Τέτοιες μέρες, δύο και κάτι αιώνες πριν, η Γαλλική Επανάσταση έφθανε στο τέλος της. Η 9-10 Θερμιδόρ (27-28 Ιουλίου) 1794 σφράγισε τόσο καθαρά ως σημείο μη-επιστροφής την έναρξη της νικηφόρας αστικής αντίδρασης, που έμεινε εμβληματική ημερομηνία. Έκτοτε, όποτε οι άνθρωποι θέλουν να μιλήσουν για αντεπανάσταση, φθάνει να πουν Θερμιδόρ.
Για πολύ καιρό μετά επιχειρήθηκε να περάσει η ιδέα πως οι θερμιδοριανοί πρόσφεραν θετικές υπηρεσίες στη Δημοκρατία. Η καρατόμηση των αριστερών γιακωβίνων –του Ροβεσπιέρου, του Σαιν Ζύστ, του Κουτόν και πολλών ακόμη– έγινε μεγάλη προσπάθεια να καταγραφεί ως η αναγκαία τελευταία τρομοκρατική πράξη, που επιβάλλονταν ακριβώς για την εξάλειψη της Τρομοκρατίας. Τα κόκκινα –λόγω ιδεών και λόγω του αίματος που έκαναν να χυθεί– τέρατα εξοντώθηκαν, η Γαλλία και ο κόσμος ολόκληρος έπρεπε να γιορτάσει. Η φιλοτέχνηση αυτής της εικόνας μάλιστα απέκτησε και ποιητικές απολήξεις.
Διαβάτη, όποιος κι αν είσαι μη με μοιρολογείς
αν ζούσα εγώ, νεκρός εσύ θα κοιμόσουν στη γης
έλεγε το επιτύμβιο επίγραμμα στον τάφο του Ροβεσπιέρου.
Μ’ όλη την αναμφισβήτητη φιλοτιμία, ωστόσο, των επίσημων προπαγανδιστών, η δεξιά αφήγηση δεν γινόταν πιστευτή. Οι λαϊκοί άνθρωποι στη Γαλλία γνώριζαν πως το μεγαλύτερο μέρος του επαναστατικού έργου είχε πραγματοποιηθεί το έτος 2 (1793-1794) της Επανάστασης: η πρωτοφανής και για πολύ καιρό στο μέλλον καθολίκευση του εκλογικού δικαιώματος, η γενναία νομοθέτηση κοινωνικών δικαιωμάτων, οι νόμοι για την ίση διανομή των φεουδαρχικών γαιών στους ακτήμονες, με δυο λόγια η διάχυση των αποτελεσμάτων της Επανάστασης πέρα από τα πολύ στενά όρια της μεγαλοαστικής τάξης, τότε συνέβη, σ’ αυτούς τους λίγους μήνες που οι ροβεσπιερικοί ασκούσαν τη μεγάλη τους επιρροή. Όπως επίσης ήξεραν οι αβράκωτοι και κάτι άλλο: ηγέτες των θερμιδοριανών ήταν ακριβώς οι μέγιστοι τρομοκράτες, που είχαν ανοικτά από το Ροβεσπιέρο κατηγορηθεί πως με τις αδικαιολόγητες σφαγές που προκαλούσαν έπλητταν το έργο της επαναστατικής κυβέρνησης. Τα χρόνια που ακολούθησαν μόνο σαν κακόγουστο αστείο μπορούσε να ακούγεται πως οι Ταλλιέν, Φρερόν, Φουσέ, Κολλό ντ’ Ερμπουά, Μπιγιώ Βαρέν κινήθηκαν για να σώσουν τη χώρα από τους τρομοκράτες. Όλοι ήξεραν πως το μεγαλύτερο μέρος των τρομοκρατικών πράξεων είχε σχεδιαστεί και εκτελεστεί από τους ίδιους.
Αυτά τα ήξεραν τότε και για πολύ καιρό, αλλά δεν τα ξέρουν απ’ ό,τι φαίνεται σήμερα. Κι έτσι η παραποίηση της επαναστατικής ιστορίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες σημειώνει εξαιρετικά αποτελέσματα στην προσπάθει;a της να πείσει πως η επανάσταση μοιραία οδηγεί στη καταστροφή, πως η Επανάσταση εξισούται με τον διαβόητο ολοκληρωτισμό, πως Ροβεσπιέρος και Λένιν είναι τέρατα χωρίς αρχές, δικτάτορες χωρίς φραγμούς. Οι ίδιοι οι θερμιδοριανοί, ωστόσο, αλλιώς το έθεταν. Έλεγε ο πρώτος ανάμεσά τους, Μπιγιώ Βαρέν, ότι «ο πονηρός Περικλής χρησιμοποίησε τη σημαία του λαού για να σκεπάσει τις αλυσίδες που σφυρηλατούσε για τους Αθηναίους… κι αυτός ο ίδιος ο Περικλής, όταν άρπαξε στα χέρια του την απόλυτη εξουσία, έγινε ο πιο αιματηρός δεσπότης»! Τον Περικλή σκότωσαν οι θερμιδοριανοί, λοιπόν.
Ο Ροβεσπιέρος σιώπησε για πολλές μέρες πριν από την 9η Θερμιδόρ. Αν και γνώριζε για τη συνομωσία, δεν εμφανίζονταν δημόσια, πεισματικά δεν παρενέβαινε, δεν ανταποκρινόταν καθόλου στις εκκλήσεις των συντρόφων του για δράση. Η σιωπή του συνεχίστηκε ακόμη κι όταν η Παρισινή Κομμούνα, η ένοπλη πολιτοφυλακή, κινήθηκε για να τον υπερασπιστεί, όταν μια μόνη κουβέντα του θα σκόρπιζε την αντίδραση. Εκτός από την προσπάθειά του να πείσει τη Συμβατική, δεν έκανε το παραμικρό, αυτός, ο πιο αποφασιστικός απ’ όλους τους επαναστάτες. Οδηγήθηκε στη γκιλοτίνα μέσα σε μια αληθινά μυστηριώδη σιωπή. Ερμηνείες δόθηκαν πολλές και θα συνεχίσουν να δίνονται. Η δική μας υποχρέωση, των αριστερών ανθρώπων, είναι να σπάσουμε τη σιωπή, λέγοντας αυτό που η Αριστερά πάντοτε ήξερε: τα τέλη Ιουλίου 1794 δεν ήταν το τέλος του τρόμου, αλλά η αρχή της αντεπανάστασης απ” αυτούς που ανατρίχιαζαν όταν άκουγαν τον Σαιν Ζυστ να κηρύττει πως «η Δημοκρατία δεν μπορεί να έχει πλούσιους και φτωχούς». Περί αυτού επρόκειτο και περί αυτού πρόκειται ακόμη.
To κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην Αυγή τον Ιούλιο του 2003
