Η υποδοχή έξω από το τηλεοπτικό στούντιο του ARD, του πρώτου καναλιού της γερμανικής τηλεόρασης, ήταν θερμή από τους οπαδούς του Μάρτιν Σουλτς: «Ευχαριστώ αγαπητοί, ευχαριστώ για την υποστήριξή σας…» αποκρίθηκε ο πρόεδρος του SPD και υποψήφιος για την καγκελαρία. Είναι φανερό ότι αυτούς δεν χρειάζεται να τους πείσει. Τι γίνεται όμως με τους υπόλοιπους; Λίγες μέρες απομένουν για τις βουλευτικές εκλογές της Κυριακής και σε όλες τις δημοσκοπήσεις οι σοσιαλδημοκράτες του Μάρτιν Σουλτς παραμένουν σταθερά σχεδόν δεκαπέντε ποσοστιαίες μονάδες πίσω από τους χριστιανοδημοκράτες της Άνγκελα Μέρκελ.

Ίσως η τελευταία ευκαιρία του Μάρτιν Σουλτς να ανατρέψει τα δεδομένα, σημειώνει η Deutsche Welle,  ήταν η χθεσινοβραδινή εμφάνισή του στην τηλεοπτική εκπομπή Wahlarena του ARD. Δύσκολη αποστολή, καθώς εκλήθη να απαντήσει στα ερωτήματα 150 πολιτών, οι οποίοι ζητούσαν συγκεκριμένες απαντήσεις και όχι τα συνήθη ευχολόγια.

Ζήτημα πρώτον: τα ενοίκια. Τα τελευταία χρόνια το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στη Γερμανία αυξάνεται, τα στεγαστικά δάνεια γίνονται όλο και πιο προσιτά, αλλά την ίδια στιγμή τα ενοίκια εκτοξεύονται στα ύψη, ακόμη και για αξιοπρεπή εισοδήματα. Τι έχει να πει για όλα αυτά ο υποψήφιος Μάρτιν Σουλτς; «Πρέπει να επενδύσουμε στην οικοδομή», επισημαίνει. «Στη Γερμανία δεν χτίζονται αρκετές κατοικίες και επιπλέον το κράτος δεν στηρίζει τον κατασκευαστικό κλάδο. Εμείς, στο δικό μας πολιτικό πρόγραμμα, προβλέπουμε μεγαλύτερη κρατική ενίσχυση. Και αυτό γιατί αν δεν παρέμβουμε στην αγορά πρώτης κατοικίας, θα δούμε τη φτωχοποίηση ακόμη και εκείνων που σήμερα ευημερούν».

Κοινωνική δικαιοσύνη. Μείωση ανισοτήτων. Στήριξη για τους κοινωνικά αδύναμους. Αυτή είναι η παραδοσιακή ατζέντα των σοσιαλδημοκρατών, την οποία μάλλον δεν έχουν καταφέρει να «περάσουν» με πειστικό τρόπο μέχρι σήμερα (και) σε αυτόν τον προεκλογικό αγώνα. Μία οικογένεια από την πόλη του Ντάρμσταντ διαμαρτύρεται στην εκπομπή Wahlarena. Kαι οι δύο γονείς δουλεύουν, έχουν σπουδάσει, συγκεντρώνουν σήμερα ένα ικανοποιητικό εισόδημα, αλλά ανησυχούν ότι σε λίγο δεν θα μπορούν να πληρώσουν το νοίκι για το διαμέρισμά τους.

Η πρώτη εκτίμηση, σύμφωνα με την DW, ήταν ότι, χθες το βράδυ, ο Μάρτιν Σουλτς πραγματοποίησε μία αξιοπρεπή εμφάνιση. Και ότι δεν έκανε λάθη. Αν έκανε και την υπέρβαση, θα φανεί το αργότερο την Κυριακή στην κάλπη.

Τα μετεκλογικά σενάρια

Την ίδια στιγμή, το ερώτημα που φαίνεται να απασχολεί τη Μέρκελ (εκτός κι αν δούμε κάποια φοβερή έκπληξη) δεν είναι το αν θα συνεχίσει να ηγείται της Γερμανίας, αλλά μαζί με ποιον και πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να συμφωνήσουν.

