Οι βουλευτικές εκλογές της Ισπανίας επιβεβαίωσαν την τάση που θέλει τα πολιτικά συστήματα του ευρωπαϊκού Νότου (στον οποίο μάλλον θα πρέπει να συμπεριλάβουμε πλέον και τη Γαλλία) να κατακερματίζονται και τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις να υποχωρούν μπροστά στις εκρηκτικές κοινωνικές επιπτώσεις των υψηλών ποσοστών ανεργίας και της παρατεταμένης λιτότητας.

Η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης βλέπει έτσι τον παραδοσιακό δικομματισμό που σημάδεψε όλη την πρόσφατη ιστορία της, μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και την υιοθέτηση του Συντάγματος του 1978, να μην λειτουργεί πια: η μεν απερχόμενη κεντροδεξιά κυβέρνηση πληρώνει το κόστος μιας κοινωνικής δυσαρέσκειας που δεν παρακολουθεί τα όποια ενθαρρυντικά οικονομικά δεδομένα των τελευταίων μηνών, ενώ η κεντροαριστερά αδυνατεί να παίξει το παιχνίδι της κυβερνητικής εναλλαγής, βυθισμένη σε βαθύτατη κρίση.

Στο προσκήνιο προβάλλουν νεόκοπες δυνάμεις, με θέσεις είτε αριστερές είτε εκσυγχρονιστικές, αλλά με κοινή την "αντιπολιτική” απαξίωση του κατεστημένου (και ιδίως στην περίπτωση της Ισπανίας, βεβαρυμένου με πολλά σκάνδαλα διαφθοράς) πολιτικού συστήματος. Οι αναποφάσιστοι μέχρι την τελευταία στιγμή ψηφοφόροι φαίνεται πως στράφηκαν κατεξοχήν σε τέτοιες επιλογές.

Για πρώτη φορά στα μεταπολιτευτικά χρονικά, η Ισπανία είναι υποχρεωμένη να αποκτήσει κυβέρνηση συνασπισμού, όμως ο σχηματισμός της αποτελεί ένα αίνιγμα, δεδομένης της πολιτικής γεωμετρία και της κοινοβουλευτικής αριθμητικής. Οι Βρυξέλλες αποκτούν έναν νέο "πονοκέφαλο”.

Με καταμετρημένο το 99,34% των ψήφων, το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα του πρωθυπουργού Μariano Rajoy κατατάσσεται πρώτο με 28,71% των ψήφων και 122 βουλευτές (επί συνόλου 350), χάνοντας πάνω από το ένα τρίτο της δύναμής του σε σύγκριση με τις εκλογές του 2011 (44,62% και 186 έδρες).

Ακολουθεί, σε απόσταση 6,7 μονάδων, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που σημειώνει το χειρότερο αποτέλεσμα της ιστορίας του, υποχωρώντας στο 22,02% (από 28,93% το 2011) και τις 91 έδρες. Τρίτο κατατάσσεται το αριστερό κίνημα Podemos, το οποίο δεν έχει ομοιόμορφη παρουσία, καθώς αλλού καταγράφεται αυτόνομα και αλλού σε συμμαχία με την Ενωμένη Αριστερά και λοιπές δυνάμεις: αθροιστικά συγκεντρώνει 20,64% και 69 έδρες (τις 42 αυτοτελώς), αποσπώντας μάλιστα σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες της Καταλωνίας και της Χώρας των Βάσκων την πρώτη θέση. Το φιλελεύθερο κίνημα Ciudadanos (Πολίτες) περιορίζεται στο 13,93% και 40 έδρες. Περαιτέρω, κατακτούν 2,39% και 9 έδρες η Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλωνίας και 8 έδρες με 2,26% το καταλανικό αυτονομιστικό κεντροδεξιό ψηφοδέλτιο Democracia y Llibertat, ενώ κοινοβουλευτική εκπροσώπηση εξασφαλίζουν η Ενωμένη Αριστερά με 2 έδρες (3,67%), το βασκικό αυτονομιστικό κεντροδεξιό κόμμα PNV με 1,21% και έξι έδρες (έναντι πέντε στο προηγούμενο κοινοβούλιο), το βασικό αριστερό κόμμα Euskal Herria Bildu με 0,88% και 2 έδρες, καθώς και το Εθνικιστικό Κόμμα των Καναρίων Νήσων με μία έδρα.

Το άθροισμα του παραδοσιακού δικομματισμού (Λαϊκό Κόμμα και Σοσιαλιστικό Κόμμα) υποχωρεί από τις 296 στις 213 έδρες, ενώ το ποσοστό συμμετοχής στην ψηφοφορία ανήλθε στο 73,03%.

Ο Mariano Rajoy δηλώνει ότι έλαβε αποφάσεις που δεν θα ήταν ευχάριστες για κανέναν κυβερνώντα αλλά απέβλεπαν στο γενικό συμφέρον της Ισπανίας και διαμήνυσε ότι η διαφορά 1,6 εκατ. ψήφων από τους Σοσιαλιστές δημιουργεί "στέρεη βάση για το μέλλον”, ώστε ο ίδιος να προχωρήσει στο σχηματισμό κυβέρνησης. Ωστόσο, το προσωπικό του μέλλον τίθεται εν αμφιβόλω, καθώς οι ανάγκες δημιουργίας κυβερνητικού συνασπισμού ίσως απαιτήσουν να "θυσιασθεί” ο πρωθυπουργός.

Τυχόν σύμπραξη Λαϊκού Κόμματος-Ciudadanos που θα φάνταζε πολιτικά ευχερέστερη (όσο και αν ο ηγέτης των τελευταίων Albert Rivera απέκλειε προεκλογικά τη σύμπραξη με "διεφθαρμένους” σχηματισμούς) δεν συγκεντρώνει απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία (176 έδρες). Ένας μεγάλος "συνασπισμός” Λαϊκού Κόμματος-Σοσιαλιστών θα αποτελούσε την πιο σταθερή, αλλά και την πιο ριψοκίνδυνη για τους εμπλεκόμενους, λύση. Πάντως, ο ηγέτης των Σοσιαλιστών Pedro Sanchez αναγνώρισε ότι ο Rajoy δικαιούται να δοκιμάσει πρώτος τον σχηματισμό κυβέρνησης. Από την άλλη, η πιθανότητα μιας συνεργασίας Σοσιαλιστών-Podemos είναι οριακά εφικτή, με βάση τους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς, αν εξασφαλιστεί η στήριξη όλων των αυτονομιστικών κομμάτων. Οι Ισπανοί Σοσιαλιστές θα αντιμετωπίσουν σύντομα διλήμματα "πορτογαλικού τύπου”...