Ενώ χιλιάδες κρατούμενοι έκαναν απεργία πείνας σε ένδειξη διαμαρτυρίας και η Αριστερά μαζί με τον νομικό κόσμο εκφράζουν τη ριζική διαφωνία τους, η κυβέρνηση εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει στην αντιδραστική μεταρρύθμιση του σωφρονιστικού συστήματος. Προς τι όμως τόση επιμονή στη θέσπιση φυλακών υψίστης ασφαλείας; Γιατί οι κυβερνητικοί μανδαρίνοι επιθυμούν διακαώς την περιστολή βασικών δικαιωμάτων μεγάλης μερίδας των κρατούμενων;
Η απάντηση θα ήταν ίσως εύλογη αν βρισκόμαστε στην Ιταλία της δεκαετίας του ’70 (όταν κορυφωνόταν η σύγκρουση του ιταλικού κράτους με τις Ερυθρές Ταξιαρχίες) ή στο σημερινό Μεξικό που αντιμετωπίζει τα τεράστια καρτέλ των ναρκωτικών. Στην Ελλάδα όμως του 2014 ποιος είναι ο θανάσιμος κίνδυνος που απειλεί τη δημόσια ασφάλεια; Δικαιολογεί η παραβίαση της άδειας του Χριστόδουλου Ξηρού μια τόσο μεγάλη αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που συνεπάγεται μάλιστα και σημαντικά έξοδα σε καιρούς άγριας λιτότητας;
Δύσκολα θα μπορούσε να απαντήσει κανείς με πειστικότητα ότι οι φυλακές υψίστης ασφαλείας αποτελούν αποτέλεσμα αστυνομικής αναγκαιότητας. Το κράτος δεν αντιμετωπίζει κάποιον σοβαρό κίνδυνο αυτή τη στιγμή, ενώ το συμβάν του Χριστόδουλου Ξηρού μάλλον θα πρέπει να αποδοθεί σε αβελτηρία των αρχών ασφαλείας, παρά σε αστοχία του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις άδειες των κρατουμένων.
Θα πρέπει λοιπόν να αναζητήσουμε αλλού τις αιτίες, και κυρίως στην κατεύθυνση της ιδεολογίας. Γιατί όλα δείχνουν ότι οι επιχειρούμενες αλλαγές στο σωφρονιστικό σύστημα έχουν ιδεολογική αφετηρία και στόχευση. Καταρχάς, αποτελούν έκφραση του βαθέως ιδεολογικού συντηρητισμού των κυβερνώντων. Απορρέουν από την αντίληψη ότι τα δικαιώματα των κρατουμένων συνιστούν απειλή για τη δημόσια τάξη καθώς και ότι εν γένει ο κατασταλτικός μηχανισμός πρέπει να σκληρύνει τη στάση του. Πρόκειται για την κλασική συντηρητική επιφύλαξη (στην οποία έχει προσχωρήσει πλήρως και το ΠΑΣΟΚ) απέναντι στην προσπάθεια εξανθρωπισμού των φυλακών. Τι κι αν οι συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων είναι άθλιες, τι κι αν οι φυλακές πνίγονται από τον υπερπληθυσμό, τι κι αν τα βασανιστήρια είναι συνήθης πρακτική· τίποτα απ’ όλα αυτά δεν κινητοποιεί τους κυβερνητικούς μανδαρίνους οι οποίοι ενδιαφέρονται μόνο για τη σκλήρυνση του θεσμικού πλαισίου.
Πέρα όμως από την ιδεολογία των κυρίαρχων, υπάρχει και η κυρίαρχη ιδεολογία, βασική πτυχή της είναι η διαχείριση του φόβου. Η καλλιέργεια του κοινωνικού φόβου επί υπαρκτών και (κυρίως) ανύπαρκτων απειλών χρησιμοποιείται συστηματικά ως μέσο πειθάρχησης και διακυβέρνησης. Αν η κοινωνία απειλείται, τότε είναι απαραίτητη η συνδρομή του αυταρχικού κράτους-πατέρα-προστάτη, το οποίο αποκτάει τη δυνατότητα να εμφανιστεί ως ο εκπρόσωπος του Γενικού Καλού. Αν στις πύλες της πόλεως βρίσκονται οι βάρβαροι, τότε όλοι θα στοιχηθούμε πίσω από τον Βασιλέα, όσες διαφορές κι αν είχαμε μαζί του στο παρελθόν. Όπως ακριβώς οι πανταχού παρούσες κλούβες δεν βοηθάνε στην εμπέδωση της ασφάλειας αλλά στην καλλιέργεια της ανασφάλειας των πολιτών, έτσι και οι φυλακές υψίστης ασφάλειας δεν αντιμετωπίζουν κάποια απειλή αλλά χρησιμοποιούνται για να εμπεδώσουν την πεποίθηση ότι όντως υφίσταται τέτοια απειλή για την κοινωνία.
Η κοινωνία βέβαια απειλείται και υποφέρει. Όχι όμως από κάποιες αόρατες δυνάμεις του Κακού, αλλά από αυτήν τη μνημονιακή εξουσία που επιχειρεί να εμφανιστεί ως προστάτιδα των ανθρώπων που καταστρέφει καθημερινά.
