to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Μαρία Καραμεσίνη: Θετικές επιδόσεις στον τομέα της απασχόλησης

Η «Εποχή» συζητά με τη Μαρία Καραμερσίνη, διοικήτρια του ΟΑΕΔ, για την πορεία της οικονομίας και της απασχόλησης, όπως και για την ανάγκη αλλαγής του μέχρι τώρα σχεδιασμού των προγραμμάτων, αλλά και του ίδιου του παραγωγικού μοντέλου.


Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός

Σε τι φάση βρίσκεται σήμερα η οικονομία;

Βρίσκεται σε μια κρίσιμη στιγμή, σε σημείο καμπής, σ’ ένα μεταίχμιο. Αντιστάθηκε μεν στα εμπόδια των capital controls, αλλά για να μπορέσει να σταθεροποιηθεί και να οδηγηθεί στην ανάκαμψη, πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, που ορίζονται από την πολιτική της κυβέρνησης και των δανειστών. Το οικονομικό, γενικά, αλλά και το επιχειρηματικό κλίμα βαθμιαία αποκαθίσταται, αλλά οι εξελίξεις επηρεάζονται πάρα πολύ από το πώς η κοινωνία αντιδρά. Από τη μια μεριά, έχουμε την ανακεφαλαιοποίηση, τη δρομολόγηση των συμφωνημένων ιδιωτικοποιήσεων τον Ιούλιο κτλ, που θεωρείται σήμα προς τους επιχειρηματίες και τους ξένους επενδυτές, ότι αυτή η κυβέρνηση δεν θα αναστείλει αυτές τις επενδυτικές ροές, ενώ από την άλλη πλευρά, η κοινωνία μέσα από το ασφαλιστικό, οι αγρότες μέσα από το ασφαλιστικό και το φορολογικό, προεξοφλούν μείωση των εισοδημάτων, κάτι που θα έχει υφεσιακό αποτέλεσμα στην οικονομία. Με την πολιτική της στο ασφαλιστικό και το φορολογικό, η κυβέρνηση προσπαθεί κάτι εξαιρετικά δύσκολο: να επιτύχει τις δημοσιονομικές περικοπές που προβλέπει το μνημόνιο, με τις μικρότερες δυνατές υφεσιακές επιπτώσεις στην οικονομία και με αποκατάσταση βασικών αρχών φορολογικής και κοινωνικής δικαιοσύνης, ώστε να μην αποδυναμωθεί από τα κοινωνικά της στηρίγματα. Θίγονται, όμως, πολλοί και αυτό δεν θα μπορούσε παρά να προκαλέσει μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις.

Η διαπραγμάτευση έως τώρα αφήνει περιθώρια να λειτουργήσει η πολιτική της κυβέρνησης, όπως περιέγραψες;

Βλέπω στους δανειστές και τους θεσμούς μια στάση να πετύχουν το μάξιμουμ από την κυβέρνηση και θα ασκήσουν τις μέγιστες πιέσεις. Όμως, δεν έχουν προς το παρόν σκοπό να ανατρέψουν την κυβέρνηση, όπως πέρυσι, αν και κάποιες δυνάμεις τους συνεχίζουν να το θέλουν. Όσο προτεραιότητα των δανειστών αποτελεί η γρήγορη εφαρμογή του μνημονίου, και μια νέα περίοδος πολιτικής αστάθειας θα το εκτροχίαζε, δεν έχουν λόγο να επιδιώξουν την εξόντωση της σημερινής κυβέρνησης. Αντίθετα, οι εσωτερικές δυνάμεις του κατεστημένου εργάζονται συστηματικά για να την ανατρέψουν, οργανώνοντας την αποσταθεροποίηση και τη φθορά. Οι έξω είναι πιο πραγματιστές, θα λέγαμε, αλλά αυτό θα φανεί στην πορεία. Δεν είναι ενιαίοι, εξάλλου.