Το ακροδεξιό, αντιμεταναστευτικό κόμμα «Εναλλακτική για την Γερμανία»( AfD) αναμένεται για πρώτη φορά να εισέλθει στο κοινοβούλιο και κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι μπορεί να εξασφαλίσει μεγαλύτερη στήριξη από το σχεδόν 10% που του δίνουν οι δημοσκοπήσεις, ενδεχόμενο που προκαλεί ανησυχία τόσο στο εσωτερικό της Γερμανίας όσο και παγκοσμίως.

Ωστόσο, όλα τα άλλα κόμματα έχουν αποκλείσει την πιθανή συνύπαρξή τους με τους ακροδεξιούς σε κυβέρνηση συνασπισμού και το πιθανότερο σενάριο είναι ίσως μια επανάληψη του "μεγάλου συνασπισμού' των Χριστιανοδημοκρατών της Μέρκελ με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD).

Αμέσως μετά τις εκλογές της 24ης Σεπτεμβρίου, η Μέρκελ αναμένεται να ξεκινήσει να βολιδοσκοπεί τους πιθανούς εταίρους της, αλλά ο σχηματισμός κυβέρνησης συμμαχίας είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, η οποία κινδυνεύει να παραλύσει την πολιτική διαδικασία επί μήνες σε μια περίοδο που το Brexit έχει κλονίσει τα θεμέλια της Ευρώπης.

Η διαδικασία είναι ιδιαιτέρως σύνθετη αυτή τη φορά καθώς ο αριθμός των κοινοβουλευτικών ομάδων ενδεχομένως να αυξηθεί σε έξι από τέσσερις. Ανεπίσημες επαφές και στη συνέχεια διερευνητικές συνομιλίες προηγούνται των επισήμων διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό συνασπισμού και οι ηγέτες των κομμάτων ενδεχομένως να ζητήσουν έγκριση από τα μέλη τους προτού υπογράψουν την όποια συμφωνία.

Ανάλογα με τον σχηματισμό της συμμαχίας, τα κυριότερα ζητήματα που διακυβεύονται είναι η ενσωμάτωση των περισσότερων από ένα εκατομμύριο μεταναστών και προσφύγων που έχουν καταφύγει στη Γερμανία την τελευταία διετία και οι επενδύσεις στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης καθώς και ο ηγετικός ρόλος της Μέρκελ στις συνομιλίες για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ και τις σχέσεις με τη Ρωσία και την Τουρκία.

Ακολουθούν τα επικρατέστερα σενάρια, σύμφωνα με την ανάλυση του Reuters:

 

--ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟΙ, ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ ('ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ')

Το πιθανότερο σενάριο, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση της Μέρκελ με τον εταίρο της, την Χριστιανοκοινωνική Ένωση Βαυαρίας (CDU/CSU), έχει συγκυβερνήσει με το SPD τα οκτώ από τα 12 χρόνια κατά τα οποία είναι καγκελάριος η Μέρκελ, περιλαμβανομένης της τελευταίας τετραετίας.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΟ: Η Μέρκελ, η οποία έχει οδηγήσει τους συντηρητικούς προς τον κεντρώο πολιτικό χώρο, δείχνει άνετη στη συνύπαρξη με το SPD. Μια τέτοια συμμαχία ενδεχομένως να εξασφάλιζε μεγάλη πλειοψηφία και να συμφωνούσε σε θέματα όπως η Ευρώπη, η Τουρκία, η εξωτερική πολιτική, το μεταναστευτικό και το ζήτημα της ασφάλειας.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ: Είναι μια λύση ανάγκης και για τις δύο πλευρές, ειδικά για το SPD, το οποίο φοβάται ότι θα ζημιωθεί από την θέση του μικρού εταίρου. Επιθυμεί μεγαλύτερη έμφαση στις επενδύσεις, την παιδεία, την κατάργηση των ανισοτήτων και την καθιέρωση δίκαιων συντάξεων, ενώ οι συντηρητικοί είναι περισσότερο προσανατολισμένοι στις περικοπές των φόρων. Επιπλέον, το SPD διστάζει να στηρίξει τις σχεδιασθείσες αυξήσεις των αμυντικών δαπανών.

