«Οι πολιτικές που σχεδιάστηκαν και υλοποιούνται την τελευταία τριετία από την παρούσα κυβέρνηση, επιδιώκουν την ουσιαστική αναβάθμιση του θεσμού της Μαθητείας και, γενικότερα, της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης», δηλώνει η πρόεδρος του ΔΣ και διοικήτρια του Οργανισμού Εργατικού Δυναμικού Ελλάδας (ΟΑΕΔ), Μαρία Καραμεσίνη, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
«Ως ΟΑΕΔ, συμμετείχαμε στη Διϋπουργική Επιτροπή των υπουργείων Παιδείας και Εργασίας, που διαμόρφωσε το πλαίσιο ποιότητας της μαθητείας και συμμετέχουμε στο σύστημα διακυβέρνησης του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου για την Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ) και της Μαθητείας», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Καραμεσίνη, σημειώνοντας ότι η βασική λογική/κατεύθυνση του Στρατηγικού Πλαισίου είναι, μέσω της ουσιαστικής τους αναβάθμισης, η επαγγελματική εκπαίδευση και η μαθητεία να καταστούν επιλογές προτίμησης των νέων και να υπηρετήσουν τρεις στόχους: «Τη μείωση της μαθητικής διαρροής, την αξιοπρεπή εργασιακή-επαγγελματική ένταξη των νέων και την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας».
Αναφέρει, δε, ότι το σημαντικότερο γεγονός της τελευταίας τριετίας είναι ότι, με τη μεταρρύθμιση της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης, ο θεσμός της μαθητείας επεκτάθηκε και στα ΕΠΑΛ, με το μεταλυκειακό έτος μαθητείας, που απευθύνεται στους ενήλικους αποφοίτους λυκείου. Με βάση τα στοιχεία που παραθέτει, φέτος, παρακολούθησαν το μεταλυκειακό έτος 3,5 χιλιάδες απόφοιτοι ΕΠΑΛ, ενώ τις Σχολές Μαθητείας του ΟΑΕΔ 7,5 χιλιάδες σπουδαστές.
Σύμφωνα με τη διοικήτρια του ΟΑΕΔ, η ποιότητα των προγραμμάτων σπουδών, η διασύνδεση της ΕΕΚ με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας σε επαγγελματικές ειδικότητες και δεξιότητες και η ρύθμιση του πλαισίου της μαθητείας στο χώρο εργασίας, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες αναβάθμισης της ΕΕΚ στη χώρα μας.
Παράλληλα, η κ. Καραμεσίνη εκτιμά ότι οι προοπτικές επέκτασης της μαθητείας τα επόμενα χρόνια είναι πολύ θετικές, λόγω ανάκαμψης της οικονομίας και της θεσμοθετημένης συνεργασίας των υπουργείων Παιδείας και Εργασίας, του ΟΑΕΔ και των κοινωνικών εταίρων. «Τα ΕΠΑΛ θα αυξήσουν τα σχολεία που εφαρμόζουν το μεταλυκειακό έτος και τις προσφερόμενες ειδικότητες, ενώ το πρόγραμμα "πιλοτικών συμπράξεων μαθητείας" μεταξύ των υπουργείων Εργασίας και Παιδείας, του ΟΑΕΔ και της Ένωσης Επιμελητηρίων, αναμένεται να αυξήσει αισθητά τις προσφερόμενες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα.
Τέλος, από την επόμενη χρονιά, τα ΙΕΚ δύνανται να παρέχουν στους σπουδαστές ένα εξάμηνο μαθητείας έναντι άλλων μορφών πρακτικής άσκησης, όπως ισχύει, μέχρι σήμερα», τονίζει η διοικήτρια του ΟΑΕΔ, ενώ υπογραμμίζει ότι η πολιτική επέκτασης της μαθητείας στη χώρα μας ευθυγραμμίζεται με ανάλογες προσπάθειες που καταβάλλονται τα τελευταία χρόνια σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. που είχαν σχολειοκεντρικά συστήματα για προώθηση της πρακτικής μάθησης σε όλες τις βαθμίδες της επαγγελματικής εκπαίδευσης, εναρμονιζόμενες με τη σχετική κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής από το 2013. Όπως επισημαίνει, από το 2017, ο ΟΑΕΔ είναι μέλος της «Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τη Μαθητεία» και συμμετέχει στις ευρωπαϊκές εβδομάδες προσόντων.
