Η έξοδος από τα σπίτια της αιχμαλωσίας δεν οδηγεί στη Γη της Επαγγελίας. Δεν υπάρχει Γη της Επαγγελίας: ύστερα από κάθε κρίση ο κόσμος είναι διαφορετικός από κάθε προτέρα επαγγελία· αν είναι καλύτερος ή χειρότερος θα κριθεί εκ των υστέρων, από άλλους ανθρώπους, απομακρυσμένους από τους κινδύνους και τις ανησυχίες ημών των παρόντων.
Η έξοδος δεν είναι επάνοδος στον οικείο κόσμο προ πανδημίας· είναι είσοδος σε έναν κόσμο ακόμη πιο επισφαλή. Η πανδημία προσθέτει τον υγειονομικό κίνδυνο στον ορίζοντα μιας κοινωνίας, που ήδη βαρύνεται με ανασφάλειες και ανατροπές στο οικονομικό πεδίο. Και αλυσιδωτά πολλαπλασιάζει την οικονομική ανασφάλεια, βαθαίνει τις ανισότητες, σπάει κάθε βεβαιότητα, κάθε προσδοκία, ακόμη και τις πιο συγκρατημένες.
Η έξοδος στις πλατείες, στις παραλίες, στους δρόμους, τώρα, στα χωριά και τα νησιά από τον Ιούνιο, είναι μια απόπειρα να ξανακερδηθεί ο χρόνος και ο χώρος, υποβαθμίζοντας ή και καταπατώντας τις αναγκαίες υγειονομικές προφυλάξεις. Είναι σαν απότομη εκτίναξη ενός ελατηρίου, που κρατιόταν κλειστό με τα δόντια, για δύο μήνες. Ισως επειδή οι άνθρωποι κουράστηκαν, μπαΐλντισαν, από έναν περιορισμό επιβεβλημένο από το ένστικτο αυτοσυντήρησης, αλλά που οδηγεί τον έγκλειστο στα όριά του, ψυχικά και οικονομικά. Πρόκειται για έναν αλλόκοτο βρόχο: κλείνεσαι για να προφυλαχθείς, αλλά όσο περισσότερο κλείνεσαι-προφυλάσσεσαι, τόσο περισσότερο εξασθενείς υλικά, οικονομικά.
Αυτός ο δαιμονικός βρόχος στοιχειώνει και άλλες κοινωνίες, η πανδημία είναι κοσμοπολίτικη. Αλλά στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτό το βάρος πέφτει πάνω στους σκυφτούς ώμους μιας κοινωνίας εξαντλημένης από δεκαετή ύφεση, σε μια κοινωνία κατηφή, γερασμένη, κατσιασμένη. Δύο μήνες με παγωμένη την οικονομική δραστηριότητα, χωρίς έστω το συρρικνωμένο μεροκάματο της κρίσης, είναι υπερβολικό φορτίο γι’ αυτό τον εξαντλημένο κόσμο. Πολύ περισσότερο που οι επόμενοι πολλοί μήνες δεν θα φέρουν γρήγορη ανάκαμψη· και οι Ελληνες έμαθαν να δυσπιστούν απέναντι στις διακηρύξεις για ταχεία ανάκαμψη, έχουν την πικρή πείρα μιας χαμένης δεκαετίας, που έσκασε κυρίως πάνω στα μούτρα των νεότερων: στους σημερινούς σαραντάρηδες και τριαντάρηδες.
Το «κίνημα» των πλατειών με τις μπίρες περιπτέρου, σύμφωνα με αυτή την οπτική, δεν είναι κίνημα ανυπακοής. Περισσότερο είναι κίνηση να ανακτηθεί ο χαμένος χρόνος, ένα τίναγμα προς τα εμπρός, άγρια επιτάχυνση και πύκνωση· βαμμένα όλα με δόσεις αποκοτιάς και απόγνωσης. Ακόμη και περιφρόνησης προς ένα αρχαϊκό σύστημα που ρητορεύει ρηχά περί ατομικής ευθύνης χωρίς ατομικές ελευθερίες, ένα υποκριτικό σύστημα που ρητορεύει αφηρημένα υπέρ του αγαθού της ζωής, ενώ την ίδια ώρα περιφρονεί εμπράκτως την πολύ συγκεκριμένη αξιοπρέπεια και την ισότητα στη ζωή.
Κατά τούτο, οι «πλατείες» με τις μπίρες περιπτέρου δεν είναι identity politics, δεν είναι tribalism, είναι περισσότερο ένα υπαρξιακό τάνυσμα, μια σωματική εκδήλωση του πολιτικού που δεν μπορεί ή και δεν θέλει να εκφραστεί μέσω της τρέχουσας πολιτικής. Και παρότι φέρει άλλα δημογραφικά χαρακτηριστικά και εκδηλώνεται με κάποιους δικούς της τρόπους, οι «πλατείες» είναι ιδίου γένους με την λαχταρισμένη έξοδο των μεσήλικων, των ηλικιωμένων και των παιδιών, στις παραλίες και τους ανοιχτούς χώρους, παντού όπου δεν ενδημεί ο ιός. Ολοι κυνηγάμε τον χρόνο, μάταια ναι, ιδίως οι ηλικιωμένοι, αλλά πόσο το έχουμε ανάγκη. Ακόμη κι όταν ξέρουμε, και πολλοί το ξέρουν, ότι ο χρόνος δεν γυρίζει.
Δεν ζούμε καμία Έξοδο. Δεν υπάρχει Μωυσής. Ο κόσμος αυτός δεν είναι γραμμένος στην Τορά.