 

Η πορεία της απασχόλησης

 

Πώς εξελίσσεται η απασχόληση και ποια η προοπτική της για το 2016;

Η απασχόληση τα δυο τελευταία χρόνια, 2014 και 2015, είναι σημαντικό να επισημανθεί, είχε θετικές επιδόσεις. Μεταξύ του Οκτωβρίου 2013 και Οκτωβρίου 2015, η απασχόληση αυξήθηκε κατά 137.000 άτομα, όταν το ΑΕΠ παρουσίασε το 2014 ανεπαίσθητη άνοδο και το 2015 στασιμότητα. Αυτό σημαίνει ότι είτε η παραοικονομία υπερκάλυψε τις επιδόσεις της οικονομίας είτε, το πιθανότερο, ορισμένοι οικονομικοί κλάδοι έντασης εργασίας, όπως το λιανικό εμπόριο, τα καταλύματα και η εστίαση, ο τουρισμός ευρύτερα, έδειξαν δυναμισμό, που υπερκάλυψε τις απώλειες θέσεων εργασίας στους κλάδους που υποχώρησαν ή έμειναν στάσιμοι. Ακόμα και στη μεταποίηση προστέθηκαν καθαρά 22.000 θέσεις, ενώ οι κατασκευές έχασαν κάπου 10.000. Δεδομένου ότι στη διετία η απασχόληση στον δημόσιο τομέα συρρικνώθηκε, η αύξηση της απασχόλησης προήλθε μόνο από τον ιδιωτικό τομέα. Η μισθωτή απασχόληση στον τομέα αυτό αυξήθηκε κατά 99.000  το 2014 και 100.000 το 2015, αν και το 55% όλων των προσλήψεων της διετίας έγινε σε θέσεις μερικής απασχόλησης.

Αυτό μπορεί να οφείλεται και στο ότι, ύστερα από μια μακρά αμυντική πολιτική, οι επιχειρήσεις προχωρούν, πλέον, σε προσλήψεις.

Ακριβώς. Τον Δεκέμβριο του 2013 καταγράφονται οι χειρότερες επιδόσεις ανεργίας και απασχόλησης, το βαθύτερο σημείο βύθισης της οικονομίας και εκτόξευσης της ανεργίας. Το διάστημα 2008–2013 είχαμε μείωση του ΑΕΠ κατά 25% και επίσης μείωση της απασχόλησης κατά 25%, οπότε καταγράφεται ελαστικότητα της απασχόλησης ως προς το προϊόν ίση με τη μονάδα, που είναι η υψηλότερη στην ΕΕ. Από το τέλος του 2013 έως σήμερα, έχουμε 0,7% άνοδο του ΑΕΠ και 3,7% άνοδο της απασχόλησης, δηλαδή ελαστικότητα πολύ πάνω από τη μονάδα, που σημαίνει ότι αν έχουμε ανάπτυξη το 2016-17, αυτή όχι  μόνο δεν θα είναι άνεργη, αλλά πλούσια-εντατική σε απασχόληση. Ίσα–ίσα λοιπόν, αυτό που πρέπει να μας ανησυχεί είναι τι είδους θέσεις εργασίας είναι αυτές που θα δημιουργήσει η ανάπτυξη. Την τελευταία διετία αναπτύσσεται το εμπόριο και ο τουρισμός, ενώ άλλοι σημαντικοί παραδοσιακοί κλάδοι, όπως οι μεταλλικές κατασκευές ή τα τσιμέντα έχουν υποστεί μεγάλο πλήγμα, αφού συνδέονται με τις κατασκευές που συνεχίζουν την ελεύθερη πτώση για έβδομο χρόνο, και λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους δεν μπορούν να κάνουν εξαγωγές.

