Στο προχτεσινό ηλεΒήμα, ο γνωστός δημοσιογράφος Αντώνης Καρακούσης κάνει κριτική στις προτάσεις που πρόσφατα παρουσίασε ο Αλέξης Τσίπρας για τον χώρο του Τύπου. Η κριτική, ή ίσως η επίθεση, ξεκινάει ήδη από τον τίτλο: Το μήνυμά σας είναι λειψό κ. Τσίπρα, δεν φταίνε τα Μέσα… Ωστόσο, αν διαβάσετε το άρθρο, ίσως συμφωνήσετε μαζί μου ότι δεν παρατίθεται κανένα επιχείρημα που να τεκμηριώνει την πρόταση του τίτλου, ότι δηλαδή το μήνυμα του ΣΥΡΙΖΑ ή του Αλ. Τσίπρα είναι λειψό. (Ο οποίος Τσίπρας, να πούμε παρενθετικά, ζήτησε να πληρώσουν επιτέλους οι καναλάρχες για τις άδειες λειτουργίας των σταθμών τους, όπως γίνεται σε όλη την Ευρώπη, γι’ αυτό και προκάλεσε την οργή τους). Όσο για τα μέσα ενημέρωσης, φυσικά δεν μπορούμε να κάνουμε μια συνολική εκτίμηση, αλλά κατά την ταπεινή μου γνώμη τα κεντρικά δελτία ειδήσεων των μεγάλων καναλιών έχουν τόση σχέση με την ενημέρωση όση περίπου και οι πληρωμένες καταχωρήσεις με τη δημοσιογραφία. Ειδικά η σύμφυση είδησης και σχολιασμού έχει φτάσει σε σημείο πρωτόγνωρο.
Όμως δεν έχω σκοπό να κρίνω εφ’ όλης της ύλης τα μέσα ενημέρωσης· θα περιοριστώ στο άρθρο του κ. Καρακούση και στη φαινομενικά πολύ πρωτότυπη εισαγωγή του. Γράφει ο κ. Καρακούσης: Eκεί, κοντά στο 1980 ο Εντουαρντ Ρόζενταλ, ένας αριστερός αμερικανός συγγραφέας έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής για όσα έγραφε περί μαζικής κουλτούρας και ιδιαιτέρως για τις επικρίσεις του στους δημιουργούς του Χόλιγουντ. Τα έργα του είχαν μεταφρασθεί από το Βιβλιοπωλείο της Σύγχρονης Εποχής και συχνά αποτελούσαν αντικείμενο έντονης διαμάχης μεταξύ των πολιτικοποιημένων φοιτητών στις πανεπιστημιακές σχολές. … Ιδιαίτερα σφοδρή ήταν η κριτική του εναντίον του Στήβεν Σπίλμπεργκ για την επιτυχημένη σειρά ταινιών «Τα σαγόνια του καρχαρία”. Κατηγορούσε τον σκηνοθέτη ότι καλλιεργεί τη μαζική κουλτούρα του φόβου, η οποία απορροφάται από τις μάζες και καθίσταται κυρίαρχη σε όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής.
Η ανάλυση είναι ακριβής σε γενικές γραμμές, υπάρχει όμως ένα αρκετά χοντρό μαργαριτάρι που χαλάει την εικόνα ευρυμάθειας που ίσως θέλει να δώσει ο συντάκτης. Θέλω να πω, ο Έντουαρντ Ρόζενταλ δεν ήταν αριστερός αμερικανός συγγραφέας, αλλά Σοβιετικός δημοσιογράφος και κοινωνιολόγος, διευθυντής του πρακτορείου Νόβοστι στην Ελβετία. Εδώ μπορείτε να δείτε, αν διαβάζετε ρωσικά, τις βιβλιογραφικές πληροφορίες για δύο από τα βιβλία του. Ο κ. Καρακούσης αναφέρεται στο δεύτερο από αυτά, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά με τίτλο “Στόχος η φθορά των συνειδήσεων” και που εκδόθηκε το 1978 από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, και μάλιστα υπάρχει ονλάιν στο scribd.
