to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Η πυρηνική βιοµηχανία αντεπιτίθεται: νέα προϊόντα για νέες αγορές

Της Όλγας Αθανίτη


«Τα χηµικά της Συρίας αποτελούν αντιστάθµισµα στα πυρηνικά του Ισραήλ» δήλωνε ο Βλαντίµιρ Πούτιν στους δηµοσιογράφους στις 18 Σεπτεµβρίου, επανατοποθετώντας την πυρηνική ατζέντα στο τραπέζι του διαπραγµατευτικού ταγκό ΗΠΑ – Ρωσίας για τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής. Η δήλωση θα µπορούσε να ικανοποιήσει τους αντιπυρηνικούς ακτιβιστές, ως υπενθύµιση της πάγιας πεποίθησης πως και µόνη η ύπαρξη πυρηνικών οπλοστασίων αποτελεί θρυαλλίδα για την παγκόσµια ασφάλεια. Είναι όµως αυτή η ερµηνεία της;

Τις ίδιες ηµέρες, ο Σίντζο Αµπε, πρωθυπουργός της Ιαπωνίας για τα επόµενα τρία χρόνια µε απόλυτη πλειοψηφία στη Γερουσία, δηµοσιοποιούσε την επιθυµία του να επανεκκινηθεί πλήρως η πυρηνική βιοµηχανία της χώρας, διαλύοντας έτσι την ψευδαίσθηση περί αλλαγής πλεύσης µετά την τραγωδία εν εξελίξει στο έδαφός της. Το χρέος της Ιαπωνίας που σκαρφαλώνει στο 200% του ΑΕΠ (1 τρις γιεν, 7,7 τρις € ), εκτοπίζει σαφώς από τη δηµόσια θέα τους 60.000 χιλιάδες άστεγους, τη δαπάνη άνω των 5 δις δολαρίων προκειµένου να καθαριστούν τα διαρρέοντα υλικά των τεσσάρων αντιδραστήρων της Φουκουσίµα και την αναµονή εξάπλωσης των ραδιενεργών υδάτων στα µακρινά παράλια του Όρεγκον, της Ουάσιγκτον και του Καναδά µέχρι τις αρχές του 2014. Η χώρα οφείλει να επανέλθει στην πυρηνική αγορά και να βρει µερικά δισεκατοµµύρια γιέν από πελάτες- κυβερνήσεις πρόθυµες να «αναβαθµίσουν» τη διαπραγµατευτική τους βαρύτητα και συγχρόνως να αποσπάσουν αντισταθµιστικές υποσχέσεις εµπορικού και διπλωµατικού συνεταιρισµού στο απόλυτα περιπλεγµένο τοπίο της παγκόσµιας σκακιέρας.

Αν οι τραγωδίες του Τσερνόµπιλ και της Φουκούσιµα κονιορτοποίησαν τα όποια περί ασφαλούς διαχείρισης της πυρηνικής ενέργειας επιχειρήµατα, η πυρηνική βιοµηχανία χρησιµοποιεί τώρα την παγκόσµια οικονοµική κρίση και την πολιτική ρευστότητα στις παραδοσιακές πετρελαιοπαραγωγές χώρες ως εφαλτήριο δριµύτερης επαναφοράς της. Υπ΄ αυτό το πρίσµα, η ανάθεση των Ολυµπιακών αγώνων του 2020 στο Τόκυο αποτελεί ισχυρό διαπιστευτήριο για την ασφαλή διαµονή σε µία χώρα όπου καθηµερινά ανακαλύπτει τη βαθιά διάβρωση της γεωργικής παραγωγής, της αλιείας και –κυρίως– της υγείας του γενικού πληθυσµού της από τη ραδιενέργεια και τα τοξικά προϊόντα. Και µπορεί η υπόσχεση της διαβόητης Τepco να αποµονώσει την περιοχή των αντιδραστήρων κατασκευάζοντας «τοίχο» 300 εκατοµµυρίων δολαρίων να στερείται σοβαρότητας, η συντονισµένη προσπάθεια δια της Επιτροπής των «Αθανάτων» –µε σαφή την ισχύ των πυρηνικών δυνάµεων– όµως παραµένει συγκεκριµένη: να αποκαταστήσει το βαθιά τραυµατισµένο κύρος µιας χώρας της οποίας τόσο η ανάπτυξη όσο και η καταστροφή συνδέονται βαθύτατα µε την πυρηνική ενέργεια. Με αυτό τον τρόπο, η παγκόσµια κοινή γνώµη θα µειώσει σηµαντικά τις αντιστάσεις της σε σχέση µε την πυρηνική βιοµηχανία. Οι ευτυχισµένες στιγµές της πολιτικής, οικονοµικής και αθλητικής αφρόκρεµας όχι µόνο θα αποτελέσουν επικοινωνιακό θρίαµβο για το λόµπυ αλλά θα φέρουν πιο κοντά στην ιαπωνική κυβέρνηση τα χρυσά συµβόλαια του προγράµµατος της Ινδίας, η οποία επιθυµεί να ξεπεράσει το πενιχρό 3% της συµµετοχής πυρηνικών στο συνολικό ενεργειακό της µείγµα. Τα επίπεδα φτώχειας, αναλφαβητισµού και κοινωνικής εξαθλίωσης του πληθυσµού της µαζί µε την ουσιαστική έλλειψη δηµοκρατικών δοµών, κάνουν την Ινδία (όπως και τον άσπονδο γείτονά της, το Πακιστάν) προνοµιακό πελάτη. Οι µεταξύ τους εχθρικές σχέσεις αυξάνουν εξάλλου τον ανταγωνισµό όχι µόνο στο ενεργειακό αλλά –κυρίως– στο οπλικό επίπεδο.

