Μετά από αρκετή καθυστέρηση, η δίκη για το άγριο λιντσάρισμα του Ζακ ξεκίνησε και βρίσκεται σε εξέλιξη. Τι δείχνουν οι πρώτες καταθέσεις, κατά τη γνώμη σας, για την υπόθεση;
Οι τρεις ιατροδικαστές που έχουν καταθέσει μέχρι σήμερα, δηλαδή οι δύο που διορίστηκαν στο στάδιο της ανάκρισης και ο τεχνικός σύμβουλος της οικογένειας, όλοι ανεξαιρέτως, με τον ίδιο τεκμηριωμένο τρόπο και με αμετακίνητη τη θέση τους, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε καμία άλλη αιτία θανάτου, καμία άλλη αιτία που να έχει μεσολαβήσει, εκτός από τα χτυπήματα που δέχτηκε από τους κατηγορούμενους, τα οποία και μόνο οδήγησαν στον θάνατό του. Αυτή είναι η θέση που και οι τρεις ιατροδικαστές έχουν υποστηρίξει εξαρχής, χωρίς διαφοροποιήσεις μεταξύ τους, και καταλήγουν στο ίδιο, κοινό, συμπέρασμα.
Το ιατροδικαστικό συμπέρασμα ότι όλα τα τραύματα ως σύνολο ευθύνονται για τον θάνατο του Ζακ, νομικά σημαίνει και την εξίσου και από κοινού ευθύνη όλων των κατηγορουμένων;
Ακριβώς. Το σύνολο των χτυπημάτων επέφερε αιτιωδώς τον θάνατο. Από κοινού έδρασαν οι κατηγορούμενοι, με τον ίδιο δόλο και άρα επιμερισμός στα χτυπήματα δεν γίνεται.
Με αυτά τα στοιχεία που αναδεικνύονται στη δίκη, είναι δυνατή η αλλαγή της κατηγορίας από πρόκληση θανατηφόρου σωματικής βλάβης σε ανθρωποκτονία από πρόθεση με ενδεχόμενο δόλο, όπως έχετε ζητήσει;
Εμείς έχουμε ζητήσει εξαρχής να αλλάξει η κατηγορία για το σύνολο των κατηγορουμένων. Αυτή ήταν η θέση μας και στην προδικασία και παραμένει και τώρα. Αυτό πλέον ανήκει στην κρίση του δικαστηρίου, το οποίο θα αποφανθεί επ’ αυτού. Έχουμε καταθέσει το αίτημα από την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας και το δικαστήριο θα το αξιολογήσει με βάση τα ευρήματα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, τα αποδεικτικά στοιχεία, τις καταθέσεις των μαρτύρων, τις εκθέσεις κ.ο.κ
Προκαλεί εντύπωση η στάση της υπεράσπισης στη δίκη, που φέρονται σαν να κατηγορείται ο Ζακ, με προσβολές κατά του θανόντα και των μαρτύρων, παραποιώντας τα λεγόμενά τους κτλ. Είναι αυτή η συνήθης πρακτική ή ξεπερνιούνται τα όρια;
Δεν θέλω να σχολιάσω πως κάνουν οι συνήγοροι της υπεράσπισης τη δουλειά τους, δεν είναι αυτή η θέση μου. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι η γραμμή της υπεράσπισης είναι η πλήρης μετατόπιση των ευθυνών. Υπάρχει, δηλαδή, μια εργώδης προσπάθεια να μεταφέρουν την ευθύνη θανάτωσης στον ίδιο τον θανόντα, με διάφορα σχήματα και διάφορες κατασκευές. Και καθώς αποδείχτηκαν αβάσιμοι όλοι οι ισχυρισμοί περί ληστείας, τοξικομανίας κτλ, τώρα έχει επιστρατευτεί το επιχείρημα ότι ο θανών ήταν «φιλάσθενος»… Να θυμίσουμε, βέβαια, ότι η προσπάθεια ηθικής μείωσης του Ζακ είχε ξεκινήσει πριν τη δίκη, από την αρχή της δημοσιότητας του περιστατικού, από αυτά που ισχυρίζονταν οι –μετέπειτα– κατηγορούμενοι στα κανάλια και οι δημοσιογράφοι έκαναν λόγο για ληστή, τοξικομανή κτλ. Η διαπόμπευση του θύματος δεν είναι καινοφανής, δεν το βλέπουμε πρώτη φορά στη δική μας δίκη. Συνήθως αυτή η πρακτική ακολουθείται σε δίκες που αφορούν σεξουαλική κακοποίηση, βιασμούς κτλ. Δεν είναι τυχαίο που ακολουθείται και στη δική μας. Ο Ζακ, άλλωστε, κακοποιήθηκε κατά τη θανάτωσή του και κακοποιήθηκε πολλαπλώς και μετά το θάνατό του, από τα ΜΜΕ και τα κοινωνικά δίκτυα.
