to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

19:57 | 19.04.2013

Αθλητισμός

Και εγένετο... Κατίδης

Του Ζαγάρα Κωνσταντίνου


Μια εικόνα, λένε, χίλιες λέξεις. Αν και περάσανε μέρες από το γεγονός, η εικόνα του 20χρονου ποδοσφαιριστή της ΑΕΚ Γ. Κατίδη να χαιρετά ναζιστικά εν είδη πανηγυρισμού, παραμένει αναλλοίωτη. Μερικοί συμπέραναν ότι ήταν «θέμα βλακείας» -και ο ίδιος ο αθλητής μεταξύ αυτών-, άλλοι ότι πρόκειται για ζήτημα αμορφωσιάς του νεαρού και κάποιοι το πήγαν παρακάτω, υπογραμμίζοντας τις αιτίες και τους λόγους που γεννούν τον φασισμό σε κάθε εκδοχή της μνημονιακής πραγματικότητας και της καθημερινότητάς μας. Έτσι, ο καθένας από την πλευρά του ζητούσε την ανάλογη, σύμφωνα με τα επιχειρήματά του, ποινή ή την αθώωση του ποδοσφαιριστή.

Το περιστατικό, κι όπως φάνηκε από τη δημοσιότητα που πήρε, ξεπερνάει κατά πολύ τις τέσσερις γραμμές του γηπέδου και δεν είναι ξεκομμένο απ' ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Έχει να κάνει με βαθύτερα αίτια και βέβαια δεν πρόκειται για μια ρηχή κοινωνιολογική προσέγγιση εκείνων που υποστηρίζουν ότι ο φασισμός φώλιαζε για χρόνια σε διάφορες εκδοχές της καθημερινότητάς μας. Ένας ύπουλος φασισμός που διαπερνούσε αθόρυβα την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και τώρα ξεσπάει με διαφορετικά, κάθε φορά, κρούσματα.

Μία, ωστόσο, πλευρά του ζητήματος που μας διαφεύγει έχει να κάνει με τον ίδιο τον αθλητισμό και το μοντέλο του οποίου κυριάρχησε τις τελευταίες δεκαετίες και στη χώρα μας. Ενός μοντέλου που κι αυτό, παράλληλα με το πολιτικο-οικονομικό σύστημα που το εξέθρεψε, αφήνει, ταυτόχρονα με τον επιθανάτιο ρόγχο του, γκρίζες εικόνες -όπως συμβολικά αποτυπώνεται σε αυτή του Κατίδη- που μένουν να μας θυμίζουν ένα περίεργο μείγμα από τις θριαμβολογίες και τον ρητορισμό της περιουσιότητος του Ελλήνος και της ελληνικής ψυχής, τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τα μετάλλια, τα ρεκόρ και την ντόπα, της «ομαδάρας» που χτιζόταν για το τσάμπιονς λιγκ, τους Βραζιλιάνους, Αργεντίνους και λοιπούς μπαλαδόρους που «προσγειώθηκαν» στην καθυστερημένη ποδοσφαιρικά χώρα μας και έδωσαν λίγη από τη λάμψη τους, τον χορό των εκατομμυρίων και του τζόγου, το λάιφ στάιλ και την γκλαμουριά, την «παράγκα», τους μπασκετικούς τίτλους, το Euro και το ανίκητο ελληνικό DNA. Μία εικόνα που δεν ανήκει στην παθολογία αυτού του συστήματος, αλλά στη φυσιολογία του.

Το θέαμα και η ιδεολογία της βίας

«Ήθελα με αυτή μου την κίνηση να ξεσηκώσω τον κόσμο», είχε δηλώσει μετά το ματς ο ποδοσφαιριστής. Και πράγματι, ο πανηγυρισμός ενός γκολ, ενός καρφώματος ή ενός ρεκόρ είναι μέρος του θεάματος. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, ακόμη πιο εντυπωσιακός και από το ίδιο το «επίτευγμα». Οπότε ο καθένας επιστρατεύει την όποια φαντασία και τις όποιες εικόνες κουβαλάει για να εντυπωσιάσει περισσότερο. Μέρος του παιχνιδιού κι αυτό. Εξάλλου, τι θα ήταν το άθλημα χωρίς θέαμα; Τι προϊόν, στην τελική, θα υπήρχε χωρίς θεατές και χωρίς ζήτηση;

Εδώ και δεκαετίες, ο αθλητισμός, και πολύ περισσότερο το ποδόσφαιρο, μετατράπηκε σε μια αδυσώπητη συναλλαγή και βιομηχανία κέρδους, σε εκχρηματισμό της απόλαυσης της μάζας και σε έναν από τους βασικούς θεσμούς εμπορευματοποίησης του ελεύθερου χρόνου των ανθρώπων.

Το θέαμα μπήκε σε απόλυτη προτεραιότητα και έγινε αυτοσκοπός. Το μίσος και το χρήμα επιστρατεύτηκαν προκειμένου να στήσουν το ντεκόρ της τελετουργίας. Η ιδεολογία της ισοπέδωσης και εξουδετέρωσης του αντιπάλου αποτέλεσε τον κινητήριο μοχλό για να ξεδιψάσει το αχαλίνωτο πάθος του πλήθους. Κι έτσι το παιχνίδι μετατράπηκε σε σκηνοθετημένη βία προς ικανοποίηση της κερκίδας και του τηλεθεατή, ο οποίος έφτασε να ενδιαφέρεται μόνο για το απροσημείωτο του συμβολικού του κεφαλαίου.