Ζητούμενο η αλλαγή παραγωγικού μοντέλου

Υπήρχε μεγάλο απόθεμα κατοικιών ή ο κλάδος σε περίοδο κρίσης παραλύει;

Ο κατασκευαστικός κλάδος είχε μεν φούσκα, αλλά πολύ μικρότερη από ό,τι σε άλλες χώρες, όπως Ιρλανδία, Ισπανία κτλ. Αυτό που, τελικά, τον προσδιόρισε ήταν η πτώση των εισοδημάτων. Δεν θα μπορέσει να ανακάμψει άμεσα, εφόσον υπάρχει μεγάλο απόθεμα. Το πρώτο εξάμηνο του 2015 είχαμε μια μικρή άνοδο, όμως οφειλόταν στις κατασκευές δημόσιων έργων ή τουριστικών καταλυμάτων, όχι κατοικίας. Αυτό που με φοβίζει είναι μήπως το παραγωγικό μοντέλο δεν μπορέσει να διαφοροποιηθεί. Όλα μέχρι στιγμής δείχνουν ότι πάμε σε αναπαραγωγή του προηγούμενου μοντέλου, που μας ωθούσε σε εξειδίκευση σε κλάδους, όπως ο τουρισμός ή το λιανικό εμπόριο, που είναι κυρίως έντασης ανειδίκευτης ή ημι-ειδικευμένης εργασίας, με υψηλότατα ποσοστά εποχιακής, προσωρινής και μερικής απασχόλησης, μαύρης εργασίας κλπ. Αυτή η δομή της νέας απασχόλησης αντανακλάται και σε άλλα στοιχεία. Για παράδειγμα, ότι η αύξηση της απασχόλησης την τελευταία διετία απορρόφησε κυρίως άτομα που είναι απόφοιτοι γυμνασίου ή λυκείου και μεταξύ 20 και 30 ετών και, δευτερευόντως, άτομα άνω των 45 ετών. Είναι, επίσης, αξιοσημείωτο ότι το 70% των νέων θέσεων εργασίας της τελευταίας διετίας κατέλαβαν γυναίκες. Η δομή της νέας απασχόλησης δημιουργεί ένα μεγάλο ερωτηματικό για το πόσο εύκολα θα απορροφηθεί το επιστημονικό δυναμικό της χώρας. Κυρίως το γυναικείο, την προ κρίσης περίοδο, απασχολείτο πάρα πολύ στο δημόσιο τομέα. Άρα, μέχρι να επιτραπεί αυτός να κάνει προσλήψεις, ένα αξιόλογο δυναμικό επιστημόνων είτε θα φυτοζωεί παραμένοντας στη χώρα προσπαθώντας να καταλάβει θέσεις εργασίας κατώτερες των προσόντων του ή θα μεταναστεύσει.

Πώς αποτρέπεται αυτό;

Αυτό που προσπαθεί η σημερινή πολιτική για την ανάπτυξη και την απασχόληση είναι να παραχθούν νέες θέσεις εργασίας σε νέους τομείς ή νέες δραστηριότητες. Επίσης, προσπαθεί να ωθήσει το νεανικό επιστημονικό δυναμικό της χώρας στην αυτοαπασχόληση και την ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ασφαλώς, τα σχετικά προγράμματα δεν πρέπει, όπως γινόταν στο παρελθόν και με πολύ μικρή επιτυχία ή ακόμη και αποτυχία, να περιορίζονται μόνο στην επιχορήγηση του νέου επιχειρηματία, αλλά να περιλαμβάνουν και την τεχνική του υποστήριξη, μέντορινγκ, πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία κ.ά. Χρειάζονται προϋποθέσεις για να πετύχουν τα προγράμματα επιχειρηματικότητας και υπάρχει εμπειρία που μπορεί να αξιοποιηθεί. Αν όλοι οι επιστήμονες περιμένουν πότε θα ανοίξουν δουλειές και θέσεις μισθωτής εργασίας και δεν βοηθούν, ώστε αρκετοί να αναπτύξουν δική τους δραστηριότητα, τότε η απορρόφησή τους θα είναι πολύ αργή.

