«Είναι μεγάλη τιμή μου να είμαι υποψήφια του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές, γιατί η παρουσία του Αλέξη Τσίπρα και της κυβέρνησης της Αριστεράς αποτέλεσε σταθμό για την αλλαγή της καταστροφικής πολιτικής της λιτότητας στην Ελλάδα και την προσπάθεια αλλαγής των συσχετισμών στην Ευρώπη, με τις προοδευτικές κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Πορτογαλίας», τονίζει στην «Αυγή» η Λουτσιάνα Καστελίνα, το ιστορικό ηγετικό στέλεχος της ιταλικής και ευρωπαϊκής Αριστεράς, που αποτέλεσε έναν από τους πρωταγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα τόσο μέσα στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία και την Ευρώπη.
Πώς είδατε την πρόταση για τη συμμετοχή σας στο ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ;
Συγκινήθηκα πάρα πολύ, γιατί έχω αδελφικούς δεσμούς με τους Έλληνες, την ελληνική Αριστερά, την ηρωική και περίπλοκη ιστορία της, που παρακολουθώ στενά ίσως ακόμη και πριν γεννηθείς εσύ! Το λέω αυτό, γιατί παρακολουθώ τι συμβαίνει στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ’50. Συγκινήθηκα όταν έμαθα ότι στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται και ο Δημήτρης, ο γιος του Νίκου Πλουμπίδη, γιατί είχαμε κάνει αγώνες για να τον σώσουμε, όπως και προηγούμενα για να σώσουμε τον Νίκο Μπελογιάννη και τους συντρόφους του.
Έγραφα για την Ελλάδα από τις σελίδες της απογευματινής εφημερίδας της Ρώμης «Παέζε Σέρα», στο θεωρητικό περιοδικό του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος «Ρινάσιτα», μετά στο «Μανιφέστο», που ιδρύσαμε με τη Ροσάνα Ροσάντα, τον Λούτσι Μάγκρι, τον Λουίτζι Πιντόρ, τον Βαλεντίνο Παρλάτο και τόσους άλλους εξαιρετικούς συντρόφους από αυτό που στην Ελλάδα αποκαλείται "ανανεωτική Αριστερά".
Η σχέση με την Ελλάδα και την ελληνική Αριστερά ήταν κάτι παραπάνω από μια δημοσιογραφική σχέση, γιατί ήταν ένα συνεχές πάθος και αγάπη για τη χώρα, τους ανθρώπους και αυτούς που αγωνίζονταν να την πάνε μπροστά σε πολύ δύσκολες εποχές.
Δεν με δένει μόνο μια στενή ανθρώπινη σχέση με πολλούς πρωταγωνιστές της πολυτάραχης ιστορία της ελληνικής Αριστεράς, αλλά και με πολλές από τις κοινές πολιτικές περιπέτειές μας, από την πολυτάραχη αναζήτηση της ανανέωσης του κομμουνιστικού κινήματος με την αντιπαράθεση ανάμεσα στο δογματικό ΚΚΕ και το ανανεωτικό ΚΚΕ Εσωτερικού, ανάμεσα στο τότε ΚΚΕ Εξ. και το ΚΚΕ Εσ. Παρακολούθησα από κοντά τη δημιουργία του Συνασπισμού και την προσπάθεια να αποκτήσει μια σταθερή εκλογική βάση αυτή η Αριστερά, μετά είδα με ενθουσιασμό τη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ. Συμμετείχα στις περισσότερες συζητήσεις, ολομέλειες, συγκεντρώσεις που σημάδεψαν αυτή τη διαδρομή της ελληνικής Αριστεράς.
Μην ξεχνάμε ότι και στην Ιταλία με το «Μανιφέστο» και το Κόμμα της Προλεταριακής Ενότητας για τον Κομμουνισμό, το PdUP, είχαμε βγει πέρα από την επίσημη και γραφειοκρατική κομμουνιστική λογική και αναζητούσαμε κάτι το καινούργιο. Συναντηθήκαμε σε δύσκολα χρόνια και καιρούς, μέσα στη χούντα, να προσπαθούμε να ανοίξουμε νέους δρόμους μαζί με την ελληνική Αριστερά, τον Μπάμπη Δρακόπουλο, τον Μήτσο Μπαρτσαλίδη, τον Αντώνη Μπριλλάκη, με την έκδοση της «Ελεύθερης Ελλάδας» στη Ρώμη. Αντιταχθήκαμε στη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία και υπερασπιστήκαμε έναν άλλο κομμουνισμό, γατί ήμασταν ελεύθεροι να ακολουθήσουμε μια διαφορετική πορεία από την επισημότητα του Ιταλικού Κ.Κ. Κι όλα αυτά γίνονταν παράλληλα με τον αντιδικτατορικό αγώνα.
