Όταν μαζί με τον Βασίλη Παπαστεργίου παρουσιάζαμε το βιβλιαράκι που γράψαμε υπό την αιγίδα του ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ, με τίτλο «Η μετανάστευση στην Ελλάδα. Έντεκα μύθοι και περισσότερες αλήθειες» [1], εξηγούσαμε ότι βασικός στόχος αυτής της δουλειάς ήταν να προτείνουμε κατευθύνσεις για μία μεταναστευτική πολιτική που συνδυάζει τον καλώς νοούμενο ρεαλισμό με το σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Αυτή η θεώρηση του μεταναστευτικού ζητήματος φυσικά δεν ήταν παρθενογένεση ούτε αποδίδεται καθ’ ολοκληρίαν στους συγγραφείς της: αποτελούσε ουσιαστικά κωδικοποίηση της δουλειάς χρόνων που είχε γίνει από μια ομάδα ανθρώπων και φορέων, όπως η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα των Προσφύγων και των Μεταναστών κ.ά. Σε αυτό το πλαίσιο, σε μεγάλο βαθμό αποτελούσε παρακαταθήκη της εξαιρετικής δουλειάς που έγινε στον Συνήγορο του Πολίτη, κυρίως επί θητείας του Γ. Καμίνη.

Η παρακαταθήκη αυτή εκφράστηκε σχηματικά και στο πρόγραμμα του Γ. Καμίνη όταν διεκδικούσε το δήμο της Αθήνας το 2010. Στο τότε πρόγραμμά του διαβάζουμε: «Οι μετανάστες χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα πρέπει να “έρθουν στην επιφάνεια”, να καταγραφούν. Πρέπει να απομακρυνθούν από το δρόμο, να εγκατασταθούν σε καταλύματα (π.χ. σε αναξιοποίητα παλαιά κτήρια του Δήμου). Να τους δοθεί προσωρινή άδεια εργασίας, καθώς η άκρα ανέχεια τροφοδοτεί την παραβατικότητα. Να τους παρασχεθεί η αναγκαία πρόνοια». 

Αυτή η ορθολογική και έντιμη στάση απέναντι στο μεταναστευτικό –ακόμα κι αν γνωρίζαμε ότι τα περισσότερα από αυτά δύσκολα θα υλοποιούνταν, καθώς αποτελούσαν κεντρικά πολιτικά ζητήματα– αποτελούσε την αποτύπωση ενός νέου πολιτικού ήθους. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε, διαφορετικοί άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους τον στηρίξαμε το 2010 απέναντι στην υποψηφιότητα Κακλαμάνη. Επίσης οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι, σε αυτοδιοικητικό επίπεδο, κατά τη διάρκεια της θητείας του συστάθηκε στο δήμο το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών, που αποτέλεσε μια πρώτη απόπειρα συνεργασίας κοινοτήτων και διοίκησης, κυρίως μέσα από την έντιμη και ακούραστη δουλειά της Μαρίας Κουβέλη. 

Από τότε που γραφόταν το πρώτο πρόγραμμα του κ. Καμίνη πέρασαν 3,5 χρόνια. Δεν θα σταθώ στο γεγονός ότι ως Δήμαρχος δεν όρθωσε ποτέ το ανάστημά του απέναντι σε όλες αυτές τις καταστάσεις ντροπής που εκτυλίσσονταν στην πόλη μας: το πογκρόμ εναντίον μεταναστών και προσφύγων τον Μάιο του 2011, τον Ξένιο Δία, την Επιχείρηση Θέτις, τη διαπόμπευση των οροθετικών και τόσα άλλα. Θα περίμενα από τον ίδιο να κάνει κάποια στιγμή την αυτοκριτική του, αλλά ξέρουμε όλοι ότι η προεκλογική περίοδος δεν ενδείκνυται για τέτοιες κινήσεις. 

Επειδή όμως «τα στερνά τιμούν τα πρώτα», περίμενα λίγη νηφαλιότητα σε ζητήματα αρχής, που ήταν άλλωστε κατεξοχήν ζητήματα της δικής του ατζέντας. Και γι’ αυτό έγραφα την επομένη του πρώτου γύρου ότι «προσωπικά στη μάχη της επόμενης Κυριακής δεν βλέπω μία μάχη ανάμεσα στη “μνημονιακή λαίλαπα” και τον “αντιμνημονιακό λαϊκισμό”. Βλέπω μία μάχη ανάμεσα σε δυο δημοκρατικές δυνάμεις, με τα κουτσά, τα στραβά και τα καλά τους. Και μια ευκαιρία να συζητήσουμε ίσως μια φορά νηφάλια τι θέλουμε για την πόλη μας, για τον τόπο μας».

Αυτά τη Δευτέρα. Και την επόμενη μέρα ανοίγεις την τηλεόραση και ο χειρότερος φόβος σου γίνεται πραγματικότητα: σου πέφτει ο ουρανός στο κεφάλι. Ο Δήμαρχος έθετε «κρίσιμα» ερωτήματα στον αντίπαλό του: «Θα εξηγήσει τις μεταναστευτικές θέσεις του κόμματός του στη Χρυσή Αυγή ο κ. Σακελλαρίδης; Γιατί το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για το μεταναστευτικό είναι ακριβώς αυτό που οποιοσδήποτε ψηφοφόρος της ΧΑ θα το έπιανε και θα το έκαιγε». [2] Δεν μπορεί, είπα, κάτι δεν κατάλαβα. Αλλά ξανά μετά στο Βήμα FM: «Ξέρουν ποιο είναι το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για τη μετανάστευση; Το έχουν δει; Ξέρουν ότι μιλάει για ελεύθερες διαδικασίες νομιμοποίησης, ότι μιλάει για ελεύθερη είσοδο στην Ελλάδα όλων των μεταναστών;» [3]. 