Νέα προγράμματα

Την ανοδική τάση στην απασχόληση που επισήμανες πώς σχεδιάζετε να την υποδεχθεί και υποβοηθήσει ο ΟΑΕΔ;

Στην τάση αυτή έχει ήδη συμβάλλει και ο ΟΑΕΔ, διότι αυτός υλοποιεί πάρα πολλά προγράμματα μισθωτής απασχόλησης, αυτοαπασχόλησης και επιχειρηματικότητας. Από τις αρχές του 2015 έχει τρέξει τρία προγράμματα κοινωφελούς εργασίας για 52.000 ανέργους και, πρόσφατα, ένα πρόγραμμα διατήρησης 30.000 θέσεων εργασίας και ελεύθερων επαγγελματιών στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Αυτό, μέσα στο περιβάλλον πιστωτικής ασφυξίας και capital controls που αντιμετώπιζαν κυρίως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είχε στόχο να ενισχύσει τη ρευστότητα των επιχειρήσεων, επιδοτώντας την απασχόληση και να συμβάλει στη διατήρηση της απασχόλησης επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να ανασάνουν. Επίσης τρέξαμε, αφού το ανασχεδιάσαμε, ένα πρόγραμμα voucher για 11.000 άνεργους αποφοίτους ΑΕΙ–ΤΕΙ. Τέλος, σύντομα θα ξεκινήσει ένα πρόγραμμα απασχόλησης 13.000 μακροχρόνια ανέργων άνω των 50 ετών στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, που θα παραμένει συνεχώς ανοιχτό για αιτήσεις. Προγραμματίζουμε, επίσης, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2016 προγράμματα για ανέργους 30-50 ετών.

Στον ωκεανό της ανεργίας, ποια η συμβολή αυτών των προγραμμάτων;

Σε προγράμματα του ΟΑΕΔ εντάσσονται 80.000-100.00 άνεργοι το χρόνο. Υπάρχουν και άλλοι φορείς που τρέχουν προγράμματα για ανέργους. Όλοι μαζί οι συμμετέχοντες αποτελούν περίπου το 10% της δεξαμενής των ανέργων.

Σε αναζήτηση χρυσής τομής

Οι πόροι του ΟΑΕΔ αρκούν για τις ανάγκες των προγραμμάτων του σε περίοδο τόσο μεγάλης ανεργίας;

 Ο ΟΑΕΔ έχει θεσμοθετημένους δικούς του πόρους, από κρατήσεις στις αμοιβές των εργαζομένων. Το σημαντικό θα ήταν να διαχειρίζεται, μετά τη παρακράτηση από το ΙΚΑ ενός ποσοστού, ένα επαρκές μέρος αυτών των πόρων, ώστε να μπορεί και την απασχόληση να ενισχύει και προνοιακή πολιτική να ασκεί. Διαφορετικά, είναι σαν να δεσμεύουμε πόρους για τη σύνταξη του παππού, αλλά να υστερούμε στη βοήθεια της απασχόλησης του εγγονού. Χρειάζεται να βρεθεί η χρυσή τομή εδώ, κάτι που δεν έχει ακόμη συμβεί. Διότι από την αυξημένη απασχόληση δεν θα προκύψουν μόνο εισφορές και φόροι, καταναλωτική δαπάνη, αλλά και προστιθέμενη αξία, αύξηση του ΑΕΠ. Το ίδιο ισχύει και για την εισφορά αλληλεγγύης που έχει θεσμοθετηθεί ως πόρος για την αντιμετώπιση της ανεργίας. Και η στεγαστική πολιτική έχει, πάντοτε, τους δικούς της θεσμοθετημένους πόρους, ακόμα και μετά την απορρόφηση του πρώην ΟΕΚ από τον ΟΑΕΔ το 2013. Αυτό το «στρίμωγμα» του ΟΑΕΔ στερεί από την πολιτεία τη δυνατότητα να ενισχύσει τη στήριξη των ανέργων και των εργαζόμενων. Να αυξήσουμε τα επιδόματα ανεργίας, να διευρύνουμε τις ομάδες του πληθυσμού που παίρνουν ένα ελάχιστο επίδομα, να αναπτύξουμε προγράμματα απασχόλησης μεγάλης κλίμακας, προγράμματα πρόνοιας, στέγασης κλπ. Θα πρέπει να λυθεί αυτό το ζήτημα τα επόμενα χρόνια, ιδιαίτερα σε μια οικονομία που επείγεται να περάσει στην ανάπτυξη.