Αισθάνομαι υπερήφανη γιατί η δικτατορία των συνταγματαρχών με συνέλαβε. Δεν είναι πράγματα που ξεχνιούνται. Πολλοί Ιταλοί δώσαμε την ψυχή μας στον αντιδικτατορικό αγώνα μέσα και έξω από την Ελλάδα. Σήμερα είμαι ενενήντα χρονών, αλλά αισθάνομαι ωραία με τον εαυτό μου, γιατί δεν το έβαλα ούτε εγώ ούτε και οι σύντροφοί μας ποτέ κάτω.
Από τον αντιδικτατορικό αγώνα και την ανανεωτική αριστερά στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ;
Αισθάνομαι μεγάλη τιμή να βρίσκομαι στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ και να στηρίξω τον Αλέξη Τσίπρα, γιατί είμαι αντίθετη με όλους αυτούς τους κρετίνους που έλεγαν ότι έπρεπε να κάνει κάτι άλλο.
Πώς βλέπετε όμως σήμερα τη χώρα σας, την Ιταλία;
Στην Ιταλία θα πρέπει να ανοίξουμε νέους δρόμους, γιατί βρισκόμαστε σε μια δύσκολη κατάσταση με τη Δεξιά που έχουμε. Ο Σαλβίνι είναι κάτι το πολύ άσχημο. Το Κίνημα Πέντε Αστέρων βρίσκεται σε μια μεγάλη σύγχυση και το Δημοκρατικό Κόμμα δεν είναι σε θέση να παρέμβει. Δεν μπορεί να κάνει ούτε μια αυτοκριτική. Θα έλεγα "Ζήτω η γερμανική Σοσιαλδημοκρατία του SPD!". Αυτοί τουλάχιστον συζήτησαν στο εσωτερικό τους, γιατί έχασαν τόσες ψήφους και αναγνώρισαν ότι αυτό ξεκίνησε από τη μεταρρύθμιση των εργασιακών και του κοινωνικού κράτους από τον Σρέντερ, που προκάλεσε μεγάλο πλήγμα στο ισχυρό κοινωνικό κράτος και τα δικαιώματα των Γερμανών εργαζομένων.
Το Δημοκρατικό Κόμμα δεν είναι ικανό να κάνει κάτι τέτοιο και συνεχίζει να παραπαίει.
Η Αριστερά ετοιμάζεται να κάνει ένα ενωτικό ψηφοδέλτιο για τις ευρωεκλογές, για να δείξει ότι υπάρχει. Δυστυχώς όμως υπάρχει μια μεγάλη δυσπιστία απέναντι στην πολιτική που δεν βοηθά στην ανάδειξη μιας ισχυρής πολιτικής Αριστεράς, παρ' όλο που, όπως πολύ καλά γνωρίζεις, η Ιταλία είναι μια ζωντανή κοινωνία, δεν έχει παγώσει, υπάρχουν πολλά κινήματα, πολύς κόσμος που αγωνίζεται, αλλά είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθεί μια πρόταση στο πολιτικό επίπεδο γιατί κυρίως οι νέοι είναι πολύ δύσπιστοι. Πρέπει όμως να προσπαθήσουμε. Φτιάξαμε ένα ψηφοδέλτιο για τις ευρωεκλογές που συγκεντρώνει ό,τι υπάρχει πολιτικά στον χώρο της Αριστεράς.
Έχετε μια τεράστια εμπειρία μέσα από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και την ενασχόλησή σας με τα διεθνή γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών. Ήσασταν πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που είναι ίσως ένα από τα μεγαλύτερα αξιώματα που έχει φθάσει κάποιος αριστερός μέσα στον μόνο εκλεγμένο ευρωπαϊκό θεσμό. Πώς βλέπετε τη σημερινή Ευρώπη;
Μόλις επέστρεψα από τις Βρυξέλλες, όπου αρκετοί Έλληνες γιόρτασαν τη συμμετοχή μου στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ. Πραγματοποιήσαμε μια πρωτοβουλία της ομάδας της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο, της GUE, με τη συμμετοχή Πρασίνων και Σοσιαλδημοκρατών. Κάτι κινείται. Δεν μου φαίνεται ότι η Ακροδεξιά θα καταφέρει να πάρει τους ευρωβουλευτές που λέει. Η σοσιαλιστική ομάδα θα αποδεκατιστεί, παρόλο που υπάρχει και ένα κομμάτι που συζητά για μια άλλη πορεία. Δεν είμαι τόσο απαισιόδοξη.