Τα λεφτά δημιούργησαν το περίβλημα μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε η βία, εκεί που η ίδια μετατράπηκε σε φετίχ που δεν ανέχεται την ήττα, εκεί που ο οπαδός παραχωρεί τον εαυτό του στο εκάστοτε αναλώσιμο ίνδαλμα χωρίς να παίρνει ο ίδιος το ρίσκο να χάσει ποτέ. Εκεί που η συσσωρευμένη βία, με κάθε δυνατή έκφραση, θα ξεσπάσει με όρους ανελέητης ταπείνωσης και υποταγής του αντιπάλου. Εκεί που η ήττα υπάρχει αποκλειστικά για τη νίκη.

Χαμένη συλλογικότητα

Για χρόνια η πραγματική ή συμβολική αναίρεση του άλλου φτιάχνονταν έξω από τα γήπεδα και εκτονώνονταν στις κερκίδες. Σε επιτηρούμενες ιερουργίες και σε ελεγχόμενο πλαίσιο, όπου το κύριο σώμα όμως παρέμενε, και παραμένει, αλλού. Στη χαμένη συλλογικότητα και στην ανύπαρκτη κοινωνικότητα, στην αναζήτηση μιας ανθρώπινης κοινότητας.

Το βέβαιο είναι πως όσο μεγαλώνει η φτώχεια και η περιθωριοποίηση, όσο η πείνα και η ανεργία θα μαστιγώνουν τους ατροφικούς ώμους της κοινωνίας και όσο η παρακοινωνία των αέργων - ανέργων γιγαντώνεται, τόσο πιο πολύ θα φαίνεται η όψη της παρηκμασμένης και μίζερης πραγματικότητάς μας. Τόσο η ταύτιση με το όποιο θέαμα απόμεινε, θα γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Τόσο η ομάδα θα μετατρέπεται σε αποκούμπι για το χαμένο σύνολο και τη ρημαγμένη πόλη, το κλεισμένο βιβλιοπωλείο και τους ξενιτεμένους φίλους, το ξεπουλημένο συνδικάτο και το απρόσιτο κόμμα, την κατατονική επαναληπτικότητα και την απογοήτευση.

Κράτος - κομισάριος

Και ανάμεσα στα άλλα, το κράτος σε ρόλο κομισάριου για χρόνια ολόκληρα χρηματοδοτούσε και αθλοθετούσε τους πρωταγωνιστές του «έργου», αναγορεύοντας σε αξία και εθνική υπερηφάνεια το είδος της μιζέριας. Δώριζε γήπεδα και χρηματικά μπόνους, έκλεινε επιδεκτικά τα μάτια σε αμφίβολες συναλλαγές παραγόντων με συμφέροντα, αθλητές και συνδέσμους. Διέθετε τα ΜΑΤ και τις φυλακές για τους χούλιγκανς και τα στάδια για το εμπόρευμα. Μετέτρεψε μια χώρα σε απέραντο πρακτορείο ΠΡΟ-ΠΟ, όπου χιλιάδες νεοέλληνες στοιβάζονται καθημερινά, αποζητώντας εισπράξεις από το εθνικό σπορ, το Στοίχημα.

Υπόθεσή μας

Όλα αυτά τα χρόνια η Αριστερά δεν βρήκε τον τρόπο να διαπεράσει τον στενό κύκλο της θεματολογίας της. Αρκέστηκε να καλύπτει τις αδυναμίες και την αμηχανία της μπροστά σε ζητήματα που δεν άπτονταν των ενδιαφερόντων της με κοσμητικά επίθετα. Κι αυτό προφανώς δεν είχε να κάνει μόνο με τον αθλητισμό, αλλά και με άλλα θέματα, σύγχρονα και σοβαρά. Οι θιασώτες της απέναντι όχθης είχαν κριτήρια -έστω κι αν αποδείχθηκαν φρούδα- που πορεύτηκαν και απέτυχαν με αυτά. Εμείς αρκεστήκαμε σε έναν στερεοτυπικό και ξύλινο λόγο.

Η δική μας όμως αποτυχία θα μας βοηθήσει άραγε να το ξανασκεφτούμε το θέμα, λιγότερο παρορμητικά, λιγότερο ταυτολογικά, περισσότερο διεισδυτικά; Ο αθλητισμός παραμένει πολύ σπουδαίο πράγμα για τους ανθρώπους, ώστε να τον αφήνουμε στην αρμοδιότητα εκείνων που βλέπουν σε αυτόν μόνο χρήμα και κέρδος, εκείνων που έστησαν το σκηνικό της βίας, αυτών που έφτιαξαν ντοπαρισμένους ήρωες για μια μέρα, εκείνων που πούλησαν ιδέες με πασαλειμμένα ιδανικά, αυτών που πάλευαν να φτιάξουν ένα κάποιο «εμείς» πάνω σε σάπιες σανίδες, εκείνων που, εν τέλει, γέννησαν «Κατίδηδες».

Πηγή: beta.avgi.gr

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)