 

--ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟΙ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ ('ΚΙΤΡΙΝΟΜΑΥΡΟΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ')

Το συντηρητικό μπλοκ και το φιλικό προς τις επιχειρήσεις κόμμα των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) είναι παραδοσιακοί εταίροι, ειδικά σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική και οικονομική πολιτική, έχοντας συγκυβερνήσει για σχεδόν τις μισές από τις επτά δεκαετίες της μεταπολεμικής Γερμανίας. Αν κερδίσουν έναν επαρκή αριθμό ψήφων, αυτό είναι το πιθανότερο σενάριο.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΟ: Το FDP ανέκτησε τον Μάιο δυνάμεις εξασφαλίζοντας αρκετές ψήφους στις εκλογές στο πολυπληθέστερο κρατίδιο της χώρας, την Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, όπου μοιράζεται εκεί την εξουσία με το CDU. Μια επανάληψη σε ομοσπονδιακό επίπεδο θα προμήνυε μειώσεις φόρων και απορρύθμιση και πιθανόν αυστηρότερους νόμους για τη μετανάστευση, το άσυλο και την ασφάλεια.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ: Το FDP εξεδιώχθηκε από τη βουλή το 2013 έπειτα από τέσσερα χαοτικά χρόνια συγκυβέρνησης με την Μέρκελ. Στην ατζέντα του έχει πιο ριζοσπαστικά σχέδια μείωσης των φόρων και ιδιωτικοποιήσεων, αντιτίθεται στη βαθύτερη ενσωμάτωση εντός της ΕΕ και θέλει οι χώρες του μπλοκ να έχουν το δικαίωμα εξόδου από την ευρωζώνη. Ο ηγέτης του Κρίστιαν Λίντνερ έχει επίσης προτείνει να αποδεχτεί η Γερμανία την προσάρτηση από τη Ρωσία της ουκρανικής χερσονήσου της Κριμαίας το 2014, κάτι το οποίο έχει αποκλείσει η καγκελάριος Μέρκελ.

 

--ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟΙ, FDP, ΠΡΑΣΙΝΟΙ ("ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΤΖΑΜΑΪΚΑ''--από τα χρώματα των κομμάτων: μαύρο, κίτρινο, πράσινο)

Ακόμη δεν έχει δοκιμαστεί σε ομοσπονδιακό επίπεδο, αλλά ένας τέτοιος συνασπισμός κυβερνά στο βόρειο κρατίδιο Σλέσβιχ-Χόλσταϊν.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΟ: Αν το μπλοκ της Μέρκελ δεν μπορέσει να σχηματίσει συμμαχία μόνο με το FDP ή με τους Πράσινους, ενδεχομένως να επιχειρήσει μια τριμερή συμφωνία. Αμφότερα τα μικρότερα αυτά κόμματα έχουν υποβαθμίσει την πιθανότητα αυτή, αλλά πιθανόν να γοητευτούν από την εξουσία.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ: Οι Πράσινοι και το FDP βρίσκονται σε αντίθετες άκρες του πολιτικού φάσματος. Πιθανές θεωρούνται οι διαφωνίες τους σε ζητήματα πολιτικής που θα αφορούν τους φόρους, την ενέργεια, την ΕΕ και το μεταναστευτικό.

 

-- ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟΙ-ΠΡΑΣΙΝΟΙ ("ΠΡΑΣΙΝΟΜΑΥΡΟΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ")