Αυτή τη στιγμή οι μεγάλες αλλαγές ίσως δεν είναι αυτές που μπορούν να γίνουν μέσα στους θεσμούς, αλλά στην κοινωνία. Η Αριστερά και η Κεντροαριστερά έκαναν πάρα πολλά λάθη, γιατί δεν προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα ευρωπαϊκό πολιτικό υποκείμενο. Εάν δεν έχεις ένα πολιτικό υποκείμενο, δεν είναι δυνατόν να αλλάξεις κάτι σε θεσμικό επίπεδο. Δεν υπάρχουν συνδικάτα που να κινούνται σαν ευρωπαϊκά συνδικάτα. Στις ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν μεγάλα και ανοιχτά προβλήματα. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον κατώτατο μισθό, το κοινωνικό εισόδημα. Σε κάθε χώρα συζητούνται αυτά τα θέματα, αλλά δεν υπάρχει ούτε μια κοινή πρωτοβουλία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μια κοινή ευρωπαϊκή πρόταση για αυτά τα θέματα θα τους έδινε δύναμη και θα τα έκανε γνωστά σε όλους. Τα συνδικάτα ασχολούνται με τα δικά τους εθνικά προβλήματα.
Τα κόμματα υπάρχουν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχουμε την ευρωομάδα των σοσιαλιστών, της Αριστεράς. Ακόμη και τώρα που ξεκινά η προεκλογική εκστρατεία δεν είμαστε ικανοί να πάρουμε κοινές πρωτοβουλίες, να έχουμε κοινές εκδόσεις και έναν πραγματικά κοινό διάλογο. Αυτό επιτρέπει τον κατακερματισμό της κοινής γνώμης και της Αριστεράς. Αυτό επιτρέπει ο ένας να τα βάζει με τον άλλο. Δεν ήταν μόνο ο Σόιμπλε που έλεγε ότι οι Έλληνες δεν δουλεύουν και ότι είναι τεμπέληδες. Το έλεγε δυστυχώς και ο Γερμανός εργάτης. Για εμάς από την Νότιο Ευρώπη όλοι οι Γερμανοί είναι ναζιστές. Κάτι που δεν είναι αλήθεια.
Πρέπει να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τα στερεότυπα και να οικοδομήσουμε μια ευρωπαϊκή κοινωνία, μια κοινότητα ανθρώπων, πολιτών και ένα κοινό πολιτικό υποκείμενο της Αριστεράς. Διαφορετικά δεν θα μπορέσουμε ποτέ να πετύχουμε μια αναδιανομή του πλούτου και μια Ευρώπη που να στηρίζεται στην αλληλεγγύη. Κινδυνεύουμε να έχουμε μια κακή, ανταγωνιστική, κατακερματισμένη Ευρώπη. Ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση των ευρωεκλογών είναι να οικοδομήσουμε αυτό το κοινό πολιτικό υποκείμενο που δεν καταφέραμε να έχουμε μέχρι σήμερα. Αυτό θα αποτελέσει μια εγγύηση για τη δημοκρατία στην Ευρώπη. Πρέπει να υπάρξει ένας πραγματικά ευρωπαϊκός λαός με το αριστερό το κόμμα. Δεν μπορούμε να μείνουμε στις κυβερνήσεις που συζητούν και αποφασίζουνε μεταξύ τους.
«Μιλάτε για ενοποίηση, ευρωπαϊκό λαό, κοινά κόμματα σε αντιπαράθεση με τον εθνικισμό που αναβιώνει;
Ασφαλώς. Ο εθνικισμός δεν είναι το μέλλον, αλλά το παρελθόν. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα. Η ιταλική ενοποίηση έγινε με άξονα το Βασίλειο του Πιεμόντε του Τορίνο. Τα Βασίλειο της Σαβοΐας ήταν ένα πολύ άσχημο κράτος που φέρθηκε άσχημα και κατέλαβε τη Νότιο Ιταλία, ήταν αντιδραστικό. Κανείς όμως δεν ζήτησε να επιστρέψουμε στους Βουρβόνους, στο Βασίλειο των Δύο Σικελιών. Ήταν εμφανές ότι το νέο ιταλικό κράτος ήταν το πεδίο που έπρεπε να δοθεί η νέα ιστορική αντιπαράθεση. Το θέμα δεν είναι εάν η Ευρώπη είναι ωραία ή άσχημη. Είναι το πεδίο των αγώνων που πρέπει να δοθούν. Το πεδίο που δίνουμε αναγκαστικά τους αγώνες μας.
