Antonio Berni | Manifestación (Public Demonstration), 1934, tempera on burlap, approx. 6 x 10 feet, MALBA, Buenos Aires.
Χαρακτηριζόμενο από γοητευτικό έως παράλογο, το έργο του Αντόνιο Μπέρνι (Antonio Berni) ήταν πανταχού παρών στην Αργεντινή από το 1930, όταν ο ίδιος ήταν ακόμη ένας νεαρός καλλιτέχνης που υποστήριζε με πάθος την ανάγκη για πολιτική αλλαγή. Αν και όχι τόσο γνωστά στην Αμερική, τα έργα του Berni αποτελούν σημαντικά εκθέματα στην Λατινική Αμερική και χαρακτηρίζονται από την εκπληκτική ποικιλία τεχνοτροπίας και στυλ.
Στο μουσείο MALBA του Buenos Aires εκτίθεται το έργο «Ο εφιάλτης της Ραμόνα» , ένα τεράστιο γλυπτό πεπιεσμένου χαρτιού που αναπαριστά έναν κροκόδειλο-τέρας που κρατά ένα γυναικείο πόδι στο στόμα του.
Antonio Berni | La pesadilla de Ramona (The nightmare of Ramona), 1964, Mixed media, approx. 3 x 2 x 10 feet, MALBA, Buenos Aires.
Οι διακριτές φάσεις που σηματοδοτούν την εξέλιξη της καλλιτεχνικής πορείας του Berni είναι βαθιά επηρεασμένες από τα ταξίδια του καλλιτέχνη και το κοινωνικοπολιτικό κλίμα της πατρίδας του. Ο Berni σπούδασε καλές τέχνες στην Ευρώπη, στις αρχές του 1920· όταν επέστρεψε στην Αργεντινή το 1930 συνάντησε ένα πολιτικό τοπίο δραματικά διαφοροποιημένο. Ο Αργεντινός πρόεδρος είχε εκδιωχθεί με πραξικόπημα και είχε μόλις εγκαινιαστεί μία 10ετής περίοδος γνωστή ως “InfamousDecade” , που έσφυζε από οικονομική ύφεση και εκτεταμένη ανεργία. Ο Berni ανήκε στην ομάδα των καλλιτεχνών που δραστηριοποιήθηκαν αναζητώντας πολιτική αλλαγή, βοήθησαν στον σχηματισμό συνδικαλιστικών οργανώσεων και παρήγαγαν τέχνη με επαναστατικό περιεχόμενο.
Την ίδια χρονική περίοδο, ο Μεξικανός καλλιτέχνης David Alfaro Siqueiros–γνωστός για τον κοινωνικό ρεαλισμό και τις τοιχογραφίες του- επισκέφθηκε το Buenos Aires και βρέθηκε αντιμέτωπος με τον Berni. Ο δεύτερος αμφισβήτησε τις μεθόδους και τη θεωρία του Siqueiros, χαρακτήρισε το έργο του αναποτελεσματικό μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο που όριζε την Αργεντινή εκείνων των χρόνων και τέθηκε αντί αυτού υπέρ της τέχνης που δεν εξαρτάται από κυβερνητικές προμήθειες και ελίτ κοινωνικές τάξεις. Εν κατακλείδι, όταν οι δύο καλλιτέχνες βρέθηκαν αντιμέτωποι, όσο κι αν ο Berni αμφισβητούσε την επαναστατικότητα της τέχνης των έργων του αντιπάλου του, στην ουσία η αισθητική των δύο καλλιτεχνών ήταν πανομοιότυπη.
Στο έργο του Berni με τίτλο «Ανεργία» το 1934, ιδιαίτερα παρατηρώντας το σε μεγάλη κλίμακα, διαφαίνονται η αφηγηματικότητα της αισθητικής του καθώς και η ρεαλιστική απόδοση των φιγούρων που απεικονίζονται, στοιχεία τα οποία μετέπειτα καθιερώθηκαν ως ενδείξεις του Κοινωνικού Ρεαλισμού στην τέχνη.
Antonio Berni | Desocupados (Unemployment), 1934, tempera on burlap, approx. 7 x 10 feet.
