Οι κυβερνήσεις όλου του κόσμου παρέλαβαν πριν από λίγες βδομάδες μια από τις σημαντικότερες επιστημονικές εκθέσεις στην ιστορία. Στις σελίδες της περιλαμβάνεται η πιο δυσοίωνη ως σήμερα εκτίμηση του πώς επηρεάζεται το κλίμα της Γης από την αύξηση των θερμοκηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα και της άμεσης απειλής που διατρέχουν δισεκατομμύρια άνθρωποι από τα ακραία καιρικά φαινόμενα και την αύξηση της στάθμης των θαλασσών.
Η έκθεση της IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change)
Σύμφωνα με την έκθεση της IPCC, η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε CO2 είναι σήμερα κατά 40% υψηλότερη από ότι ήταν στην προβιομηχανική εποχή. Οι εκθέσεις αξιολόγησης της κλιματικής αλλαγής κυκλοφορούν περίπου κάθε 7 χρόνια από τις αρχές του 1990. Η τελευταία, δηλώνει ρητά και κατηγορηματικά ότι υπεύθυνος για την κλιματική αλλαγή κατά 95% είναι ο άνθρωπος. Τα στοιχεία δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας. Το χιόνι και ο θαλάσσιος πάγος έχουν µειωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδιαίτερα στον Αρκτικό Ωκεανό, κατά περίπου 40%, ενώ οι ηπειρωτικοί πάγοι της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής ολοένα και συρρικνώνονται. Η παγκόσμια µέση στάθµη της θάλασσας έχει αυξηθεί γρηγορότερα κατά τον 20ό αιώνα από ό,τι κατά οποιαδήποτε άλλη περίοδο τα τελευταία 2000 χρόνια. Η έκθεση διαπιστώνει επίσης ότι οι ωκεανοί απορροφούν περισσότερη θερµότητα και περισσότερο CO2 από την ατµόσφαιρα, θερµαίνονται, χάνουν οξυγόνο και οδηγούνται σε αύξηση της οξίνισης, παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τα οικοσυστήµατα, αλλάζουν τη βιοποικιλότητα και οδηγούν ακόµη και σε εξαφανίσεις ειδών.
Η έκθεση της IPCC περιλαµβάνει επίσης εκτιµήσεις της µελλοντικής κλιµατικής αλλαγής, θεωρώντας µερικά από τα πιο πιθανά σενάρια εκποµπών λόγω ανθρώπινης ανάπτυξης και δραστηριότητας. Καταλήγει στο συµπέρασµα ότι ακόµα και εάν οι εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου µηδενιστούν ως το 2020, η θερµοκρασία του πλανήτη το 2100 θα είναι 1°C πάνω από τα επίπεδα του 1950, ενώ εάν οι εκποµπές συνεχίζονται µε αµείωτη ένταση, η παγκόσµια µέση θερµοκρασία θα αυξηθεί κατά 4°C µέχρι το 2100. Αύξηση 2°C θεωρείται ως το ανώτατο επιτρεπτό όριο, ώστε να µην έχουµε καταστροφικές επιπτώσεις στη χλωρίδα και πανίδα του πλανήτη.
Τυφώνας Χαϊγιάν – Φιλιππίνες η κλιματική αλλαγή συμβαίνει τώρα
Οι εικόνες που μας έρχονται από τις μακρινές Φιλιππίνες με τις χιλιάδες των νεκρών και τις βιβλικές καταστροφές, είναι άλλη μια απόδειξη ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι κάτι που θα συμβεί αλλά συμβαίνει και καταστρέφει τώρα… Αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για την ανθρωπότητα, για τον 21ο αιώνα, είναι η πιο ταξικά φορτισμένη μεταβολή η οποία θα συντρίψει φτωχούς λαούς αλλά ακόμα και φτωχούς πολίτες που κατοικούν σε εύρωστες οικονομικά χώρες.
Η κλιματική αλλαγή έρχεται για ν΄αλλάξει μη αντιστρεπτά τα αποθέματα νερού, να κάνει πιο εύθραυστη τη διατροφική επάρκεια, να διαφοροποιήσει την αγροτική παραγωγή, να αυξήσει την ενεργειακή κατανάλωση, να πυκνώσει τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα και σε συχνότητα και σε ένταση, να αυξήσει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
Η επιστήμη μας καλεί να επαναστατήσουμε
Η περιβαλλοντική κρίση αποτελεί την κορυφαία αποτυχία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Οι προσπάθειες να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή έχουν καταλήξει σε πλήρη αποτυχία. Ενώ το θέμα συζητιέται διεθνώς εδώ και 22 χρόνια και διαρκώς επικαιροποιούνται συνθήκες, οι εκπομπές αέριων ρύπων έχουν ανέβει κατά 50%. Είναι εμφανές ότι το ζήτημα δεν είναι απλά οι προθέσεις αλλά και η δομή της παγκόσμιας οικονομίας που αναζητά διαρκώς μια κάποια «ανάπτυξη» με κάθε κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος. Έχουμε ένα οικονομικό σύστημα που τοποθετεί την ανάπτυξη του ΑΕΠ πάνω από οτιδήποτε άλλο, παραβλέποντας τις συνέπειες για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
Είναι επιτακτική ανάγκη για αλλαγή τρόπου ζωής, για να μπορούμε να έχουμε ελπίδες ότι θα σωθεί ο πλανήτης και το είδος μας μαζί του. Υπάρχει χρόνος να αποφύγουμε την καταστροφική υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά όχι στο πλαίσιο των κανόνων του παραγωγικού και καταναλωτικού προτύπου, όπως έχουν οριστεί σήμερα. Η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης σε όλες τις πτυχές οργάνωσης της παγκόσμιας οικονομίας αλλά και της κοινωνικής πραγματικότητας είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να αποφύγουμε τις κλιματικές καταστροφές.
Η συζήτηση για διαφορετική οργάνωση των οικονομιών-κοινωνιών, αμφισβητεί και δημιουργεί πολιτική αντιπρόταση αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίο συντελείται η οικονομική παγκοσμιοποίηση και με τον τρόπο που (απορ)ρυθμίζει ισορροπίες η ελεύθερη αγορά. Οι μηχανισμοί προστασίας του περιβάλλοντος που βασίστηκαν στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς και του ανταγωνισμού απέτυχαν παταγωδώς.
Η ανάγκη για οικολογική ανασυγκρότηση της οικονομίας, ελληνικής και ευρωπαϊκής, απαιτεί νέο πρότυπο για την κοινωνική οργάνωση, την κατανάλωση, την παραγωγή, την εργασία και την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών και των λαών. Η περιβαλλοντική κρίση συμπυκνώνει όλες τις αντιφάσεις ενός στρεβλού αναπτυξιακού προτύπου που κυριάρχησε στον σύγχρονο κόσμο. Ο αγώνας ενάντια στην κλιματική αλλαγή σε τοπικό και διεθνές επίπεδο είναι αγώνας για κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία.
Η αριστερά του 21ου αιώνα που διεκδικεί να αλλάξει τους πολιτικούς συσχετισμούς σε τοπικό, υπερτοπικό και παγκόσμιο επίπεδο οφείλει να στοχαστεί ξανά και να καταθέσει μια πολιτική, προγραμματική, αξιακή πρόταση όπου το περιβάλλον, η κοινωνία και η οικονομία θα αποτελούν μια συμπαγή αδιαίρετη ενότητα και δεν θα αυτονομούνται ούτε θα αλληλουπονομεύονται στο βωμό της όποιας πολιτικής «ευημερίας» ή «ανάπτυξης».
Twitter: @CZachariadis
