Πόσο μάλλον που το 52,8% ενημερώνεται κυρίως από το Ίντερνετ, το 46,9% δεν είδε καμία θεατρική παράσταση μέσα στο δωδεκάμηνο, το 49,5% δεν παρακολούθησε καμία συναυλία, το 43,1% δεν πήγε ποτέ σε κανένα μουσείο και το 18,6% δεν έχει διαβάσει κανένα βιβλίο τους τελευταίους 12 μήνες, ενώ υπάρχει ένα 38,9%, αθροιστικά, που άντε να έχει διαβάσει από ένα έως τέσσερα βιβλία μέσα σε ένα χρόνο -καλύτερα να μην ψάξουμε τι βιβλία, αν και ο κατάλογος των ευπώλητων ή μια απλή συζήτηση με τον βιβλιοπώλη μας δίνει μια εξαιρετικά δυσάρεστη απάντηση...
Αν αυτά τα συγκεκριμένα νούμερα της έρευνας της διαΝΕΟσις προκάλεσαν αίσθηση, υπάρχουν κάποια άλλα -καθόλου άσχετα, σε τελική ανάλυση- τα οποία δημιουργούν βαθύτερη, μακροπρόθεσμα, ανησυχία: Το 54,5% θεωρεί ότι «πρέπει η φορολογία να είναι χαμηλή έστω και αν υπάρχει λιγότερη κρατική μέριμνα»...
Αυτή η επιλογή είναι ακόμα πιο ανησυχητική διότι γίνεται αντιπαραθετικά προς την άλλη που λέει: «Πρέπει να υπάρχει υψηλή φορολογία και ισχυρό κράτος πρόνοιας για όλους», μια επιλογή που πλέον ασπάζεται μόνο το 31,9%, διότι τι να το κάνεις το ισχυρό κράτος πρόνοιας όταν στο μυαλό σου έχεις το πρότυπο του Survivor...
Αυτό το στοιχείο δεν μπορεί παρά να διαβαστεί συνδυαστικά με το 35,8% που λέει, «αφού φοροδιαφεύγουν τόσο πολλοί, όταν μπορώ φοροδιαφεύγω και εγώ» και το 38,9% που θεωρεί τη φοροδιαφυγή θεμιτή άμυνα κατά της υπερβολικής φορολογίας (ο ΣΕΒ θα ήταν περήφανος με την απήχηση της σχετικής άποψής του) έναντι του 56,3% που θεωρεί τη φοροδιαφυγή αντικοινωνική συμπεριφορά.
Το ενδιαφέρον είναι πως οι ίδιοι άνθρωποι που δίνουν αυτές τις απαντήσεις δίνουν και μια ερμηνεία αφού το 60,8% συμφωνεί με την άποψη ότι «οι Έλληνες ενδιαφέρονται πρωτίστως για το ατομικό τους συμφέρον, ακόμα και σε βάρος του συνόλου»...
Η κρίση όχι μόνον δεν έδωσε στην πλειοψηφία την ευκαιρία να σκεφτεί συλλογικά, να εντάξει στον προβληματισμό της την αλληλεγγύη ή τον συνεργατισμό, αλλά αντίθετα δείχνει να παγιώνει το είδος του ατομισμού πάνω στον οποίο στηρίχθηκε η επέλαση του νεοφιλελευθερισμού σε όλο τον κόσμο.
Ξαναφέρνοντας έτσι στο προσκήνιο το βασικό ζητούμενο: την ανάγκη ανάκτησης της ιδεολογικής ηγεμονίας όσο είναι καιρός.