Η κυβέρνηση της Αργεντινής, κατά τη δεκαετία του 1940, αντιμετώπισε μία σειρά πραξικοπημάτων και δραματικών εναλλαγών, γεγονότα που επηρέασαν την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της χώρας για πολλά χρόνια αργότερα. Ο Berni έχοντας ζήσει και εργασθεί σε άλλες περιοχές της χώρας, επέστρεψε στο Buenos Aires στα μέσα του 1950 και σαν απάντηση στα πολιτικά δρώμενα δημιούργησε δύο φανταστικούς χαρακτήρες, οι ζωές των οποίων προσωποποιούσαν τους αγώνες των αμέτρητων Αργεντινών. Ο πρώτος χαρακτήρας, εν ονόματι Juanito Laguna, προσωποποιεί ένα αγόρι αγροτικής καταγωγής, το οποίο έχει μετακομίσει στα περίχωρα της πόλης και αγωνίζεται για την επιβίωσή του ανάμεσα στις παραγκουπόλεις μαζί με την οικογένειά του. Ο δεύτερος χαρακτήρας ονομάζεται Ramona Montiel και σκιαγραφεί ένα κορίτσι εργατικής τάξης το οποίο ανακάλυψε πως η πορνεία είναι πιο προσοδοφόρα από τον πενιχρό μισθό της μοδίστρας και έτσι επιλέγει το πρώτο σαν επάγγελμα παρά τους κινδύνους και τον κοινωνικό εξοστρακισμό που αυτό συνεπάγεται.
Antonio Berni | La gran ilusión (The Grand Illusion), 1962, mixed media, approx. 8 x 8 feet, MALBA, Buenos Aires.
Τόσο ο Juanito όσο και η Ramona έγιναν αναπόσπαστα κομμάτια της τέχνης του Berni . Οι φανταστικές τους ιστορίες στάθηκαν παραδειγματικές σε σχέση με την πραγματικότητα που βίωναν οι πολλοί πολίτες. Ο Berni παράλληλα με την ανάπτυξη των δύο χαρακτήρων εξέλιξε επίσης και την τεχνοτροπία τού, χρησιμοποιώντας πλέον την πρακτική της συναρμολόγησης (assemblage) με υλικά που έβρισκε αυτούσια στις παραγκουπόλεις συνθέτοντας έτσι το καταλληλότερο φόντο των φανταστικών σκηνών για τα έργα του.
Στο πίνακα «Juanito dormido» για παράδειγμα, ο Μπέρνι δημιούργησε ένα τρισδιάστατο τοπίο για τον χαρακτήρα τού με την τεχνική του collage, χρησιμοποιώντας για την ακρίβεια πεπλατυσμένα κουτάκια αλουμινίου τα οποία κάρφωσε στην επιφάνεια του φόντου, πίσω από τη φιγούρα του Juanito. Στην ίδια σύνθεση προστέθηκε ένα παιχνίδι-αεροσκάφος στα χέρια του χαρακτήρα ενώ αληθινά ρούχα και παπούτσια περιβάλουν τον Juanito.
Antonio Berni | Juanito Dormido, 1978, mixed media, approx. 5 x 4 feet, MALBA, Buenos Aires
Φθάνοντας στη δεκαετία του 1960, ο Μπέρνι δημιούργησε μία σειρά από τέρατα, συναρμολογημένα από σκάρτα εξαρτήματα μηχανών και βιομηχανικά ρετάλια. Τα νέα αυτά πλάσματα του Berni, τα οποία θυμίζουν post-apocalyptic δημιουργίες σύγχρονων ταινιών του Tim Burton, εκτόπισαν τις φιγούρες του Juanito και της Ramona σταδιακά από την τέχνη του Μπέρνι και συχνά αποτέλεσαν εχθρικό θέαμα ακόμα και για τους ίδιους τους θεατές. Ταυτόχρονα και με αυτόν τον τρόπο, οι νέες δημιουργίες του καλλιτέχνη αποτέλεσαν αλληγορίες της ολοένα αυξανόμενης παγκοσμιοποιημένης οικονομικής πολιτικής της Αργεντινής και η τάση των έργων του προς τη βιομηχανοποίηση αντικατόπτριζε τον εκτοπισμό των αγροτικών ομάδων από το κοινωνικό σύνολο. Τα δυστοπικά αυτά έργα τέχνης είναι ενδεικτικά της δέσμευσης του Μπέρνι σε μία προσβάσιμη και αφηγηματική μορφή τέχνης και της αέναης αφοσίωσής του σε θέματα που αφορούν την κοινωνικές ομάδες της εργατικής τάξης. Το έργο του Berni συνέβαλε έντονα στη δημιουργία της πολιτικής δέσμευσης των καλλιτεχνών της Αργεντινής, ένα κληροδότημα που εντοπίζεται σε πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες σήμερα.
Antonio Berni | El pájaro amenazador (The Threatening Bird), 1965, approx. 6 ½ x 3 x 6 feet, MALBA, Buenos Aires
Μετάφραση , επιμέλεια κειμένου: Αμάντα Πατσοπούλου, από: newamericanpaintings.com
Πηγή: iforinterview.com