Το άρθρο περιέχει και καναδυό ακόμα μικροανακρίβειες. Ας πούμε, ο Σπίλμπεργκ έφτιαξε μόνο την ταινία “Τα σαγόνια του καρχαρία (Jaws) και όχι “σειρά ταινιών”. Πιο προβληματική όμως είναι η σχέση που μπορεί να έχει ο Ρόζενταλ με τον Τσίπρα. Λέει ο κ. Καρακούσης: Παρά τα πύρινα άρθρα και τις πολλές καταγγελίες του Ρόζενταλ, «Τα σαγόνια του καρχαρία» και άπειρες ακόμη χολιγουντιανές ταινίες έζησαν μέρες δόξας στις κινηματογραφικές αίθουσες παντού στον κόσμο, γιατί απλούστατα άρεσαν στο ευρύ κοινό. Οι σκέψεις αυτές ήλθαν στο νου διαβάζοντας την πολεμική του κ.Τσίπρα αδιακρίτως κατά των ΜΜΕ. Δηλαδή; Ποια σχέση έχει η κριτική του Έντ. Ρόζενταλ στο Χόλιγουντ με την κριτική του Τσίπρα στα ΜΜΕ; Είναι τάχα εξίσου ανεδαφικές ή εξίσου ατελέσφορες; Δεν μας το πολυξεκαθαρίζει ο συντάκτης.
Ως εδώ, το θέμα θα πήγαινε απλώς για σαββατιάτικο μεζεδάκι, γιατί, όσο και να πεις, είναι βέβαια γκάφα να βγάζεις Αμερικανό έναν Σοβιετικό, αλλά δεν στέκει μόνο του για κυρίως πιάτο. Γκουγκλίζοντας όμως για τον Έντουαρντ Ρόζενταλ, βρήκα ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ο έγκριτος συντάκτης του Βήματος έχει ασχοληθεί με τον Αμερ… Σοβιετικό συγγραφέα.
Συγκεκριμένα, σε άρθρο του γραμμένο το 2008, ο κ. Καρακούσης ξεκινάει πάλι με αναφορά στον Ρόζενταλ: Στα μέσα της δεκαετίας του ΄70 στα φοιτητικά αμφιθέατρα κυκλοφορούσε από χέρι σε χέρι μια λιτή έκδοση της Σύγχρονης Εποχής με τον βαρύ τίτλο: «Στόχος η φθορά των συνειδήσεων». Εργο του Εντουαρντ Ρόζενταλ, ενός αριστερού αμερικανού ακτιβιστή, που έθετε από τότε το ζήτημα των πολιτικών συνεπειών της μαζικής κουλτούρας.
Η δεύτερη πρόταση έχει προδιαγραφές καραβίδας, όπως λέμε στην ορολογία του ιστολογίου τις προτάσεις που περιέχουν διαδοχικά λάθη, αφού βέβαια ο Ρόζενταλ δεν ήταν ούτε Αμερικανός ούτε ακτιβιστής, αλλά η συνέχεια είναι ακόμα πιο ενδιαφέρουσα, διότι ο κ. Καρακούσης, αφού εκθέσει τις απόψεις του Ρόζενταλ κατά του Σπίλμπεργκ και του Χόλιγουντ, μας λέει ότι: Με τον καιρό ξεχάστηκαν ως συνωμοσιολογικές και ακραίες, από ορισμένους μάλιστα λοιδορήθηκαν.
Και συνεχίζει: Η αλήθεια όμως είναι ότι τρεις δεκαετίες μετά ο κόσμος όντως τείνει να ομογενοποιηθεί. Η κουλτούρα είναι σχεδόν κοινή, τυποποιημένη και μαζική σε ολόκληρο τον πλανήτη... Άρα, ο Καρακούσης το 2008 θεωρούσε ότι οι απόψεις του Ρόζενταλ, παρότι λοιδορήθηκαν, έχουν επαληθευτεί, ότι ο Ρόζενταλ δικαιώθηκε!
Κι όμως, στο προχτεσινό του άρθρο, ο ίδιος κ. Καρακούσης παρουσιάζει ως ανεδαφική και τουλάχιστον ατελέσφορη την κριτική που άσκησε ο Ρόζενταλ.
Τι μεσολάβησε από το 2008 ως το 2013; Το Χόλιγουντ δεν άλλαξε και πολύ μέσα σ’ αυτά τα πέντε χρόνια -τι έκανε τότε τον Καρακούση του σήμερα να στραφεί εναντίον του Καρακούση του χτες; Μήπως η ανάγκη για παραλληλισμό με τον Τσίπρα;
