Οι επαναλαμβανόμενες διαβεβαιώσεις της Υπουργού Παιδείας και της Κυβέρνησης ότι όλα είναι υπό έλεγχο ως προς το άνοιγμα των σχολείων και των πανεπιστημίων, έχουν οδηγήσει στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα: το αίσθημα ανησυχίας και ανασφάλειας εντείνεται μέρα με τη μέρα και τα ερωτηματικά πληθαίνουν αντί να λιγοστεύουν. Γονείς, εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, βλέπουν με απόγνωση μια κυβέρνηση χωρίς οδικό χάρτη, μια κυβέρνηση που προσποιείται ότι δεν υπάρχει έξαρση του κορωνοϊού, μια κυβέρνηση που αφήνει την τύχη των πολιτών μόνο στις μάσκες! Ας μην έχουμε καμία αυταπάτη ότι μία Κυβέρνηση που δεν έκανε τίποτα απολύτως για να ενισχύσει τις δημόσιες δομές της υγείας και της παιδείας από τον Μάρτιο και μετά, θα θελήσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά ακόμα και το απλό πρόβλημα της καθαριότητας στα σχολεία. Ένα Υπουργείο που άφησε μήνες πολλούς να περάσουν χωρίς κανέναν απολύτως προληπτικό σχεδιασμό για το φθινόπωρο και το χειμώνα, δεν φαίνεται να ανησύχησε ακόμα και όταν η έξαρση της πανδημίας άρχισε να δείχνει τα κοφτερά της δόντια.
Ας ξεκαθαρίσουμε ότι το πρόβλημα με τον κορονωιό και το άνοιγμα των σχολείων και πανεπιστημίων είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο πρόβλημα που δεν έχει ούτε εύκολες ούτε και έτοιμες λύσεις. Έχουν γίνει πολλές προτάσεις που θα μπορούσαν να βελτιώσουν αυτήν την δυσμενή κατάσταση. Όλες σχεδόν αγνοήθηκαν από την Υπουργό, η οποία το μόνο που επαναλαμβάνει είναι αν η αντιπολίτευση θέλει ή όχι να ανοίξουν τα σχολεία.
Λοιπόν, απερίφραστα και χωρίς αστερίσκους, ναι τα σχολεία πρέπει να ανοίξουν, όμως με τρόπο που δεν θα οδηγηθούν και πάλι σε κλείσιμο μετά από λίγο καιρό.
Πέραν των προτάσεων που έχουν ήδη διατυπωθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ, θα πρέπει να δούμε τονίσουμε και δύο επιπλέον σημεία:
1. Το έργο της Επιτροπής των ειδικών λοιμωξιολόγων θα πρέπει να διεξάγεται με διαφάνεια και με σαφείς κανόνες δημοσιότητας. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί είναι να μετατραπεί η Επιτροπή αυτή σε όργανο κυβερνητικής πολιτικής. Τα αποκαλυπτικά ρεπορτάζ εφημερίδων, είναι άκρως ανησυχητικά μιας και τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας ενισχύουν το φόβο ότι η Κυβέρνηση προσπαθεί να μετατρέψει την Επιτροπή σε μηχανισμό νομιμοποίησης των εντυπωσιακά αντιφατικών πολιτικών της.
Θα πρέπει να θεσπισθεί ένας σταθερός δίαυλος επικοινωνίας και διαλόγου με την Επιτροπή των λοιμωξιολόγων στην οποία θα συμμετέχουν όλα τα κόμματα και θα εκπροσωπούνται κρίσιμοι συλλογικοί φορείς των εργαζομένων που φέρουν το βάρος της καθημερινής μάχης στο μέτωπο της πανδημίας. Αυτή η μεικτή επιτροπή θα επιτρέψει στους ειδικούς να εξειδικεύσουν τα μέτρα που προτείνονται βελτιώνοντας ταυτόχρονα την αποτελεσματικότητα της υλοποίησης βάσει της γνώσης του πεδίου που θα αξιοποιείται ενώ θα είναι και αμφίδρομα χρήσιμη ώστε να καταλάβουμε όλοι τον χαρακτήρα των προβλημάτων, τον χαρακτήρα των διαφωνιών ανάμεσα στους ειδικούς, τις προτάσεις τους και τις διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε αυτές τις προτάσεις. Στις συναντήσεις αυτές θα πρέπει να συμμετέχουν και ειδικοί επιστήμονες που δεν είναι τυπικά μέλη της Επιτροπής.
