Η μαύρη και η γκρίζα εργασία αποτελούσαν πάντοτε την ανοιχτή πληγή του ασφαλιστικού συστήματος - και στις εποχές πριν από την κρίση και μετά. Ολο αυτό το σύστημα έχει στοιχίσει πανάκριβα στην οικονομία. Το κόστος πληρωνόταν -και πληρώνεται- από τους συνεπείς επιχειρηματίες που καταβάλλουν εισφορές και τους εργαζομένους που είναι δηλωμένοι. Και αυτό γιατί είναι οι μόνοι που επωμίζονται κάθε φορά τα σπασμένα του ασφαλιστικού συστήματος με την κάλυψη των ελλειμμάτων μέσω αύξησης των εισφορών.
Για να κατανοήσουμε τι σημαίνουν οι βασικοί όροι που κάθε φορά ακούμε, οφείλουμε να κάνουμε μια μικρή παρένθεση. Η μαύρη εργασία είναι η πλήρως ανασφάλιστη εργασία, για την οποία δεν καταβάλλονται ασφαλιστικές εισφορές και οι αναλογούντες φόροι στο κράτος. Αυτή η εργασία ταυτίζεται με τον όρο εισφοροδιαφυγή. Η γκρίζα εργασία είναι η εργασία που κατά κανόνα είναι πλήρης για τον εργαζόμενο (κανονικό οκτάωρο), αλλά δηλώνεται ως μερικής απασχόλησης. Εδώ ταιριάζει ο όρος εισφοροαποφυγή. Που σημαίνει ότι καταβάλλεται μέρος και όχι το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών.
Η κατάσταση του κρατικού μηχανισμού για τον έλεγχο της εισφοροδιαφυγής και της εισφοροαποφυγής είναι σήμερα τραγική. Συνιστά σκάνδαλο. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία από τα 13 ελεγκτικά κέντρα του ΙΚΑ (ιδρύθηκαν το 1997, ένα σε κάθε διοικητική περιφέρεια), αυτή τη στιγμή λειτουργούν μόνο τα 4 ή 5 και σε αυτά υπηρετούν μόλις 34 υπάλληλοι. Τι μπορεί να γίνει με έναν τέτοιο μηχανισμό; Με βάση τα επίσημα στοιχεία, αν δοθεί σήμερα εντολή να ελεγχθεί το σύνολο των επιχειρήσεων, για να ολοκληρωθεί ο έλεγχος θα χρειαστούν 28 χρόνια! Πρόκειται για κοροϊδία. Ακριβώς γι’ αυτό το υπουργείο Εργασίας δηλώνει αποφασισμένο να αλλάξει την κατάσταση.
Το υπουργείο δεσμεύτηκε ότι, σταδιακά, θα λειτουργήσουν 11 Περιφερειακά Ελεγκτικά Κέντρα Ασφάλισης σε όλη τη χώρα, ώστε να ασκούν δίκαιο και εντατικό έλεγχο για την ανασφάλιστη εργασία. Τα κέντρα αυτά θα στελεχωθούν με 1.000 άτομα. Πρόκειται ασφαλώς για ένα άλμα. Με δεδομένο όμως ότι η παρανομία υπάρχει γιατί συμφέρει, το άλμα αυτό θα φέρει αποτελέσματα μόνον εφόσον συνοδευτεί με σταθεροποίηση και εκλογίκευση της φορολογίας ώστε να συμφέρει η δηλωμένη και όχι η αδήλωτη εργασία.
