Όπως αναφέρει η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων:

Εδώ και λίγους μήνες έχει καταργηθεί η φυλάκιση ανηλίκων έως 15 ετών, με εξαίρεση όσους ανήλικους έχουν διαπράξει αδίκημα που επισείει ισόβια ποινή και έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους. Η καμπάνια της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων «Κανένα παιδί σε κελί» έχει το δικό της μερίδιο σε αυτή την πολύ σημαντική νίκη. 

Σήμερα, 11 Δεκεμβρίου, Παγκόσμια ημέρα του Παιδιού, ξεκινάμε νέα καμπάνια με τίτλο «Κανένα μωρό σε κελί». 

Η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει στις μητέρες βρεφών και νηπίων έως 3 χρονών, να έχουν τα παιδιά τους μαζί στη φυλακή. Ετσι, σήμερα 12 μωρά βρίσκονται στις φυλακές της Θήβας μαζί με τις μητέρες τους και δύο έγκυες γυναίκες. Μεγαλώνουν σε κελιά χωρίς ορίζοντα, είναι κρατούμενοι από κούνια. Αυτά τα παιδιά στερούνται, χωρίς να έχουν κανένα μερίδιο ευθύνης, την παιδική τους ηλικία. 

Στόχος μας είναι να καταργηθεί η φυλάκιση για τον κηδεμόνα βρέφους ή νηπίου έως 3 ετών και να αντικατασταθεί είτε:

• Με την τοποθέτηση των κηδεμόνων σε ανοιχτές δομές εντός του ιστού της πόλης, που δεν θα θυμίζουν σε τίποτα φυλακή, όπου οι κηδεμόνες θα έχουν το κλειδί του διαμερίσματος και θα μπορούν να συνοδεύουν τα παιδιά τους στο σχολείο, το γιατρό ή σε άλλες δραστηριότητες. Η Ισπανία έχει εφαρμόσει αυτό το σύστημα με μεγάλη επιτυχία από το 2008. Ακόμα το έχουν εφαρμόσει η Ολλανδία και η Σουηδία. 

• Με αναστολή εκτέλεσης της ποινής του κηδεμόνα και επανεξέταση της αναγκαιότητας κράτησης μετά το πέρας αυτής. Εφαρμόζεται ήδη στη Ρωσία.

• Με κατ’ οίκον περιορισμό του κηδεμόνα, με διάθεση μηνιαίου ποσού κάλυψης των απαραίτητων εξόδων και παροχή της κάρτας αλληλεγγύης.

Στις παραπάνω προτάσεις ζητούμε τη διεύρυνση του ορίου ηλικίας στα 6 χρόνια του παιδιού. 

Συλλέγουμε υπογραφές για την κατάργηση της κράτησης των κηδεμόνων με παιδί έως 3 ετών. Η νίκη αυτής της καμπάνιας θα σημαίνει πως τα μόνα κάγκελα που θα έχει δει κάθε παιδί θα είναι τα κάγκελα της κούνιας του.

Συλλογή υπογραφών στο: https://secure.avaaz.org/el/petition/Ypoyrgeio_Dikaiosynis_Kanena_moro_s...

Τι ισχύει για τα «παιδιά των φυλακών»

Στις 27 Απριλίου 2015, στην Ελλάδα καταργήθηκε η κράτηση των ανηλίκων παραβατών, μ’ εξαίρεση τα αδικήματα που επισείουν ισόβια κάθειρξη και έχουν διαπραχθεί από ανήλικους άνω των 15 ετών. Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων είχε δώσει τη δική της μάχη με την πολύχρονη καμπάνια «Κανένα παιδί σε κελί».

Αυτή η μάχη δικαιώθηκε. Και έπρεπε να δικαιωθεί. Άλλωστε, ουκ ολίγες έρευνες στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς έχουν δείξει πως η ανήλικη παραβατικότητα δεν αντιμετωπίζεται μ’ εγκλεισμό, το αντίθετο μάλιστα, εξασφαλίζει με μαθηματική ακρίβεια πως θα μετατραπεί σε ενήλικη εγκληματικότητα. Έρευνα του Νέστορα Κουράκη έδειξε πως το 80,2% των ανήλικων κρατούμενων επιστρέφει στη φυλακή και στην ενήλικη ζωή του. Μόλις, δηλαδή, ένας στους πέντε δεν θα υποπέσει σε νέο αδίκημα, ή σωστότερα δεν θα του επιβληθεί κάποια ποινή.

Ο νόμος για τον εκσυγχρονισμό του σωφρονιστικού συστήματος, όμως, δεν περιέλαβε 12 παιδιά, 0-3 ετών, που κρατούνται έως σήμερα στη φυλακή μαζί με τις μητέρες τους και δύο έγκυες γυναίκες. Σύμφωνα με το σωφρονιστικό κώδικα (Ν.2776/1999, αρ. 13, παρ 3), επιτρέπεται στις μητέρες να διαβίουν σε ειδικό χώρο της φυλακής, μαζί με τα παιδιά τους έως να φτάσουν την ηλικία των τριών ετών. Με αυτή την πρόβλεψη, ο νομοθέτης θέλησε να μην στερήσει το παιδί από τη μάνα του, όταν εκείνη βρίσκεται κρατούμενη.