Μεταξύ άλλων, η κ. Καραμεσίνη αναφέρθηκε εκτενώς και στις πρωτοβουλίες που έχει λάβει ο ΟΑΕΔ, τα τελευταία χρόνια, για την αναβάθμιση της μαθητείας στις Σχολές του.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της Μαρίας Καραμεσίνη, στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στη δημοσιογράφο Γεωργία Μπάρλα
ΕΡ: Πώς κρίνετε τη διάδοση του θεσμού της μαθητείας στην Ελλάδα, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης;
ΑΠ: Ο θεσμός της μαθητείας στην Ελλάδα, με τη μορφή του δυϊκού συστήματος εναλλαγής της μάθησης μεταξύ χώρου εργασίας και σχολείου, ξεκίνησε το 1952 και έκτοτε ταυτίστηκε με τον ΟΑΕΔ και τις Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας του. Ο Οργανισμός εκπαίδευσε επί δεκαετίες την εργατική τάξη της χώρας και έβγαλε από τις Σχολές του ολόκληρες γενιές ειδικευμένων τεχνιτών και επαγγελματιών-βιοτεχνών που εργάστηκαν και συνεχίζουν να εργάζονται στις μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις του ιδιωτικού ή του δημόσιου τομέα, συμπεριλαμβανομένων των ΔΕΚΟ.
Οι λαϊκές τάξεις αγκάλιασαν τις Σχολές Μαθητείας, γιατί αυτές αφενός μεν έδιναν άμεση επαγγελματική διέξοδο σε όσα από τα παιδιά τους δυσκολεύονταν με τα μαθήματα του σχολείου αφετέρου δε παρείχαν θεσμοθετημένες αμοιβές και πλήρη εργασιακά δικαιώματα κατά τη διάρκεια της πρακτικής. Ακόμα, θεωρούν τις Σχολές «δικές τους». Παράλληλα, συνδικάτα, επιχειρηματικοί φορείς, κλαδικές και επαγγελματικές οργανώσεις, θεωρούν τη μαθητεία επιτυχημένο θεσμό και αναγνωρίζουν, μέχρι σήμερα, την πολύτιμη συνεισφορά του ΟΑΕΔ στην επαγγελματική εκπαίδευση.
Όμως, το σημαντικότερο γεγονός της τελευταίας τριετίας είναι ότι, με τη μεταρρύθμιση της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης, ο θεσμός της μαθητείας επεκτάθηκε και στα ΕΠΑΛ, με το μεταλυκειακό έτος μαθητείας που απευθύνεται στους ενήλικους αποφοίτους λυκείου. Φέτος, παρακολούθησαν το μεταλυκειακό έτος 3,5 χιλιάδες απόφοιτοι ΕΠΑΛ, ενώ τις Σχολές Μαθητείας του ΟΑΕΔ 7,5 χιλιάδες σπουδαστές.
Οι προοπτικές επέκτασης της μαθητείας τα επόμενα χρόνια είναι πολύ θετικές, λόγω ανάκαμψης της οικονομίας και της θεσμοθετημένης συνεργασίας των υπουργείων Παιδείας και Εργασίας, του ΟΑΕΔ και των κοινωνικών εταίρων. Τα ΕΠΑΛ θα αυξήσουν τα σχολεία που εφαρμόζουν το μεταλυκειακό έτος και τις προσφερόμενες ειδικότητες, ενώ το πρόγραμμα «πιλοτικών συμπράξεων μαθητείας» μεταξύ των υπουργείων Εργασίας και Παιδείας, του ΟΑΕΔ και της Ένωσης Επιμελητηρίων, αναμένεται να αυξήσει αισθητά τις προσφερόμενες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα. Τέλος, από την επόμενη χρονιά, τα ΙΕΚ δύνανται να παρέχουν στους σπουδαστές ένα εξάμηνο μαθητείας έναντι άλλων μορφών πρακτικής άσκησης, όπως ισχύει, μέχρι σήμερα.
Η πολιτική επέκτασης της μαθητείας στη χώρα μας ευθυγραμμίζεται με ανάλογες προσπάθειες που καταβάλλονται τα τελευταία χρόνια σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. που είχαν σχολειοκεντρικά συστήματα για προώθηση της πρακτικής μάθησης σε όλες τις βαθμίδες της επαγγελματικής εκπαίδευσης, εναρμονιζόμενες με τη σχετική κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής από το 2013.
Από το 2017, ο ΟΑΕΔ είναι μέλος της «Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τη Μαθητεία» και συμμετέχει στις ευρωπαϊκές εβδομάδες προσόντων. Μάλιστα, εκπαιδευτικός του ΟΑΕΔ από τη Θεσσαλονίκη βραβεύτηκε πέρυσι ως η καλύτερη εκπαιδευτικός στην Ευρώπη για την προώθηση της μαθητείας.
