμοιες στιγμές και ας εργαστούμε μαζί προκειμένου να δημιουργήσουμε εκείνα τα τοπόσημα, εκείνα τα μνημεία, εκείνα τα μουσεία-δεν μου αρέσει η έννοια μουσείο, προτιμώ την έννοια θεματικό πάρκο- γιατί οι επόμενες γενιές πρέπει να γνωρίζουν την ιστορία. Την ιστορία του ελληνισμού. Σας ευχαριστώ.