Αναζήτησα λοιπόν την επίσημη τοποθέτηση του ΣΥΡΙΖΑ για το μεταναστευτικό, όπως αποτυπώθηκε στο ιδρυτικό συνέδριο [4]. Όχι τίποτα ιδιαίτερα επεξεργασμένες θέσεις (Ανοίγει παρένθεση: να το κοιτάξει κάποια στιγμή αυτό το θέμα ο ΣΥΡΙΖΑ. Κλείνει η παρένθεση), αλλά βασικές αρχές, τις οποίες είχα την πεποίθηση ότι μοιραζόμασταν (και) με τον κ. Καμίνη: διαδικασίες νομιμοποίησης, καταγραφή, δίκαιη διαδικασία εξέτασης αιτημάτων ασύλου, πρόσβαση στην ιθαγένεια, ενσωμάτωση, διεθνής συνεργασία. 

Έψαξα το νέο πρόγραμμα του κ. Καμίνη. Ούτε μία αναφορά στο ζήτημα της μετανάστευσης. Πουθενά. Ούτε καν στις ευάλωτες ομάδες στις οποίες υποστηρίζει ότι στόχευε μέσω της κοινωνικής της πολιτικής η δημοτική αρχή [5]. Προφανώς τα 3,5 αυτά χρόνια, ο κ. Καμίνης έκανε στροφή στο θέμα του μεταναστευτικού και ταυτίστηκε με τη γραμμή του ανθρώπου που, κατά δήλωσή του, ήταν ο μόνος του συμπαραστάτης όταν αντιτάχθηκε στη ΧΑ: τον κύριο Δένδια [6]. Κι αν το να αλλάζεις γραμμή στην πολιτική είναι ίσως θεμιτό, το να ξεχνάς να μας το πεις σίγουρα δεν είναι.

Μ’ αυτά και μ’ αυτά, φτάνουμε και στο επικοινωνιακό απότοκο της αδιέξοδης και υποκριτικής αντίληψης για το μεταναστευτικό, στην οποία φαίνεται να έχει προσχωρήσει και ο στηριζόμενος από την κυβερνητική πλειοψηφία δήμαρχος: στη θεαματική άνοδο της Χρυσής Αυγής. Αλλά εδώ είναι που ο κ. Δήμαρχος δεν μπορεί να τα έχει μονά ζυγά δικά του. Η προσπάθεια απόδοσης στην «Ανοιχτή Πόλη» και στον επικεφαλής της των (αδικαιολόγητων και αμήχανων) δηλώσεων κομματικών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσαν να σταθούν μόνο αν χρεώνονταν αντιστοίχως στον συνδυασμό του κ. Καμίνη «Δικαίωμα στην Πόλη» οι αγριότητες περί «υγειονομικών βομβών», «καθόδου των Μυρίων» και «επανακατάληψης των πόλεων». Μόνο έτσι. Δύο μέτρα και δύο σταθμά δεν γίνεται. 

Στο επίδικο: το να καλείς να σε ψηφίσουν νεοναζί εγκληματίες είναι πολιτικά κατάπτυστο. Το να καταδικάζεις τη βία των νεοναζί εγκληματιών γενικώς κι αορίστως είναι πολιτικά δειλό: τους εγκληματίες δεν τους καταδικάζουμε στα τηλεοπτικά παράθυρα, τους δικάζουμε. Για όλους τους άλλους –παραπλανημένους, ηλίθιους ή απλώς φασίστες– το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να προσπαθείς να τους αλλάξεις μυαλά, κι όχι να αλλάζεις εσύ ατζέντα για να χωρέσεις στα μυαλά τους. Αυτό δεν είναι απλά θεμιτό, είναι αυτονόητο δημοκρατικό καθήκον. Αρκεί να μην το ξεχάσουμε την επομένη των εκλογών – γιατί εκεί βρίσκεται το ανομολόγητο ζήτημα της σύγκρουσης.

Το διά ταύτα παραμένει ότι ζήσαμε να δούμε τον Πειραιά παραδομένο στη μαφία και την Αθήνα με τετραπλάσια δύναμη νεοναζί στο δημοτικό συμβούλιο. Ζήσαμε να το δούμε κι ακόμα να συνέλθουμε από την αποχαύνωση. 

Οι καιροί ζητούν πολιτικό ήθος μεγαλύτερο από αυτό που διδαχτήκαμε. Ας το προσπαθήσουμε επιτέλους.

_____________________

Σημειώσεις

[1] Βλ. http://rosalux.gr/publication/i-metanasteysi-stin-ellada
[2] https://www.youtube.com/watch?v=DV59_d1S_nM
[3] http://news.in.gr/greece/article/?aid=1231321451
[4]http://www.syriza.gr/page/politikes-apofaseis-synedriwn.html#.U39HCfl_uRZ
[5] Οι ευάλωτες ομάδες περιλαμβάνουν στον απολογισμό της διοίκησης Καμίνη: παιδιά, απόρους, ανέργους, ηλικιωμένους, άστεγους, μονογονεϊκές οικογένειες και άτομα με αναπηρίες. Βλ.http://giorgoskaminis.gr/wp-content/uploads/2014/05/ENTYPO-PROGRAMMATOS.pdf, σελ. 30.
[6] https://www.youtube.com/watch?v=AY3pgW8HLAU