ΕΡ: Εκτός από το προαιρετικό μεταλυκειακό έτος μαθητείας για τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ, το τελευταίο διάστημα, δρομολογήθηκαν και άλλες μεταρρυθμίσεις και πολιτικές στο πεδίο της μαθητείας και της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Ποια είναι η λογική τους και πώς εμπλέκεται ο ΟΑΕΔ;
ΑΠ: Οι πολιτικές που σχεδιάστηκαν και υλοποιούνται την τελευταία τριετία από την παρούσα κυβέρνηση, επιδιώκουν την ουσιαστική αναβάθμιση του θεσμού της Μαθητείας και, γενικότερα, της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Ως ΟΑΕΔ, συμμετείχαμε στη Διϋπουργική Επιτροπή των υπουργείων Παιδείας και Εργασίας, που διαμόρφωσε το πλαίσιο ποιότητας της μαθητείας και συμμετέχουμε στο σύστημα διακυβέρνησης του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου για την Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ) και της Μαθητείας.
Η βασική λογική/κατεύθυνση του Στρατηγικού Πλαισίου είναι, μέσω της ουσιαστικής τους αναβάθμισης, η επαγγελματική εκπαίδευση και η μαθητεία να καταστούν επιλογές προτίμησης των νέων και να υπηρετήσουν τρεις στόχους: Τη μείωση της μαθητικής διαρροής, την αξιοπρεπή εργασιακή-επαγγελματική ένταξη των νέων και την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας. Η ποιότητα των προγραμμάτων σπουδών, η διασύνδεση της ΕΕΚ με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας σε επαγγελματικές ειδικότητες και δεξιότητες και η ρύθμιση του πλαισίου της μαθητείας στο χώρο εργασίας, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες αναβάθμισης της ΕΕΚ στη χώρα μας.
Για το σκοπό αυτό, τροποποιήθηκε και ενισχύθηκε το θεσμικό πλαίσιο και, ειδικότερα, η δομή και η διακυβέρνηση του συστήματος μαθητείας, ενώ επεκτάθηκε στο μεταλυκειακό έτος των ΕΠΑΛ και το εξάμηνο των ΙΕΚ το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο του ΟΑΕΔ για τη μαθητεία στο χώρο εργασίας (σύμβαση μαθητείας, αμοιβή στο 75% του κατώτατου μισθού για 7 ώρες την ημέρα, πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα).
Στο πλαίσιο της διακυβέρνησης του νέου συστήματος, ο ΟΑΕΔ δημιούργησε και λειτουργεί από πέρυσι ενιαία ηλεκτρονική πλατφόρμα υποδοχής όλων των προσφερόμενων θέσεων μαθητείας από τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα για όλα τα διαθέσιμα τμήματα και ειδικότητες των ΕΠΑΣ και ΕΠΑΛ. Επίσης, θα αποτελέσει τον φορέα διοικητικής υποστήριξης των ομάδων υποστήριξης της μαθητείας που θα λειτουργούν στα ΚΠΑ του ΟΑΕΔ, θα κινητοποιούν τους τοπικούς παραγωγικούς φορείς και τις επιχειρήσεις και θα διαχειρίζονται τις προσφερόμενες θέσεις, σε συνεργασία με τις εκπαιδευτικές μονάδες.
ΕΡ: Πέραν της συνεργασίας σας με τα υπουργεία Παιδείας και Εργασίας για τη διαμόρφωση της εθνικής στρατηγικής και πολιτικής για την ΕΕΚ, εσείς ως ΟΑΕΔ τι πρωτοβουλίες έχετε πάρει τα τελευταία χρόνια για την αναβάθμιση της μαθητείας στις Σχολές σας;
ΑΠ: Εκπονήσαμε 30 νέα προγράμματα μάθησης στον χώρο εργασίας, όσες και οι επαγγελματικές ειδικότητες που προσφέρουμε πανελλαδικά από τις Σχολές μας. Τα προγράμματα έχουν δοθεί στις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις για πιλοτική εφαρμογή, καταγραφή παρατηρήσεων και εμπλουτισμό τους, καθώς και στους κοινωνικούς εταίρους προς διαβούλευση. Αναπτύξαμε νέο μηχανογραφικό σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου της Μαθητείας για την καταγραφή των παραμέτρων της ποιοτικής υλοποίησης της Μαθητείας και θα έχουμε τα πρώτα μετρήσιμα αποτελέσματα με τη λήξη του σχολικού έτους.