Μόνο εκεί μπορούμε να αλλάξουμε πραγματικά τα πράγματα. Είναι καθαρή τρέλα να σκεφτεί κανείς ότι θα την αλλάξει από το εθνικό κράτος του. Ο καθένας μας από μόνος του θα βουλιάξει στη Μεσόγειο. Αυτή είναι η αλήθεια. Μόνο εάν έχουμε μια συλλογική ιδέα και δύναμη για την Ευρώπη μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να ανακτήσουμε ένα τμήμα της εξουσίας και των αποφάσεων, της συνολικότερης αλλαγής των θεσμών της. Παρά τα ελαττώματά της η Ευρώπη παραμένει η μεγαλύτερη δημοκρατία που εγγυάται τα περισσότερα δημοκρατικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα στον κόσμο, αυτά που κατακτήσαμε γιατί αγωνιστήκαμε ίσως περισσότερο από όλους το προηγούμενο διάστημα. Δεν μας τα χαρίσανε για να μας τα πάρουν πίσω.
Ζήσατε από πρώτο χέρι τη μεγάλη οικονομική κρίση, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής. Πώς βλέπετε σήμερα την κατάσταση;
Όλοι εμείς σαν άνθρωποι και όλες οι κυβερνήσεις μας είμαστε ένοχοι, γιατί δεν δώσαμε στην Ελλάδα την αλληλεγγύη που έπρεπε να έχει. Έπρεπε να κάνουμε περισσότερα πράγματα. Η επιλογή του Τσίπρα ήταν μια πολύ δύσκολη και σκληρή επιλογή, πολύ δύσκολη, αλλά ήταν η σωστή επιλογή. Τι θα έκανε; Θα έβγαινε από το ευρώ, όπως έλεγε ο Γιούνκερ; Να βγει από το ευρώ και την Ευρώπη; Ξέρετε πολύ καλά ότι μέσα σε μια εβδομάδα δεν θα μπορούσατε να αγοράσετε καύσιμα να πάτε στα ωραία νησιά σας ή φάρμακα για τα νοσοκομεία.
Τι έπρεπε να κάνει; Να πάει στον Σαμαρά και τον Μητσοτάκη να πει «συγγνώμη, Σαμαρά και Μητσοτάκη, πάρτε πίσω την κυβέρνηση, γιατί εγώ δεν μπορώ, και συνεχίστε να καταστρέφετε τη χώρα και τους ανθρώπους της! Κάντε ότι καταλαβαίνετε». Ο Τσίπρας έκανε τη σωστή επιλογή και προσπάθησε να ελαφρύνει τον κόσμο που χτυπήθηκε περισσότερο από την κρίση από το βάρος των αρνητικών μέτρων που επέβαλαν με τη λιτότητα οι τρισάθλιοι πιστωτές. Ο Τσίπρας και η κυβέρνησή του προσπάθησαν και προσπαθούν να κάνουν μια ανακατανομή του βάρους της κρίσης, μια ανακατανομή του πλούτου, γιατί προσπαθούν να προστατεύσουν τους φτωχούς και τη φτωχοποιημένη μεσαία τάξη.
Πιστεύω ότι ο Τσίπρας πήρε μια πολύ γενναία απόφαση. Δεν εξαρτιόταν από τον ίδιο, τον ΣΥΡΙΖΑ ή την Αριστερά, αλλά από τους άλλους Ευρωπαίους, που αποδείχθηκαν μικρόψυχοι. Για αυτό χρειαζόμαστε ένα πραγματικά κοινό ευρωπαϊκό πολιτικό υποκείμενο, που να αισθάνεται δική του τη μάχη που δίνει ο καθένας μόνος τους, που να μην αφήνει κανέναν μόνο του.
Ήμουνα και πανηγυρίζαμε μαζί στην πλατεία Κλαυθμώνος τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015, τη νίκη στο δημοψήφισμα και τη νίκη σας στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015. Αυτοί που έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, η Λαϊκή Ενότητα, ο Βαρουφάκης ήθελαν να ρίξουν την κυβέρνηση και να βγάλουν την Ελλάδα από την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη. Αυτά έλεγαν τότε και κρίθηκαν από τον ελληνικό λαό να παραμείνουν ακόμη και εκτός βουλής. Αυτή ήταν μια πολιτική λαϊκή ετυμηγορία.