Το ζήτημα δημοσιότητας της δίκης είναι πολύ σημαντικό και για τα κοινωνικά ζητήματα που αναδεικνύονται από την υπόθεση και ακριβώς για την αποκατάσταση της αρχικής διαστρέβλωσης. Προς το παρόν υπάρχουν περιορισμοί στην πρόσβαση των δημοσιογράφων, ενώ δεν επιτρέπεται καθόλου κοινό, λόγω της πανδημίας. Εξυπηρετείται η δημοσιότητα και με τι όρους;
Η γνώμη μου είναι πως για τους δημοσιογράφους έχει γίνει μια προσπάθεια από το δικαστήριο να υπάρχει παρουσία. Αυτή τη στιγμή επιτρέπονται έξι δημοσιογράφοι μέσα στο ακροατήριο με τρόπο που ρυθμίζουν μεταξύ τους. Υπάρχει επίσης το Παρατηρητήριο που κάνει την απευθείας μετάδοση της διαδικασίας, καθώς και εκπρόσωποι της Διεθνούς Αμνηστίας και της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Άρα νομίζω ότι έχει γίνει μια προσπάθεια από την πλευρά του δικαστηρίου να ρυθμίσει τα ζητήματα αυτά. Πράγματι το πρόβλημα παραμένει ως προς το κοινό, δεν μπορεί δηλαδή ο οποιοσδήποτε πια να έρθει να παρακολουθήσει. Αυτό φοβάμαι πως θα είναι έτσι για όσο διάστημα έχουμε την πανδημία σε τέτοια έξαρση. Τώρα με ποιο τρόπο αναδεικνύεται το ζήτημα εκτός της δικαστικής αίθουσας, αυτό εξαρτάται από τη χρήση και αξιοποίηση της πληροφορίας που κάνουν τα ΜΜΕ, οι κοινωνικοί φορείς, οι οργανώσεις κ.ο.κ
Εσείς, η πολιτική αγωγή, τι θα θέλατε να αναδείξετε κατά τη διαδικασία της δίκης και πώς κρίνετε την πορεία της;
Δεν θέλω να κάνω προβλέψεις εν μέσω διαδικασίας. Γνωρίζουμε ότι θα είναι μια μακρά διαδικασία, υπάρχουν πολλοί ακόμα μάρτυρες να καταθέσουν, έγγραφα να αναγνωστούν, το βιντεοληπτικό υλικό που πρέπει και αυτοτελώς να αξιολογηθεί κ.ο.κ.. Έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά. Είναι μια δίκη ιδιαίτερη δύσκολη, με περίπλοκα νομικά θέματα και βαριά κοινωνική σκιά. Το ζήτημα δεν αφορά μόνο την ικανοποίηση της οικογένειας. Η απώλεια δεν θεραπεύεται ποτέ. Η αδικία, όμως, θεραπεύεται. Και ο τρόπος θεραπείας εν προκειμένω είναι η ορθή δικαστική κρίση. Έχει ιδιαίτερη σημασία το νομικό αποτύπωμα της υπόθεσης και η λειτουργία της δικαιοσύνης ως μηχανισμός προστασίας και εγγύησης της ζωής και της αξιοπρέπειας των προσώπων.