Η συγκεκριμένη πρακτική δεν αποτελεί «ελληνική πατέντα», κάθε άλλο είναι ευρέως διαδεδομένη. Ενδεικτικά εφαρμόζεται στο Αφγανιστάν (τα παιδιά μένουν στη φυλακή με τη μητέρα τους έως 5 χρονών), στην Αργεντινή (5 χρονών), στην Αυστραλία (1-6 ετών, το όριο αλλάζει ανά πολιτεία), στην Αυστρία (2-5 χρονών, ανάλογα με την απόφαση του Συμβουλίου της Φυλακής), στο Μπαγκλαντές (4-6 χρονών), στο Βέλγιο (2 χρονών), στην Βραζιλία (6 μηνών έως 7 χρονών), στη Βουλγαρία (1-3 χρονών), στην Κολομβία (3 χρονών), στην Καμπότζη (6 χρονών), στον Καναδά (4 χρονών), στην Κούβα (1 έτους), στην Κροατία (3 χρόνων), στη Δανία (3 χρονών), στον Ισημερινό (3 χρόνια), στην Αίγυπτο (2 χρόνια), στην Εσθονία (4-5 χρονών), στη Φινλανδία (2-3 χρονών), στη Γαλλία (18 μηνών έως 2 ετών), στην Ισλανδία (18 μηνών), στην Ιρλανδία (3 χρόνων), στο Ισραήλ (2 ετών), στην Ιταλία (6 ετών), στην Ιαπωνία (1 έτους), στο Λουξεμβούργο (2 ετών), στο Μεξικό (6 ετών), στην Πολωνία (3 χρονών), στην Πορτογαλία (3-5 χρονών), στην Ρουμανία (1 έτους), στο Σουδάν (6 ετών), στη Σρι Λάνκα (5 ετών), στην Ελβετία (3 χρονών), στην Αγγλία (9-18 μηνών), στη Βενεζουέλα (3 ετών).

Στην Κίνα και τη Νορβηγία απαγορεύεται, στην Μογγολία οι μανάδες αποφυλακίζονται έως ότου το παιδί γίνει 18 μηνών, ενώ στη Ρωσία αν οι κρατούμενες έχουν παιδί έως 4 χρονών μπορεί να ανασταλεί η εκτέλεση της ποινής τους. Ακόμα, στην Ολλανδία και τη Σουηδία η κράτηση της μάνας με το παιδί είναι σε ανοιχτού τύπου φυλακή και συγκεκριμένα διαρκεί έως τα 4 ή τα 2 τους χρόνια αντίστοιχα. Τέλος, σε ορισμένες χώρες (Φινλανδία, Γερμανία, Πορτογαλία, Σουηδία), το δικαίωμα στον γονέα να μεγαλώσει το παιδί του στη φυλακή αναγνωρίζεται και στον πατέρα.

Τα «παιδιά των φυλακών» σε όλες τις χώρες ανεξαιρέτως, εκ του νόμου, δεν θεωρούνται κρατούμενοι, επομένως δεν πρέπει να στερούνται κανενός από τα δικαιώματα που τους εξασφαλίζουν διεθνείς συμβάσεις. Ωστόσο, στην πράξη αυτό παραβιάζεται, καθώς δεν έχουν καμία ελευθερία κίνησης πέραν των ορίων της φυλακής, ενώ η ζωή τους κάθε άλλο παρά «φυσιολογική» μπορεί να χαρακτηριστεί.

Στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην ειδική πτέρυγα της φυλακής της Θήβας είναι ένας διάδρομος, μ’ έναν προθάλαμο και είκοσι κελιά γύρω από αυτόν. Στον προθάλαμο υπάρχουν παιχνίδια, ενώ τοιχογραφίες δίνουν χρώμα στον ψυχρό γκρι τοίχο. Τα παιδιά βρίσκονται υπό συνεχή εγκλεισμό, αφού ακόμα και το βανάκι που τα μετέφερε στον παιδικό σταθμό της Θήβας της καθημερινές έχει χαλάσει εδώ και πέντε χρόνια. Εντός της φυλακής δεν προβλέπεται καμία δημιουργική απασχόληση μ’ εξειδικευμένο προσωπικό, εκτός αν έχει εγκριθεί από τη διεύθυνση της φυλακής εθελοντικό πρόγραμμα, το οποίο έχει ολιγόμηνη διάρκεια. Μέσα σε κάθε κελί υπάρχουν δύο κρεβάτια και δύο κούνιες. Συνήθως κάθε μάνα μένει μόνη με το παιδί της στο κελί, εκτός αν δεν υπάρχει διαθέσιμο κελί, οπότε συγκατοικούν δύο μανάδες με τα παιδιά τους. Τα Σαββατοκύριακα, οι μανάδες αν θέλουν και έχουν τη δυνατότητα μπορούν να δώσουν τα παιδιά τους στους παππούδες ή τον πατέρα προκειμένου να τα φιλοξενήσουν. Αυτό, όμως, είναι σπάνιο καθώς οι περισσότερες δεν έχουν ένα σταθερό οικογενειακό περιβάλλον. Όταν τα παιδιά συμπληρώσουν τα τρία έτη, τότε αποχωρίζονται τη μάνα τους και είτε δίνονται σε κάποιον συγγενή, είτε φιλοξενούνται σε κάποιο ίδρυμα.

