«Η ιταλική κυβέρνηση εφαρμόζει μια ανεπαρκή και σε πολλά σημεία λανθασμένη πολιτική, περιορίζοντας τα οφέλη που θα μπορούσε να έχει η υιοθέτηση του Εισοδήματος του Πολίτη, ενώ ταυτόχρονα προσανατολίζεται σε μια αντισυνταγματική φορολογική πολιτική ενίσχυσης των ανισοτήτων και μια μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού χωρίς στόχους» τόνισε στην «Αυγή»ο Μάσιμο Αμάτο, καθηγητής Ιστορίας και κρίσεων του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος στο ιδιωτικό οικονομικό πανεπιστήμιο Μποκόνι του Μιλάνου και υποψήφιος ευρωβουλευτής με το ψηφοδέλτιο «Η Αριστερά», που είναι το ενωτικό σχήμα της ιταλικής Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
* Ποιες είναι οι προκλήσεις για την ιταλική οικονομία;
Η Ιταλία πιέζεται από τις διεθνείς αποπληθωριστικές τάσεις, και κυρίως της Ευρώπης, που μειώνουν τις δυνατότητες ανάπτυξης, τόσο τις εξαγωγές της όσο και την επέκταση της οικονομίας στο εσωτερικό της, εξαιτίας των ευρωπαϊκών κανονισμών δημοσιονομικής προσαρμογής. Ταυτόχρονα αντιμετωπίζει ένα δημόσιο χρέος που ξεπερνά τα 2,3 τρισ. ευρώ και θα πρέπει να μειωθεί, ενώ την ίδια στιγμή έχει μια κυβέρνηση όπου τουλάχιστον το ένα κόμμα που τη στηρίζει είχε δει τα πραγματικά προβλήματα της χώρας, δίνοντας όμως ακατάλληλες, ανεπαρκείς και μερικές φορές λανθασμένες λύσεις.
Το Κοινωνικό Εισόδημα αποτελεί μια ανεπαρκή πολιτική, παρ' όλο που είναι εντελώς λογικό να βοηθήσει κανείς τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό των ανθρώπων που βρίσκονται κοντά ή κάτω από το όριο της φτώχειας, προτείνοντας στην πράξη ένα είδος αναδιανομής του πλούτου, που η Αριστερά θα πρέπει να υποστηρίζει.
Το εργαλείο όμως με το οποίο υιοθετήθηκε το Κοινωνικό Εισόδημα είναι πολύπλοκο και ανεπαρκές, γιατί δεν αποτελεί ένα εργαλείο στήριξης των εισοδημάτων αλλά ένα ενεργό εργαλείο στην αγορά εργασίας και δεν συμπεριλαμβάνει όλες τις κατηγορίες που θα έπρεπε, ενώ την ίδια στιγμή μπορεί να παραμορφώσει την αγορά εργασίας και να πιέσει για τη διατήρηση των μισθών σε χαμηλά επίπεδα. Θα ήταν πολύ καλύτερα να είχε χορηγηθεί καθαρά ως Εισόδημα του Πολίτη χωρίς καμία απολύτως συνθήκη και να κάλυπτε τα αδύναμα στρώματα.
Η πρόταση του Εισοδήματος του Πολίτη από το Κίνημα Πέντε Αστέρων θα μπορούσε να υιοθετηθεί σε συνεργασία και με την Αριστερά, γιατί είναι ένα δίκαιο μέτρο.
Αντίθετα οι προτάσεις της άλλης κυβερνητικής συνιστώσας, της Λέγκας του Σαλβίνι, είναι εντελώς λανθασμένες. Η πρόταση περί ενιαίας φορολογίας (Flat Tax) είναι αντισυνταγματική γιατί αντιτίθεται στην προοδευτική φορολογία αναλόγως με τα εισοδήματα του καθενός. Είναι μια μεταρρύθμιση που πάει εναντίον της Ιστορίας, γιατί η μείωση των φορολογικών συντελεστών αποτελεί συνώνυμο της αύξησης των ανισοτήτων. Αποτελεί ύβρι στη λογική να υποστηρίζεις σήμερα ότι μειώνοντας τους φορολογικούς συντελεστές στηρίζεις την ανάκαμψη, ενώ την ίδια στιγμή δημιουργούνται προβλήματα και στη δημοσιονομική πολιτική της χώρας.
Πριν προφτάσουμε να δούμε τα θετικά στοιχεία της ενιαίας φορολογίας που προτείνει η Λέγκα θα δούμε τεράστιες τρύπες στον προϋπολογισμό, που θα οδηγήσουν αυτόματα σε αρνητικές αξιολογήσεις της χώρας από τις αγορές αυξάνοντας αυτόματα τις πιέσεις στο δημόσιο χρέος. Το ξέρουμε όλοι και το έχουμε δει όλοι τα τελευταία χρόνια.
Στο θέμα της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού η κυβέρνηση κάνει ένα άλλο μεγάλο λάθος, γιατί, εάν θέλει να μειώσει το όριο της συντάξιμης ηλικίας, θα έπρεπε να ξεκινήσει με τη μείωση του ορίου συνταξιοδότησης στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα και όχι να προτείνει το 100 ως αριθμό των χρόνων εργασίας και της ηλικίας του συνταξιοδοτούμενου για να βγει στη σύνταξη.
