Το Λαφύστι είναι ένα μικρό χωριό τριακοσίων κατοίκων πλάι στη Λιβαδειά. Έχει τη μοίρα όλων των χωριών που βρίσκονται κοντά σε μια μεγάλη πόλη: η ζωή του εξαρτάται από αυτήν. Οι κάτοικοι εργάζονται στη Λιβαδειά, η εμπορική δραστηριότητά της έχει απορροφήσει το καταναλωτικό δυναμικό του χωριού, και βέβαια, πνευματικά και πολιτιστικά, το έχει επικαλύψει.
Να όμως που, κάποτε, μπορεί να συμβεί το αντίθετο. Ένα μικρό χωριό δηλαδή, να επισκιάσει μια μεγαλύτερη πόλη, αν στοχεύσει με έμπνευση και πείσμα σε μια δράση πολιτισμού πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα.
Στο Λαφύστι ζει και εργάζεται ο γελοιογράφος Γιάννης Γερούλιας, μέλος της Ένωσης Γελοιογράφων Επαρχιακού Τύπου. Μαζί με τον Μορφωτικό Σύλλογο του χωριού, τολμούν και διοργανώνουν το 1995 την «1η Πανελλήνια Έκθεση Ερασιτεχνών Γελοιογράφων» με 18 συμμετέχοντες και 120 γελοιογραφίες. Το πράγμα θα μπορούσε να μείνει εκεί. Το ενδιαφέρον όμως των κατοίκων του χωριού, αλλά και κάποιων από τη γύρω περιοχή, έδωσε δύναμη και θάρρος στους διοργανωτές να συνεχίσουν. Την επόμενη χρονιά λοιπόν, έχουν ήδη μια μεγάλη επιτυχία. Συμμετέχει φιλικά στην 2η πια έκθεση, ο Γάλλος γελοιογράφος της Le Monde Plandu. Η τοπική κοινωνία αγκαλιάζει ακόμα περισσότερο αυτή την πρωτότυπη διοργάνωση. Από πιο μακρινές περιοχές, φθάνουν οι πρώτοι επισκέπτες που βέβαια είναι λάτρεις της τέχνης της γελοιογραφίας. Ο Δήμος Χαιρώνιας και στη συνέχεια ο Δήμος Λεβαδέων έρχονται ως συμπαραστάτες στο έργο του Μορφωτικού Συλλόγου που έχει την ευθύνη της έκθεσης.
Πολλές οι συμμετοχές σημαντικών δημιουργών στα επόμενα χρόνια. Κυρ, Τολιάδης, Γκιόκας, Μαραγκός, Στάθης, Γ. Ιωάννου, Β. Χριστοδούλου, Κ. Βλάχος, Λογό και πολλοί άλλοι. Διοργανώνονται εκθέσεις αφιερωμένες σε θεματικές ενότητες. Γελοιογραφίες από τη στρατιωτική θητεία περιελάμβανε η έκθεση με τίτλο «Φαντάρε πού πας;». Ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια οι εκθέσεις «Το 10 το καλό», «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες» κ.α.π. Στην περιοχή της Χαιρώνιας, κοντά στη Λιβαδειά, και βέβαια στο Λαφύστι, υπάρχει το χωριό Άγιος Βλάσης. Είναι ο Πανοπέας των αρχαίων χρόνων. Το πανάρχαιο κάστρο του που σώζεται σχεδόν ατόφιο μαρτυρά την αίγλη του τόπου, που γνώρισε δόξες στα προϊστορικά χρόνια. Από εδώ ξεκίνησε για την Τροία ο Επειός, που είναι ο κατασκευαστής του Δούρειου Ίππου. Το ξύλινο άλογό του προκαλεί όλους τους αιώνες που μας χωρίζουν από την κατασκευή του, συνειρμούς ως σύμβολο της εξαπάτησης, της διπλής πραγματικότητας, του καμουφλάζ, του δέλεαρ, της μοιραίας αφέλειας, της εθελοτυφλίας. Τι καλύτερη έμπνευση για τους δαιμόνιους διοργανωτές της Έκθεσης Γελοιογραφίας του Λαφυστίου! Το 2007, το αφιέρωμα με θέμα τον Δούρειο Ίππο συγκέντρωσε 100 ελληνικές και 140 ξένες συμμετοχές! Από Κύπρο, Γαλλία, Βουλγαρία, Τουρκία, έως Μπακλαντές και Κορέα. Ξεφυλλίζοντας κανείς το ωραίο λεύκωμα που εκδόθηκε με την ευκαιρία αυτού του αφιερώματος, διαπιστώνει πως το χιούμορ και ο προβληματισμός πάνω στους συνειρμούς που περιγράψαμε πιο πάνω, είναι κοινά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη.