Μία διευκρίνιση ως προς τις διαφωνίες ανάμεσα στους ειδικούς. Αλίμονο αν δεν υπήρχαν διαφορετικές προσεγγίσεις, αλίμονο αν δεν υπήρχαν διαφορετικές αποτιμήσεις της τόσο σύνθετης κατάστασης. Αλίμονο, επίσης, αν οι διαφωνίες αυτές αποτελέσουν αφετηριακά σημεία αναφοράς κομματικών αντιπαραθέσεων. Οι ειδικοί επιστήμονες δικαιούνται να έχουν διαφωνίες, επιβάλλεται να τις δημοσιοποιούν και ταυτόχρονα να βρίσκουν τρόπους επίλυσής τους ή έστω ιεράρχησης των πιο κρίσιμων και των πιο ουσιωδών. Έχουν, όμως, πάνω από όλα υποχρέωση να εκπαιδεύουν την κοινωνία, με ηρεμία, ψυχραιμία και χωρίς υπερβολές και καταστροφολογίες. Μόνον αν ως πολίτες κατανοήσουμε πώς ξεχωρίζουμε το πρωτεύον από το δευτερεύον, μόνον αν ως πολίτες κατανοήσουμε τι ακριβώς γνωρίζουμε για τον ιό αυτόν καθεαυτό και τις επιπτώσεις του στον ανθρώπινο οργανισμό, θα μπορούμε να κρίνουμε και να πιέζουμε για συγκεκριμένα μέτρα. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι θα γίνουμε όλες και όλοι λοιμωξιολόγοι; Προφανώς όχι. Θα γίνουμε, όμως, πιο ενημερωμένοι πολίτες ώστε να καταλάβουμε ποιες προτάσεις είναι ρεαλιστικές, ποιες είναι αποτελεσματικές και ποιες είναι ανεδαφικές. Και με αυτόν τον τρόπο θα πιστέψουμε ότι οι λύσεις είναι συλλογικές και όχι να πρέπει να βρει τρόπους η κάθε οικογένεια να αντιμετωπίσει μόνη της το πρόβλημα μετακυλίοντας το βάρος ατομικά στους πολίτες.
Ο ρόλος, λοιπόν, των λοιμωξιολόγων θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί, αλλιώς σε λίγο διάστημα το κάθε μέλος της Επιτροπής θα διαρρέει για λογαριασμό του ότι δεν είναι υπεύθυνο του επερχόμενου αδιεξόδου στα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Αλλιώς σε σύντομο διάστημα ενδεχομένως να τους μεταφερθούν ευθύνες που δεν έχουν, ευθύνες που θα έχουν να κάνουν με καθαρά πολιτικές αποφάσεις άλλων κι όχι με επιστημονικές εκτιμήσεις. Ήδη, αδίκως, διαδίδεται, ότι οι λοιμωξιολόγοι φταίνε για την λάθος εκτίμηση ότι το καλοκαίρι δεν θα υπήρχε διάδοση του ιού και διάφορα άλλα ανεδαφικά. Είναι απολύτως άδικες αυτές οι κατηγορίες καθώς οι λοιμωξιολόγοι ήταν ιδιαίτερα προσεκτικοί. Για αυτό και τώρα πρέπει να εξασφαλισθεί πλήρως η ανεξαρτησία και το κύρος της επιστημονικής κρίσης για τις δύσκολες μέρες που έρχονται. Θα έχει μεγάλη σημασία να συνδεθεί η κοινωνική συναίνεση με την δημοσιότητα και τη διαφάνεια. Οι απόψεις των ειδικών επιστημόνων δεν θα πρέπει να μεσολαβούνται ούτε από την Κυβέρνηση ούτε και από τα “αποκαλυπτικά” και συχνά αποκλειστικά ρεπορτάζ των εφημερίδων.
Όλα αυτά πρέπει να γίνουν άμεσα. Κάθε μέρα που περνάει ενισχύεται η συμμαχία των πολιτών που έχουν άγνοια των προβλημάτων , των συνωμοσιολόγων, των αντιεμβολιαστών και των προβληματικών ιερέων. Οι μαζικές διαδηλώσεις στο Βερολίνο και στο Λονδίνο, όσων αντιδρούν στα μέτρα για τον κορωνοϊό είναι άκρως ανησυχητικές –και με την Εκκλησία εκεί να μην έχει τις ίδιες ιδιομορφίες με τη δική μας.
Η αξιοπιστία της επιστήμης και των επιστημόνων στα μάτια της κοινωνίας δεν είναι πάντα δεδομένες.