Και αυτός ο συνδυασμός δεν έχει δοκιμαστεί σε ομοσπονδιακό επίπεδο και έχει αμφισβητηθεί από την Μέρκελ, η οποία έχει ασκήσει πιέσεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το CDU και οι Πράσινοι έχουν συνεργαστεί σε τοπικό επίπεδο, περιλαμβανομένης μιας συμμαχίας υπό τους Πράσινους στο πλούσιο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΟ: Οι ηγέτες των Πρασίνων είναι πραγματιστές, κατά πολύ διαφορετικοί από τους ''οικολόγους μαχητές'' που ίδρυσαν το κόμμα. Η προοπτική απόκτησης εξουσίας πιθανόν να τους πείσει να συμβιβαστούν. Μια τέτοια συμμαχία θα προωθούσε μια ισχυρή Ευρώπη και θα επικεντρωνόταν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Οι Πράσινοι θα ασκούσαν πιέσεις για την κατάργηση της χρήσης λιγνίτη και λιθάνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ: Είναι αμφίβολο το σενάριο να εξασφαλίσουν πλειοψηφία. Οι συντηρητικοί επιθυμούν χαμηλότερους φόρους, ενώ οι Γερμανοί θέλουν να φορολογηθούν οι πολύ πλούσιοι. Οι Πράσινοι έχουν περισσότερο φιλελεύθερη μεταναστευτική πολιτική, πράγμα που πιθανόν να τους φέρει σε αντιπαράθεση με την CSU, ενώ αντιτίθενται και στα σχέδια αύξησης των αμυντικών δαπανών. Διαφωνίες ενδεχομένως να προκύψουν και σε κάποια ζητήματα που αφορούν την ενεργειακή πολιτική και την ρύθμιση των εκπομπών ρύπων των οχημάτων έπειτα από το σκάνδαλο "Ντίζελγκέιτ".

 

--ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΕΙΟΨΗΦΙΑΣ/ ΝΕΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ/ ΠΑΡΑΛΥΣΗ

Μια κυβέρνηση μειοψηφίας θα ήταν πρωτοφανής στην ιστορία της χώρας και οι Γερμανοί που διψούν για σταθερότητα δεν θα ήταν καθόλου ευχαριστημένοι, αλλά θα το προτιμούσαν από μια νέα προσφυγή στις κάλπες.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΟ: Αν η Μέρκελ δεν καταφέρει να βρει εταίρο, ίσως να αισθανθεί ότι έχει εντολή κυβέρνησης δεδομένης της δημοτικότητάς της. Ενδεχομένως να εξασφάλιζε τη στήριξη για τα προσωπικά της πολιτικά σχέδια από το FDP, το SPD και τους Πράσινους.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ: Η επιφυλακτικότητα της Μέρκελ σε συνδυασμό με τον φόβο της αστάθειας που αισθάνονται οι Γερμανοί-- ένα απότοκο της διχοτόμησης τα χρόνια που προηγήθηκαν την άνοδο του ναζιστικού κόμματος του Χίτλερ.

 

--SPD, ΑΡΙΣΤΕΡΟΙ (Die Linke), ΠΡΑΣΙΝΟΙ ('ΚΟΚΚΙΝΟΣ-ΚΟΚΚΙΝΟΣ-ΠΡΑΣΙΝΟΣ' ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ Ή 'Κ2Π')

Εντελώς απίθανο, σύμφωνα με το Reuters. Δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ σε ομοσπονδιακό επίπεδο, η σύμπραξη δηλαδή μεταξύ SPD και Πρασίνων και Αριστεράς, και θα ήταν η μοναδική ευκαιρία για το SPD να κερδίσει την καγκελαρία και--μαζί με έναν πρωθυπουργό της Αριστεράς, και το κρατίδιο της Θουριγγίας.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΟ: Για πρώτη φορά το SPD δεν έχει αποκλείσει την πιθανότητα να συμπράξει με την Αριστερά. Ένας τέτοιος συνασπισμός πιθανόν να επικεντρωνόταν στην ενίσχυση των επενδύσεων, στην κατάργηση των ανισοτήτων «και στην υιοθέτηση μιας πιο φιλο-ρωσικής στάσης».

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ, όπως τις παραθέτει το Reuters: Οι διασυνδέσεις της Αριστεράς με τους κομμουνιστές στην πρώην Ανατολική Γερμανία και οι επώδυνες μνήμες του SPD μιας φυγής προς τα Αριστερά με αφορμή τις βαθιές εργασιακές μεταρρυθμίσεις πριν από μια δεκαετία και πλέον. Ενώ το SPD και οι Πράσινοι θα μπορούσαν να συγκυβερνήσουν σχετικά εύκολα, η Αριστερά τάσσεται υπέρ της επιβολής φορολογικού συντελεστή 75% επί εισοδημάτων πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ, υπέρ του εργασιακού 30ωρου και της αντικατάστασης του ΝΑΤΟ με μια συμμαχία που θα περιλαμβάνει τη Ρωσία.