O Έντουαρντ Σνόουντεν, ο Άαρον Σβαρτς, η Τσέλσι Μάνινγκ κι ο Τζούλιαν Ασάντζ είναι τέσσερις μόνο από τους ήρωες, όπως τους αποκαλεί ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, ενός παγκόσμιου κινήματος για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην ψηφιακή εποχή.
Οι αποκαλύψεις των WikiLeaks με τα σημειώματα των Αμερικανικών πρεσβειών ανά τον κόσμο, οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν ότι ένας μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών μπορεί με το πάτημα ενός πλήκτρου να σκιαγραφήσει το προφίλ ενός υπόπτου με λεπτομέρεια τέτοια που καμιά υπηρεσία ασφαλείας ολοκληρωτικού καθεστώτος σε Ανατολή και Δύση δεν μπορούσε καν να φανταστεί μέχρι σήμερα, αλλά και ο ρομαντικός θάνατος του Άαρον Σβαρτς, προκειμένου να σπάσουν τα στεγανά των πνευματικών δικαιωμάτων που εγκλωβίζουν την υπεραξία της γνώσης μέσα στις καπιταλιστικές δομές της εκπαίδευσης και των εταιρειών που την εκμεταλλεύονται και να διαχυθούν ελεύθερα στην κοινωνία, σκιαγραφούν τη δυστοπία στην οποία μας έχει φέρει ανεπαίσθητα η ψηφιακή τεχνολογία, ως υλική δομή πραγμάτωσης του νεοφιλελευθερισμού.
Η συζήτηση που οργάνωσε την περασμένη Δευτέρα το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς για τις αποκαλύψεις του Σνόουντεν περί των εκτεταμένων παρακολουθήσεων στις οποίες επιδίδονται οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες ανέδειξε την ψηφιακή τεχνολογία ως νέο πεδίο δράσης για την Αριστερά
Σε όλες τις περιπτώσεις, αυτό που φάνηκε είναι με ποιον τρόπο υπερβαίνονται σύνορα, νομοθεσίες και κάθε έννοια κοινωνικού-δημοκρατικού ελέγχου, υπέρ ενός συστήματος κρατικών (ή παρακρατικών) υπηρεσιών και πολυεθνικών που συνεργάζονται αγαστά για την παραγωγή κέρδους και πειθαρχίας. Δεν πρόκειται για την εικόνα ενός νέου παγκόσμιου ολοκληρωτισμού, όπως φαντάζονται διάφορες θεωρίες συνωμοσίας, αλλά περισσότερο για την αντανάκλαση αυτού που ο Πουλαντζάς αποκαλούσε "αυταρχικό κρατισμό" πάνω σε έναν "αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό", όπως γράφει η Μαρία Φραγκάκη στα "Ενθέματα" ("Ξαναδιαβάζοντας τον Πουλαντζά", "Ενθέματα", 26-10-2013). Σκόρπια στοιχεία ολοκληρωτισμού μπορεί να αποκρυσταλλωθούν σε παρακρατικούς μηχανισμούς καθώς το κράτος ζητάει περισσότερες εξουσίες στο όνομα της ασφάλειας και έρχεται σε αντιπαράθεση με το λαϊκό κίνημα.
Το σχήμα αυτό είναι ωσεί παρόν στο Διαδίκτυο, όπου πολυεθνικές και υπηρεσίες ασφαλείας ρυθμίζουν το πεδίο της εκμετάλλευσης και επεξεργασίας μιας νέας πρώτης ύλης, που δεν είναι άλλη από τις επικοινωνίες μας, τα δεδομένα που παράγουμε και τις κοινωνικές μας σχέσεις. Το Διαδίκτυο, που δεν είναι απλώς η τεχνολογική αποκεντρωμένη και άκεντρη υποδομή, όπως συνηθίσαμε να το αντιμετωπίζουμε επί είκοσι χρόνια, αλλά η κοινωνική και οικονομική δομή μιας παγκόσμιας αγοράς, που ρυθμίζεται από αυτούς τους φορείς. Συχνά, όταν μιλάμε για το Διαδίκτυο, χρησιμοποιούμε το "Πανοπτικό" του Μπένθαμ που επικαλείται ο Φουκώ για να περιγράψει τις κοινωνίες της πειθαρχίας. Στο Διαδίκτυο όμως είμαστε απέναντι σε ένα πολυπρισματικό Πανοπτικό, το οποίο δεν είναι μόνο μηχανισμός επιτήρησης και ελέγχου, αλλά και μηχανισμός παραγωγής κέρδους.