Ευαίσθητοι δέκτες των γεγονότων που επηρεάζουν, όχι μόνο την καθημερινότητα, αλλά και εκείνων που καθορίζουν το παρόν και το μέλλον των λαών της ευρύτερης περιοχής μας, τα μέλη του Μορφωτικού Συλλόγου, διοργανώνουν το 2009 μια βαλκανική έκθεση γελοιογραφίας με τίτλο «Ο Εθνικισμός – Με χιούμορ – Στα Βαλκάνια». Ο εθνικισμός σε αυτή την πολύπαθη περιοχή προσφέρεται, όχι μόνο για χιούμορ αλλά και για κοινωνικοπολιτικό σχολιασμό, και βέβαια προβληματισμό. Σημειώνουν οι διοργανωτές πως «στόχος της γελοιογραφίας είναι να προκαλέσει, να διεκτραγωδήσει τις προκαταλήψεις μας, να μας βοηθήσει να δούμε πιο ξεκάθαρα την πραγματικότητα. Να κάνει εν τέλει μια δημόσια δήλωση, μια δημόσια παρέμβαση». Συναντώνται λοιπόν εδώ με τα πενάκια και τις ζωγραφιές τους Σέρβοι, Βόσνιοι και Σλοβάκοι, αφήνοντας στην άκρη τις σφαίρες και τα όπλα. Ακόμα Έλληνες, Ελληνοκύπριοι και Τούρκοι και μαζί τους Ρώσοι, Ουκρανοί, Βούλγαροι και Ρουμάνοι. Όλοι με τη διάθεση να συνεισφέρουν γέφυρες φιλίας, λογικής, αλληλοσεβασμού και εν τέλει ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των λαών της περιοχής. Το 2010 ξεκινάει η συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Λέσχη Γελοιογραφίας. Καρπός της η έκθεση «Ευρωδιαδρομές», όπου ανιχνεύεται το τοπίο της σπουδαίας αυτής τέχνης στα πλαίσια της Ευρώπης σαν κοινωνικής και πνευματικής οντότητας. Με τον σύλλογο των Σέρβων Γελοιογράφων, οργανώνεται αφιέρωμα στη σέρβικη γελοιογραφία, ενώ με τον αντίστοιχο σύλλογο από τη Γαλλία παρουσιάζεται ένα πανόραμα της γαλλικής γελοιογραφίας.
Αλήθεια, πόσες πόλεις έχουν την τύχη να έρθουν τόσο συστηματικά σε επαφή με την υπέροχη τέχνη της γελοιογραφίας; Οι κάτοικοι του Λαφυστίου και της γύρω περιοχής, την έχουν.Ποιο, άραγε, θα είναι το μέλλον αυτής της πρωτότυπης πολιτιστικής πρότασης εν μέσω ελληνικής – και ευρωπαϊκής – κρίσης; Πόσο επηρέασε η οικονομική κρίση τη διοργάνωση της αγχολυτικής για τη ζωή μας τέχνης; Πολύ. Τόσο, ώστε να είναι αμφίβολη η διοργάνωση της φετινής 18ης έκθεσης. Ο Γιάννης Γερούλιας, μια από τις «ψυχές» της «Έκθεσης», γράφει πως «…για φέτος, λόγω αδυναμίας του δήμου να μας βοηθήσει έχουμε κάνει μια ‘κρούση’ στην Τράπεζα Πειραιώς -ζητιανεύουμε 1.000-1.500 ευρώ- για να οργανώσουμε την έκθεση στο μικρό μας χωριό… το οποίο μετά από 17 εκθέσεις, θεωρείται το χωριό της Γελοιογραφίας… Οι προοπτικές δεν θα έλεγα ότι είναι αισιόδοξες… Όταν μοιράζονται δεξιά και αριστερά τα χρήματα σαν στραγάλια, διάφοροι σύλλογοι ζητιανεύουν 1.000 ευρώ για μια διοργάνωση πανελλαδικού ή διεθνούς βεληνεκούς».
Όταν οι κυβερνώντες δεν έχουν τα πνευματικά εφόδια να ξεχωρίσουν τα σημαντικά από τα ευτελή στον πολιτισμό, μπορούν να ξοδεύουν χρήματα για άλλα ανούσια και ασήμαντα και να αφήνουν θεσμούς με ποιότητα και διαδρομή στην πνευματική ζωή ενός τόπου να καταρρέουν. Έτσι και εδώ. Δεν χρειαζόμαστε στην Ελλάδα μια έκθεση γελοιογραφίας φαίνεται. Δεν χρειαζόμαστε μια τέχνη ενοχλητική…
Κρατώντας τη μελαγχολία της κατάντιας μας, ονειρεύομαι καλύτερες μέρες. Μέρες αξιοπρέπειας και δημιουργίας…