Στο τελευταίο βιβλίο μου «Κομμουνιστικοί έρωτες», αναφέρομαι στη μεγάλη ιστορία αγάπης δύο μεγάλων Ελλήνων μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού και μεγάλων αγωνιστών της Αριστεράς, του Νίκου και της Αργυρώς Κοκοβλή, που τους είχα γνωρίσει πριν από πολλά χρόνια στο σπίτι του φίλου μου του Χρήστου Παπουτσάκη. Αυτοί οι δύο γενναίοι άνθρωποι που ήταν πολιτικοί πρόσφυγες στην πρώην ΕΣΣΔ επέλεξαν να πάνε με το ΚΚΕ Εσωτερικού, όπως ο Κώστας Φιλίνης, που ήμασταν μαζί στην Ευρωβουλή, ο Γιάννης Μπανιάς και τόσοι άλλοι καλοί σύντροφοι που έφυγαν. Ήταν προδότες ή κοιτούσαν πιο μακριά;
Στην Ισπανία θα ψηφίσουν σε λίγες ημέρες, στην Ελλάδα θα έχετε βουλευτικές εκλογές το φθινόπωρο, όπως και στην Πορτογαλία. Κανείς δημοκρατικός, προοδευτικός και αριστερός πολίτης σε αυτές τις τρεις χώρες και στην Ευρώπη δεν πρέπει να παραβλέψει ότι η προοπτική μας να αλλάξουμε την Ευρώπη περνά από τη νίκη των κομμάτων που στηρίζουν αυτές τις τρεις προοδευτικές κυβερνήσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ και η ισπανική και πορτογαλική Αριστερά κάνουν το καθήκον τους απέναντι στους εργαζόμενους και τους λαούς τους. Προσπαθούν να βρουν τις καλύτερες λύσεις. Ο ελληνικός λαός, η κυβέρνησή του και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να μείνουν ποτέ ξανά μόνοι τους. Τους έχουμε όλοι μας ανάγκη για να αλλάξουμε την Ευρώπη.
Η δική μας Λουτσιάνα
Η ενενηντάχρονη Λουτσιάνα Καστελίνα έγινε μέλος του Ιταλικού Κ.Κ. το 1947 και αποτέλεσε ηγετικό στέλεχος της νεολαίας του FGCI, της οποίας διεύθυνε για χρόνια το εβδομαδιαίο περιοδικό και δέθηκε με πάθος με τη δημοσιογραφία. Συνελήφθη το 1948, το 1950, το 1956, ενώ το 1963 φυλακίστηκε για δύο μήνες. Η χούντα των συνταγματαρχών συνέλαβε και απέλασε τη Λουτσιάνα, η οποία, μεταξύ των άλλων, μαζί με τον Φούριο Κολόμπο είχαν καταφέρει να διαδώσουν στη διεθνή κοινή γνώμη τις πρώτες εικόνες από τη στρατιωτική δικτατορία, που προβλήθηκαν στη RAI.
Το 1968 διαγράφηκε από το Ιταλικό ΚΚ, μαζί με την ομάδα του «Μανιφέστο», ενώ το 1976 εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής με το ενωτικό ψηφοδέλτιο της Προλεταριακής Δημοκρατίας, για να περάσει λίγους μήνες αργότερα στην Ευρωβουλή. Το 1983 επανεκλέγει στη βουλή, αλλά έναν χρόνο αργότερα θα επιλέξει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συμμετέχοντας και στη Διεύθυνση του Ιταλικού ΚΚ, το αντίστοιχο Πολιτικό Γραφείο, μετά τη διάλυση του Κόμματος της Προλεταριακής Ενότητας για τον Κομμουνισμό PdUP και την επιστροφή της στο ΙΚΚ. Εκλέχθηκε επανειλημμένα στην ιταλική βουλή και την Ευρωβουλή.
Πρόεδρος της Επιτροπής Κουλτούρας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 1994 έως το 1997, πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης, διευθύνοντας επί χρόνια την εφημερίδα της «Λιμπερατσιόνε», ιδρυτικό και ηγετικό στέλεχος της Αριστεράς Οικολογίας Ελευθερίας, της Άλλης Ευρώπης με τον Τσίπρα και σήμερα της Ιταλικής Αριστεράς, με πλούσια προσφορά στον τομέα του κινηματογράφου και του πολιτισμού.
Από το 2014 είναι επίτιμη πρόεδρος του ARCI, του τεράστιου πολιτιστικού και κοινωνικού συλλόγου της Αριστεράς, ενώ μόλις την προηγούμενη εβδομάδα τιμήθηκε με τη Χρυσή Ελιά του Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Κινηματογράφου για το τελευταίο βιβλίο της «Κομμουνιστικοί έρωτες», που μιλά για ορισμένους μεγάλους έρωτες αγωνιστών του κομμουνιστικού κινήματος, μεταξύ των οποίων της Αργυρώς και του Νίκου Κοκοβλή.