H συζήτηση στην εκδήλωση «Error 404 democracy not found»
Στη συζήτηση που οργάνωσε το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς την περασμένη Δευτέρα με τίτλο: "Ο πόλεμος των παρακολουθήσεων", ο Γιώργος Παπανικολάου, καθηγητής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και ψυχή του κινήματος P2P στην Ελλάδα, έδειξε πως οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν μας έφεραν αντιμέτωπους με την κρυμμένη αλήθεια της εκτεταμένης επιτήρησης, που είναι ότι οι επιχειρήσεις νέας τεχνολογίας δεν εκμεταλλεύονται αποκλειστικά και για εμπορικούς σκοπούς μόνο τα προσωπικά δεδομένα μας, αλλά ανοίγουν "πίσω πόρτες" (δίνουν τα κλειδιά του κώδικα δηλαδή) σε υπηρεσίες όπως η NSA, οι οποίες, ήδη από τη δεκαετία του '90 και την πτώση του Τείχους, έχουν διακηρύξει τη νέα τους ψηφιακή δραστηριότητα. Με αυτή την έννοια, το οργανωμένο μαζικό κίνημα βρέθηκε πίσω από τις εξελίξεις, όμως οι μορφές αυτών των ακτιβιστών αφενός και τα νέα κινήματα που ξεπήδησαν σε όλο τον κόσμο αφετέρου (βλέπε τις αραβικές εξεγέρσεις) μας προσφέρουν ένα κρίσιμο σημείο εισόδου σε αυτές τις διεργασίες.
Ο Γιώργος Παπανικολάου έκανε ιδιαίτερη μνεία στην υπόθεση Τσαλικίδη, η οποία είναι ενταγμένη στο παγκόσμιο πρόβλημα της λειτουργίας των μυστικών υπηρεσιών, αλλά και στις άδειες λογισμικού που είναι ακριβώς το εργαλείο των εταιρειών για τη νομιμοποίηση αυτής της δραστηριότητας. Ο Παπανικολάου εξήρε τις αρχές του Ρίτσαρντ Στάλμαν και του Free software foundation, ενός πολιτικού φιλελεύθερου κινήματος το οποίο διακηρύσσει την ελευθερία του software από τις άδειες λογισμικού, και προέτρεψε την Αριστερά να υιοθετήσει την ατζέντα του στην πορεία προς μια αριστερή διακυβέρνηση.
Η Αθηνά Καρατζογιάννη, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Hull στη Μεγάλη Βρετανία, ενημέρωσε το κοινό για τη συζήτηση που γίνεται στον Αγγλοσαξονικό κόσμο (ΗΠΑ, Αυστραλία, Βρετανία) γύρω από το θέμα και την απογοήτευση που δημιούργησαν οι εξαγγελίες Ομπάμα για περιορισμό της δράσης των μυστικών υπηρεσιών, αφού επί της ουσίας η αμερικανική διοίκηση επιχειρεί να σκεπάσει το πρόβλημα και δεν προτίθεται να ενισχύσει τον δημοκρατικό έλεγχο της λειτουργίας τους ή να αλλάξει τη στόχευσή τους.
Η εισήγηση του Ανδρέα Καρίτζη στην εκδήλωση του Ινστιτούτου Ν. Πουλαντζάς (τεχνικοί λόγοι δεν επέτρεψαν την κινηματογράφηση των δύο άλλων ομιλητών)
Ο Ανδρέας Καρίτζης, διδάκτωρ Φιλοσοφίας και μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, έθεσε τις φιλοσοφικές βάσεις μέσα στις οποίες μπορεί να πλαισιώσει η Αριστερά μια παρέμβαση στο πεδίο. Από την αλλαγή των χωροχρονικών συντεταγμένων αυτής της μορφής επικοινωνίας που συγκροτείται διά της εκθετικά αυξανόμενης παραγωγής δεδομένων και πληροφοριών και συγκροτεί μια νέα δημόσια σφαίρα, η οποία με τη σειρά της αναιρεί τις παραδοσιακές διακρίσεις δημόσιου - ιδιωτικού, μέχρι τα ερωτήματα για την κατασκευή της υποκειμενικότητας στην ψηφιακή της εκδοχή (βλέπε τις εξεγέρσεις του 2011), η Αριστερά καλείται εκ των πραγμάτων να αναγνωρίσει και να εντάξει αυτή την οριζόντια, διαθεματική ατζέντα στον προγραμματικό και κινηματικό της λόγο. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Καρίτζης εξέθεσε μια σειρά παρεμβάσεων που συζητιούνται σήμερα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και αφορούν την οργάνωση της δημόσιας διοίκησης, την κατοχύρωση των άυλων κοινών αγαθών και την προστασία της ιδιωτικότητας. Κεντρικό στοιχείο του προβληματισμού του ΣΥΡΙΖΑ είναι ο μετασχηματισμός των τεχνολογιών επιτήρησης σε περιβάλλοντα συμμετοχής και ενίσχυσης του δημοκρατικού ελέγχου.