Ποια η στεγαστική πολιτική του ΟΑΕΔ μετά την κατάργηση του πρώην ΟΕΚ;

Αυτή τη στιγμή ο ΟΑΕΔ δεν επεκτείνεται σε νέα προγράμματα στέγασης, αλλά ουσιαστικά διαχειρίζεται τα δάνεια που είχαν συναφθεί από τον πρώην ΟΕΚ, και ολοκληρώνει τα προγράμματα κατασκευής εργατικών κατοικιών, που βρίσκονταν σε εξέλιξη όταν απορροφήθηκε ο ΟΕΚ από τον ΟΑΕΔ. Υπάρχουν 90.000 στεγαστικά δάνεια άτοκα ή μέσω τραπέζης, που ο ΟΑΕΔ επιδοτεί το επιτόκιό τους. Έχουμε παρατείνει την διάρκεια εξόφλησης, έχουν γίνει ρυθμίσεις κτλ. Έχουμε και εμείς «κόκκινα δάνεια», που θα ρυθμιστούν μαζί με τα υπόλοιπα. Τακτοποιούμε εκκρεμότητες με τα οριστικά παραχωρητήρια διαμερισμάτων σε οικισμούς ανά τη χώρα, με πρόσφατο παράδειγμα το «Ηλιακό Χωριό» στην Πεύκη, ενώ μόλις την περασμένη εβδομάδα προσδιορίσαμε τη χρεούμενη τιμή ανά τ.μ. για τις κατοικίες του Ολυμπιακού Χωριού, ύστερα από τόσα χρόνια αναμονής για τους κατοίκους. Όμως, στην πραγματικότητα δεν ασκείται πλέον ενεργητική στεγαστική πολιτική στη χώρα.

Επιδοματική πολιτική έχετε;

Πάντα, και στα περιθώρια του προϋπολογισμού μας, προσπαθούμε να καλύπτουμε, ad hoc, διάφορες ανάγκες. Για παράδειγμα, στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη Περάματος, κυρίως, και σε μικρότερο βαθμό και στα άλλα ναυπηγεία, σε επισχέσεις εργασίας, σε περιπτώσεις πιο γκρίζες, πχ. όταν μια επιχείρηση δεν λειτουργεί ουσιαστικά, αλλά δεν μπορεί και να εγερθεί ζήτημα αφερεγγυότητας, κ.τ.λ. Υπάρχει και η συμβολή του ΟΑΕΔ στο επίδομα προστασίας της μητρότητας στον ιδιωτικό τομέα που έμεινε ξεκρέμαστο, χωρίς πόρους μετά την κατάργηση του σχετικού πόρου περίπου 80 εκατ. ευρώ. Το είχαν θέσει με επιμονή και οι φεμινιστικές οργανώσεις όταν καταργήθηκε ο πόρος. Είναι ο χρόνος – έξι μήνες – μετά τη λοχεία, την άδεια μητρότητας.

Έχουμε ακούσει αρκετά για το σχέδιο αναδιοργάνωσης του ΟΑΕΔ. Περί τίνος πρόκειται;

Είναι ένα μεγάλο πρόγραμμα που έχει στόχο την αναδιοργάνωση όλου του διοικητικού και οργανωτικού μοντέλου του ΟΑΕΔ, με σκοπό την εξοικονόμηση πόρων και τη βελτίωση των υπηρεσιών και των πολιτικών του προς τους ανέργους. Το πρόγραμμα αποτελεί όχι μόνο μεγάλο στοίχημα για τον ΟΑΕΔ, αλλά και εμβληματική δράση για τη μεταρρύθμιση του κοινωνικού κράτους στην Ελλάδα. Γι’ αυτό θα του άξιζε μία ξεχωριστή συνέντευξη.