Η φυλακή δεν είναι το πρέπον περιβάλλον για να μεγαλώσει ένα παιδί. Ήδη από το 1940 έχουν καταγραφεί διεθνώς οι –πολλές φορές μη αναστρέψιμες- συνέπειες που μπορεί να έχει ο εγκλεισμός στην ανάπτυξη του παιδιού: ανασφάλεια, ανία, απάθεια, διαταραχές στην κοινωνική συμπεριφορά, συναισθηματικές και γνωστικές βλάβες, ανετοιμότητα για μάθηση, διαταραχές στη νοητική ανάπτυξη, αδυναμία εμπιστοσύνης, έντονος αρνητισμός, αναπτυγμένο αίσθημα ενοχής και κατωτερότητας κ.λπ.

Στην Ισπανία, το 2008, ιδρύθηκαν έξι Εξωτερικές Μονάδες για κρατούμενες μητέρες με τα παιδιά τους (external mother unit), . Οι μονάδες αυτές διαθέτουν «διαμερίσματα» για κάθε οικογένεια, με κουζίνα, υπνοδωμάτια και χώρους δημιουργικής απασχόλησης. Είναι χτισμένες εντός της πόλης και οι μητέρες συνοδεύουν τα παιδιά τους στο σχολείο, το γιατρό ή άλλες δραστηριότητες. Ταυτόχρονα, οι μητέρες έχουν την υποχρέωση να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά επαγγελματικά σεμινάρια ή να πάνε και οι ίδιες σχολείο. Τα παιδιά μένουν στις μονάδες έως 3 χρονών, ενώ μπορεί να επιτραπεί να παραμείνουν έως τα έξι τους χρόνια. Στις εγκαταστάσεις αυτές το προσωπικό δεν είναι ένστολο, ενώ οι μητέρες έχουν το κλειδί του διαμερίσματός τους, χωρίς να περνά ο φύλακας και να τους κλειδώνει. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το 2010 έως το 2013 στις μονάδες αυτές έδειξε πως οι μητέρες δηλώνουν ανακουφισμένες που τα παιδιά τους δεν μεγαλώνουν πίσω από κάγκελα, που τους δίνεται η ευκαιρία να αλλάξουν τη ζωή τους και να προσφέρουν στα παιδιά τους ευτυχισμένα παιδικά χρόνια.

Στην Ελλάδα, ο νόμος για τον εκσυγχρονισμό του σωφρονιστικού συστήματος ξέχασε «τα μωρά των φυλακών», τα παιδιά που δεν χαμογελούν ποτέ γιατί δεν ξέρουν τι θα πει παιδική ανεμελιά. Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων ξεκινά σήμερα 11 Δεκεμβρίου, παγκόσμια ημέρα του παιδιού, καμπάνια για την κατάργηση του εγκλεισμού βρεφών και νηπίων, με την αποφυλάκιση του κηδεμόνα. Θεωρούμε ιδανική λύση τη δημιουργία μονάδων αντίστοιχων με αυτών της Ισπανίας. Γνωρίζουμε πως η απάντηση θα είναι η συνήθης: «Λεφτά δεν υπάρχουν». Όμως παντού υπάρχουν λύσεις. Αρκεί να υπάρχει βούληση. Κανένα από τα διαθέσιμα κτίρια του δημοσίου δεν μπορεί να μετατραπεί; Άλλωστε, είναι τόσος μικρός ο αριθμός των κηδεμόνων που αρκεί μια πολυκατοικία και το κόστος αποκλείεται να είναι απαγορευτικό. Όμως, ακόμα και έτσι να είναι υπάρχουν άλλες λύσεις. Αναστολή εκτέλεσης της ποινής μέχρι τα 6 χρόνια του παιδιού και κατόπιν να επανεξεταστεί το ενδεχόμενο κράτησης του κηδεμόνα. Εναλλακτικά κατ’ οίκον περιορισμός του κηδεμόνα μέχρι τα 6 χρόνια του παιδιού, με διάθεση ενός μηνιαίου ποσού κάλυψης των απαραίτητων εξόδων και συμμετοχής στην κάρτα αλληλεγγύης.

Μετά το «κανένα παιδί σε κελί» προχωράμε στο «κανένα μωρό σε κελί», αλλά για να συμβεί αυτό είναι απαραίτητη η αποφυλάκιση του κηδεμόνα. Και αυτή η απόφαση είναι αναγκαία ώστε οι πρώτες εμπειρίες κανενός παιδιού να μην είναι πίσω από κάγκελα, μέσα σε κελιά, χωρίς ορίζοντα.