2. Ειδικά για τα θέματα του ανοίγματος αλλά και, στη συνέχεια, της λειτουργίας, των σχολείων και των πανεπιστημίων, είναι επιβεβλημένο να συγκροτηθεί μία διακομματική επιτροπή με συμμετοχή και των κρίσιμων φορέων εκπροσώπησης που θα συζητήσει και θα καταλήξει σε συγκεκριμένα μέτρα τα οποία και θα παρακολουθεί. Ας συννενοηθούμε για ορισμένα πράγματα που είναι απλά: παντού στον κόσμο ο μικρότερος αριθμός μαθητών ανά τάξη θεωρείται κάτι που συμβάλλει στην παραπέρα θωράκιση της κοινωνίας. Ας αναζητηθούν αίθουσες σε κάθε Δήμο όπου ο αριθμός των παιδιών στις τάξεις είναι μεγάλος. Στους κρίσιμους Δήμους ας δημιουργηθούν αποκεντρωμένες δομές παρακολούθησης που θα προσαρμόζουν το γενικό σχέδιο στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Ας δούμε το θέμα με τις μάσκες για τα πολύ μικρά παιδιά, ας το δούμε με όρους αυστηρά επιστημονικούς και παιδαγωγικούς. Ας δώσουμε στα Πανεπιστήμια το αυτονόητο δικαίωμα να αποφασίσουν αυτά, με βάση τη γνώση των υποδομών που διαθέτουν, ποια μαθήματα μπορούν να γίνουν με φυσική παρουσία και ποια εξ αποστάσεως αντί να τα μετατρέπουμε σε … σχολικά λεωφορεία βάζοντας γενικό και οριζόντιο όριο τους 50 φοιτητές. Ας ζητήσουμε από τους ιεράρχες να ακολουθήσουν, ως πολίτες, κι αυτοί και το εκκλησίασμά τους ό,τι ακριβώς γίνεται στις υπόλοιπες κοινωνικές δραστηριότητες. Και άλλα πολλά.
Οι συζητήσεις θα πρέπει να αρχίσουν άμεσα, και ο προγραμματισμός α) να εκτείνεται σε βάθος χρόνου αντί να γίνεται αποσπασματικά, β) να είναι ανθεκτικός απέναντι σε όσο γίνεται περισσότερα ενδεχόμενα, γ) να μπορεί να κινηθεί με ευελιξία προσαρμοζόμενος στις τοπικές συνθήκες, και δ) να δημιουργεί ένα πλαίσιο υγειονομικής ασφάλειας αλλά και εκπαιδευτικής σταθερότητας. Όπως εξελίσσονται τα πράγματα, θα ήταν εξαιρετικά άστοχο να ξεκινήσει η σχολική χρονιά σα να μην συμβαίνει τίποτε. Κανονικότητα δεν υπάρχει και όταν, πρόσκαιρα, δημιουργείται αυτή η αίσθηση είναι όχι μόνον παροδική αλλά και επικίνδυνη. Το αποδεικνύει περίτρανα η εμπειρία του φετινού καλοκαιριού και το «άνοιγμα» του τουρισμού.
Ας συζητηθούν όλα αυτά και ας αναλυθούν τα επιχειρήματα. Θα χρειαστεί να δεσμευτούν κάποια πρόσθετα κονδύλια. Θα χρειαστεί προφανώς να προσληφθούν επιπλέον εκπαιδευτικοί. Όντως τα δημοσιονομικά δεν πάνε καλά, αλλά δεν είναι δυνατόν αυτό να οδηγεί σε μία πολιτική όπου δεν θα δαπανηθεί τίποτα απολύτως για την εκπαίδευση τη στιγμή που η Κυβέρνηση πανηγυρίζει για το Ταμείο Ανάκαμψης που θέσπισε η ΕΕ. Ας δούμε ποιες πρέπει να είναι προτεραιότητές μας στην καθημερινή πράξη και όχι μόνον στα λόγια.
Και σε περίπτωση έστω και μερικής συμφωνίας ανάμεσα σε κόμματα και φορείς και με τη συμμετοχή των ειδικών επιστημόνων, ας δεσμευτούμε όλες και όλοι ότι θα συμβάλλουμε ενεργητικά στην υλοποίηση των προτάσεων. Μα αυτό όλο δεν είναι ένας τρόπος να υποστηριχθεί η Κυβέρνηση θα αναρωτηθούν κάποιοι; Το ερώτημα μας σε αυτά τα άτομα είναι: έχετε καταλάβει για το πού οδεύουμε όταν μιλάμε για δεύτερο κύμα της πανδημίας;
* Ο Κ. Γαβρόγλου ήταν πρώην Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, και ο Η. Γεωργαντάς πρώην Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