Εγκαινιάσαμε νέα προγράμματα μαθητείας σε στενή συνεργασία με κλάδους και επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, συνεργαζόμαστε με την ΕΕΣΤΥ, το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο και τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων Ελλάδος, για την επικαιροποίηση και προσαρμογή τριών τεχνικών ειδικοτήτων στις ανάγκες συντήρησης σιδηροδρομικού υλικού. Επίσης, συνεργαζόμαστε με τον κλάδο ετοίμου ενδύματος για την επικαιροποίηση του προγράμματος της ειδικότητας υφάσματος/ένδυσης και την υλοποίηση των νέων προγραμμάτων μαθητείας σε Θεσσαλονίκη και Πειραιά, σύμφωνα με τις ανάγκες επανεκκίνησης του κλάδου.
Ξεκινήσαμε νέες ειδικότητες, όπως της γαλακτοκομικής στο Κιλκίς, σε συνεργασία με τον ΕΛΓΟ και μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου, μετά από έρευνα στην τοπική αγορά εργασίας.Εμπλουτίζουμε με πράσινες δεξιότητες το πρόγραμμα σπουδών της ειδικότητας του τεχνίτη ηλεκτρολογικών εργασιών, βάσει προγράμματος που υλοποιούμε, σε συνεργασία με το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο και ερευνητικούς φορείς της Γερμανίας. Ολοκληρώσαμε πιλοτικό πρόγραμμα για αποφοίτους ΕΠΑΣ στην ειδικότητα του τεχνίτη μαγειρικής τέχνης, με στόχο τη σύνδεση της μαθητείας με τον θεσμό της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης. Μετά το πέρας του προγράμματος, απασχολούνται όλοι/ες οι απόφοιτοί μας στις επιχειρήσεις της πρακτικής τους άσκησης.
Οργανώσαμε και ηγηθήκαμε δύο προγραμμάτων Erasmus για τη Μαθητεία, που υλοποιήσαμε, σε συνεργασία με εθνικούς και διακρατικούς εταίρους και για τα οποία βραβευτήκαμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τις υψηλότατες διακρίσεις αριστείας. Το πρώτο είχε ως αντικείμενο την εκπόνηση μεθοδολογίας για τη μετατροπή των επιχειρήσεων σε φορείς παροχής ποιοτικής μαθητείας και το δεύτερο την ενίσχυση του θεσμού της μαθητείας στις πολύ μικρές επιχειρήσεις στον τομέα των μεταλλικών κατασκευών, με την παραγωγή υλικού για την εκπαίδευση των εκπαιδευτών στην επιχείρηση και την επικαιροποίηση των προγραμμάτων στον χώρο εργασίας.
ΕΡ: Για ποιους λόγους θα αποφάσιζε ένας νέος ή μία νέα να στραφεί προς την επαγγελματική εκπαίδευση; Πιστεύετε ότι υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης του θεσμού της μαθητείας;
ΑΠ: Επί δεκαετίες, η επαγγελματική εκπαίδευση αποτελούσε τον φτωχό συγγενή του εκπαιδευτικού συστήματος και μονόδρομο για όσους μαθητές - κατά κανόνα από τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα - δεν τα κατάφερναν στα μαθήματα, δεν έβρισκαν ενδιαφέρον στο σχολείο ή είχαν ανάγκη να ενταχθούν γρήγορα στην αγορά εργασίας, γιατί δεν διέθεταν οικονομική στήριξη από την οικογένεια.
Ο κεντρικός στόχος του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου είναι η επαγγελματική εκπαίδευση να καταστεί ελκυστική και, άρα, πραγματική επιλογή για όλους τους νέους. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, τα επόμενα χρόνια, χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια ως προς τη βελτίωση των προγραμμάτων σπουδών, την παρακολούθηση της μαθητείας στο εσωτερικό των επιχειρήσεων και τη σύνδεση των προσφερόμενων ειδικοτήτων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, ώστε να εξασφαλίζεται επαγγελματική ένταξη των αποφοίτων.
Η εντατικοποίηση της συνεργασίας με τους εκπροσώπους εργοδοτών και εργαζομένων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση ευόδωσης των προσπαθειών. Ιδιαίτερα σημαντικό, όμως, είναι το γεγονός ότι ήδη η συντριπτική πλειονότητα των εκπαιδευτικών των ΕΠΑΛ έχει «αγκαλιάσει» το νέο θεσμό και εργάζεται με ζήλο για την επιτυχία του, ενώ ο ΟΑΕΔ πειραματίζεται με καινοτόμες δράσεις που του επιτρέπουν να εκσυγχρονίζει τη λειτουργία των Σχολών του και θα μπορέσουν να τροφοδοτήσουν το ενιαίο σύστημα με τεχνογνωσία και καλές πρακτικές για το κοινό καλό. Ένα είναι βέβαιο, το στοίχημα της αναβάθμισης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης θα κερδηθεί μόνο, εάν όλοι δουλέψουν με κοινό πνεύμα και για κοινό σκοπό.
