Στη χώρα μετά τον Ιούλιο του 2019 επιβλήθηκε πολιτικό καθεστώς στις παρυφές του Συντάγματος και των δημοκρατικών διαδικασιών. Με διπλό στρατηγικό στόχο: να εμποδίσει παντί τρόπω την επάνοδο στην κυβέρνηση των δυνάμεων της δημοκρατικής και προοδευτικής Αριστεράς και να αποκηρύξει τις βασικές πολιτικές και κοινωνικές πραγματικότητες, όπως αυτές προέκυψαν επί δεκαετίες μετά τη μεταπολίτευση του 1974 και την επικράτηση και «ηγεμονία» των δημοκρατικών και αριστερών πεποιθήσεων. Το καθεστώς αυτό της ολιγαρχικής Δεξιάς θέλει να σπάσει την πολιτική και πνευματική απομόνωσή του. Γι’ αυτό και εγκαθιστά ένα αντιδημοκρατικό και σντισυνταγματικό νομοθετικό πλέγμα κατάργησης ατομικών, πολιτικών και εργασιακών δικαιωμάτων. Γι’ αυτό και υιοθετεί κάθε είδους ρατσιστική και φασιστική παρεκτροπή στην κοινωνία.
Ένα πέπλο προπαγάνδας απλώνεται και σκεπάζει την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τον καθεστωτικό Τύπο. Η κοινωνική, πολιτική και πνευματική ζωή των ανθρώπων χειραγωγείται πλήρως. «Ηθικολόγοι» του ολιγαρχικού συμφέροντος, της στρεβλής πειθούς και της πατερναλιστικής επιβολής κυριαρχούν στα μέσα ενημέρωσης. Ο ιδεολογικός και πολιτικός μονολιθικός λόγος καθιστά μη ανεκτή κάθε ουσιαστική διαφορά για οτιδήποτε σημαντικό. Τα αγοραία δικαιώματα του δούναι και λαβείν σε απόλυτη προτεραιότητα απέναντι στο δικαίωμα ενημέρωσης και το σαφέστατο μήνυμα προς τους δημοσιογράφους είναι να μην συνδέουν το ταλέντο τους με την κριτική του καθεστώτος. Είτε να το εξυμνούν είτε να το βουλώσουν.
Ένας «πατριωτικός» εθνικισμός της επιχειρηματικής ολιγαρχικής κοινότητας, με το αζημίωτο βεβαίως, διαφημίζεται καθημερινά και ενισχύεται από μια ποικιλία χορηγών, πρωταθλητών, κατά τα άλλα, στις επιδόσεις της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.
Ένα παρανοϊκό μίσος για το δημόσιο πανεπιστήμιο, ένα καθεστωτικό προβάδισμά των συντεχνιακών συμφερόντων ιδιωτικών κολεγίων, ένα σοβαρό πλήγμα στην επικοινωνία ανάμεσα σε φοιτητές και καθηγητές. Οι νέοι καλούνται να ενσωματωθούν στον ψεύτικό κόσμο μιας δήθεν ευημερίας, να αποκτήσουν ουδέτερη ψυχοσύνθεση και να μην αναπτύξουν την ικανότητα πολιτικών και κοινωνικών προβληματισμών. Να κατευθύνονται σ’ ένα τρόπο ζωής, εγωπαθούς καταναλωτισμού και «ανέλιξης» και όχι σε ένα διακύβευμα κοινωνικής (ή και ταξικής) συνείδησης.
Το καθεστώς τρέμει την στράτευση και εναντίωση της διανόησης και της τέχνης. Τη συμπόρευση των στρατευμένων με θεωρίες και φιλοσοφίες που ωθούν προς τα πάνω. Γι’ αυτό η βαρβαρότητα, οι λυσσαλέες επιθέσεις, το μίσος για διανοητές και καλλιτέχνες και ο φθόνος για τη δύναμη των έργων τους, που επηρεάζουν αποφασιστικά την κρίση και γνώμη των ανθρώπων. Προβληματισμός και κριτική ή πνευματική αλλοτρίωση; Το κράτος των φερέφωνων της εξουσίας, κατά προτίμηση. Η περικύκλωση και πολιορκία των σκεπτόμενων και αγωνιζόμενων.
Εξοπλισμοί υπέρογκων δαπανών, που καθιστούν αβέβαιη κάθε προοπτική θεμελίωσης και διεύρυνσης του κοινωνικού κράτους (παιδεία, υγεία, ασφάλιση). Η μισαλλοδοξία προς τα μέσα και προς τα έξω θεμελιώδες συστατικό του νεοπαγούς καθεστώτος. Έγραφε ο Άρθουρ Μίλερ στους χρόνους του ψυχρού πολέμου: «Η ατμόσφαιρα γινόταν εκρηκτική και οι πολεμικές διαθέσεις ενισχύονταν. Πίστευα πως έπρεπε κανείς ή να ταχθεί μεγαλόφωνα ενάντια σ’ αυτό ή να χάσει κάτι από την τιμή του και το δικαίωμα να παραπονιέται στο μέλλον». Λόγια από ένα εκρηκτικό χθες σ’ ένα σκοτεινό σήμερα.
Το καθεστώς «παράγει» πολιτικούς του θεάματος, που ενδιαφέρονται για τη διατήρηση του ονόματός τους στη δημοσιότητα, πάντοτε σχεδόν χωρίς συγκεκριμένη αιτία και με προσβλητικό για κάθε ανθρώπινη αξία τρόπο. Η ποταπότητα της αρνητικής πολιτικής ή οι γνωστοί τύποι για όλες τις δουλειές.
Για τα κόμματα της δημοκρατικής, προοδευτικής και αριστερής αντιπολίτευσης. Ειδικότερα για το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης, που εκ των πραγμάτων οδηγεί την κοινωνία. Δεν αρκεί η θεωρητική επίκληση του πλέγματος των καταστατικών κανόνων που περιορίζουν ή ακυρώνουν την αυθαίρετη εξουσία του καθεστώτος. Η εξουσία αυτή στηρίζεται στο αστυνομικό κράτος καταστολής και επιβολής. Γι’ αυτό απαιτείται έμπρακτη αντίσταση με εφαρμογή των ανενεργών τώρα κανόνων και ένα εμπνευσμένο πρόγραμμα κυβερνητικής δραστηριότητας με κεντρικούς πυλώνες τα δικαιώματα, την κοινωνική ισότητα, την κοινωνική και οικολογική δικαιοσύνη και τη δημόσια ανάπτυξη.
Μόνον έτσι θα προσέλθουν οι πολύ περισσότεροι, ακόμα και όσοι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική. Γιατί θα τους ελκύει η προοπτική της ισότιμης κοινής δράσης, ως μοναδικού μέσου για την ανατροπή και αλλαγή μιας ανυπόφορης μαύρης καθημερινής και διαρκούς πραγματικότητας.
Η καθεστωτική βία ιστορικά «επικράτησε» μόνο προσωρινά.
*Ο Κώστας Ζώρας είναι ομότιμος καθηγητής, πρώην Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