Κατάργηση της αδιαφάνειας στα προγράμματα απασχόλησης

 

Έχουν αναφερθεί πολλά για την ποιότητα της διαχείρισης τον προγραμμάτων στο παρελθόν. Τι ζητήματα ανέκυπταν;

Ας ξεκινήσουμε από τα πολυσυζητημένα voucher. Πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, ο ΟΑΕΔ είχε σχεδιάσει ένα πρόγραμμα, παραγγελία του υπ. Παιδείας, για ανέργους αποφοίτους ΑΕΙ-ΤΕΙ. Βρήκαμε λίστα επιτυχόντων ανέργων και λίστα εγκεκριμένων ΚΕΚ, μαζί με τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις πρακτικής άσκησης. ΄Η θα καταργούσαμε το διαγωνισμό, πράγμα που θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στους ενδιαφερόμενους, ή θα κάναμε ανασχεδιασμό. Κάναμε το δεύτερο και πήραμε 11.000 κόσμο, ενώ πριν είχαμε μόνο 8.000 επιτυχόντες και άλλες 3.000 επιλαχόντες. Το πρόγραμμα ήταν έτσι σχεδιασμένο για να δώσει λεφτά σε μεγάλες εταιρείες συμβούλων, που θα έκαναν τη σύζευξη μεταξύ ανέργων, ΚΕΚ και επιχειρήσεων. Στη λίστα των ανέργων δεν καταγράφονταν τα πτυχία και οι επιστημονικοί κλάδοι και στη λίστα των επιχειρήσεων δεν καταγράφονταν τα αντικείμενα εργασίας και ζητούμενες ειδικότητες για τις θέσεις! Μέσα σ’ αυτή την αδιαφάνεια οι εταιρείες συμβούλων είχαν την αποκλειστική πρόσβαση στα στοιχεία και αναλάμβαναν με αδρή αμοιβή το «ταίριασμα» θέσεων και πτυχιούχων.

Εμείς βγάλαμε από το παιχνίδι τις εταιρείες συμβούλων και καλέσαμε τις επιχειρήσεις να δηλώσουν τις θέσεις τους και τους ανέργους να διαλέξουν τις επιχειρήσεις σύμφωνα με τις θέσεις εργασίας που αντιστοιχούν στα προσόντα και τις προτιμήσεις τους. Μπορέσαμε, έτσι, και πήραμε 11.000 ανέργους αντί 8.000, αυξάνοντας και το επίδομά τους. Με πλήρη διαφάνεια. Με το πρόγραμμα για μακροχρόνια ανέργους άνω των 50 ετών, θα αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις δηλώνουν το ενδιαφέρον τους για προσλήψεις. Ως τώρα, δεν ήταν υποχρεωμένες να επιλέξουν από τη λίστα ανέργων του ΟΑΕΔ, αλλά αρκούσε και μια μέρα εγγραφής στη λίστα ανεργίας για να μπορέσει να λάβει επιχορήγηση η επιχείρηση. Το πρόγραμμα οδηγούσε σε σπατάλη πόρων και στρεβλώσεις, διότι στην πραγματικότητα η επιχείρηση μπορούσε να προσλάβει, μέσω του επιδοτούμενου προγράμματος, δικό της εργαζόμενο ή συγγενή που δεν ήταν άνεργος. Τώρα, οι μεν άνεργοι θα συμπληρώνουν το βιογραφικό τους στο portal του ΟΑΕΔ ή στα Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης (ΚΠΑ), οι δε επιχειρήσεις θα αναζητούν αυτούς που θέλουν να προσλάβουν από το ίδιο portal. Έτσι θα πείσουμε όλους τους ανέργους να εγγραφούν στον ΟΑΕΔ και τις επιχειρήσεις να αξιοποιούν το ηλεκτρονικό σύστημα σύζευξης.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)