Πρέπει να βλέπουμε το ασφαλιστικό στην προοπτική της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης και όχι πώς θα ικανοποιήσουμε το αίτημα συνταξιοδότησης τμήματος του δημοσίου τομέα, που δεν νομίζω ότι απασχολείται σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Το ασφαλιστικό βαραίνει τα δημόσια οικονομικά και γι' αυτό θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες οι επιλογές μπροστά στους πολίτες.
* Πώς συνδυάζονται αυτές οι πολιτικές με τις πιέσεις δημοσιονομικής προσαρμογής της Ε.Ε.;
Η κυβέρνηση που έχουμε είναι κοινωνικά επικίνδυνη, όπως και η πολιτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που έκρινε αρνητικά τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης πριν δει το περιεχόμενό του. Αποτέλεσε μια πολιτικά μη νόμιμη κίνηση, γιατί δεν είχε τα στοιχεία για να αξιολογήσει την ουσία του προϋπολογισμού. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολόγησε τον προϋπολογισμό χωρίς τα απαραίτητα στοιχεία γνωρίζοντας πολύ καλά ότι θα υπάρξουν πιέσεις από τις αγορές, που γνωρίζουμε πολύ καλά ότι λειτουργούν με βάση τις προβλέψεις και τις προσδοκίες. Ήξεραν πολύ καλά ότι θα οδηγήσουν σε άνοδο των spreads.
Γιατί όμως φτάσαμε σε μια Ευρώπη που εξαρτάται από την αξιολόγηση των αγορών; Η Ευρώπη έδωσε την πολιτική αξιολόγησής της σε ανεύθυνους χρηματοοικονομικούς θεσμούς, τις αγορές, τις «επιτροπές πιστωτών». Αυτό είναι ένα τεράστιο λάθος. Την ίδια στιγμή εξαρτά την πολιτική της από την «καλοσύνη» αυτών των αγορών υιοθετώντας μηχανισμούς δημοσιονομικής προσαρμογής για να «καλοπιάσει» τις χρηματοοικονομικές αγορές και να «χαϊδεύει» τη λειτουργία τους. Αυτή είναι μια άλλη λανθασμένη πολιτική που παραμορφώνει τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς που παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις.
Σε αυτό το σημείο φαίνεται και η ορθότητα της παλιάς κριτικής στο ευρώ, που μετατράπηκε σε νόμισμα πριν να έχουμε ένα ευρωπαϊκό κράτος. Το ευρώ αποτελεί πρόβλημα γιατί ζητήθηκε από τις χρηματοοικονομικές αγορές να στηρίξουν το ευρωπαϊκό εγχείρημα, γιατί στο τέλος οι χρηματοοικονομικές αγορές έχουν ανάγκη το ευρώ όσο έχει και αυτό την ανάγκη τους. Πρέπει να βγούμε από αυτόν τον φαύλο κύκλο.
* Τίθεται λοιπόν το πρόβλημα της Ευρώπης...
Ασφαλώς, γιατί ακόμη και η καλύτερη κυβέρνηση, με τις καλύτερες προθέσεις, που θα εκφράζει το μεγαλύτερο και καλύτερο τμήμα της χώρας της, θα μπορούσε να δει την πολιτική της να αποτυγχάνει γιατί θα εμποδίζεται από τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις. Οι παράμετροι του Μάαστριχτ και ό,τι τις ακολούθησε στηρίζονται σε μια ανήκουστη αυθαιρεσία. Η Ευρώπη δεν αποτελεί μια ομοσπονδία κρατών, αλλά μια συμφωνία ανάμεσα σε κράτη που διατηρούν την κυριαρχία τους, τις εμπορικές συναλλαγές και ισοζύγια και ένα μεγάλο τμήμα της οικονομίας στα χέρια τους.
Η ΕΚΤ έχει αναλάβει τα ηνία της νομισματικής πολιτικής, ενώ η οικονομική και δημοσιονομική πολιτική ασκείται σε εθνικό επίπεδο και υπάρχουν εθνικά εμπορικά ισοζύγια. Γιατί όμως δεν απαγορεύονται τα συστηματικά υψηλά πλεονάσματα των εμπορικών ισοζυγίων ορισμένων χωρών, όπως της Γερμανίας και γενικότερα των βορείων χωρών; Αυτά υπαγορεύουν ένα συστηματικό και συστημικό έλλειμμα στις άλλες χώρες και κυρίως του ευρωπαϊκού Νότου, όπου ανήκουμε.
Δεν υπάρχει η παραμικρή συνεργασία ανάμεσα στις κυβερνήσεις και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, γιατί με αυτόν τον τρόπο τροφοδοτείται η έκρηξη των προϋπολογισμών των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου. Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος «αντικαπιταλιστής» για να το καταλάβει, αρκούν οι φιλελεύθερες θεωρίες του Ρικάρντο για να κατανοήσουμε ότι αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί και ότι χρειαζόμαστε έναν σχετικό ισοσκελισμό των ισοζυγίων πληρωμών.
Μέχρι τη δημιουργία του ευρώ υπήρχε ένας σχετικός ισοσκελισμός των εμπορικών ισοζυγίων που διορθωνόταν από τις υποτιμήσεις των νομισμάτων. Είναι εμφανές ότι έχουμε φτάσει στα όρια αυτής της κατάστασης.