Οι πυρηνικές φιλίες έχουν φυσικά τα όριά τους! Η δήλωση του Πούτιν για παράδειγµα, προέρχεται πολύ περισσότερο από την επιθυµία του να αναβαθµίσει τις σχέσεις της ρωσικής πυρηνικής βιοµηχανίας µε το Ιράν (η κυβέρνηση του οποίου ξεκαθάριζε σε όλους τους τόνους πως διψάει για ενέργεια και όχι για πυρηνικό οπλισµό) και δι’ αυτού µε τις χώρες του αραβικού τόξου, τώρα που το κύµα της «αραβικής άνοιξης» απειλεί να ανακατέψει για καλά την τράπουλα στο πεδίο της κυριαρχίας στην περιοχή. Ανταγωνιστικό το σχέδιό του µε αυτό της γαλλικής κυβέρνησης η οποία βλέπει την πυρηνική της ναυαρχίδα, την Areva, να χάνει έδαφος ως προς την άγρα νέων συµβολαίων, παρά το γεγονός ότι η εταιρία (η οποία είχε ως υπεργολάβος µερίδιο στην κατασκευή και τη διαχείριση των αντιδραστήρων της Φουκουσίµα) από τις πρώτες κιόλας µέρες της καταστροφής είχε µε εσωτερικό της υπόµνηµα διαµηνύσει στα στελέχη της πως σε καµία περίπτωση δεν θα δεχόταν ακύρωση, αναβολή η αναδιαπραγµάτευση συµβολαίων µε τις χώρες πελάτες. Η ίδια εταιρία εξάλλου επείγεται να αναβαθµίσει τις σχέσεις της και µε την καναδική κυβέρνηση ώστε να εξασφαλίσει το δικαίωµα εξόρυξης ουρανίου στο βόρειο τµήµα της χώρας, την περιοχή των αυτοχθόνων Ινουίτ. Μετά την εκµετάλλευση των αντίστοιχων κοιτασµάτων του Νίγηρα µε τρόπο που δοξάζει την πλέον καθαρόαιµη αποικιακή παράδοση, σειρά έχουν άλλοι περιθωριοποιηµένοι πληθυσµοί µε πολύ µικρή πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Μοντέλο κλασικό και διαρκές στα πυρηνικά χρονικά: Νιγηριανοί, Ινουίτ, Αρβορίγινες στην Αυστραλία, Ροµά στο Μπέλενε της Βουλγαρίας. Εξορύξεις ουρανίου, εγκαταστάσεις εργοστασίων και ενταφιασµός τοξικών αποβλήτων µε αντάλλαγµα θολές υποσχέσεις για µεροκάµατα και ανάπτυξη της περιοχής. Η υπόσχεση µεταβάλλεται γρήγορα σε εφιάλτη και η περιοχή σε κρανίου τόπο, ωστόσο οι εταιρίες (και οι αντίστοιχες κυβερνήσεις) προλαβαίνουν να εξασφαλίσουν κέρδη ανυπολόγιστα από τα δυσθεώρητα ποσά των αντίστοιχων επενδύσεων.

Σε αυτό το πόκερ για ανάλγητους παίχτες, η Ευρωπαϊκή Ένωση εγκαταλείπει τη µέχρι τώρα θέση του παρατηρητή απέναντι σε «ζητήµατα εθνικού ενδιαφέροντος» για να υιοθετήσει αυτή του επικριτή ή εµψυχωτή κατά περίπτωση: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ενέργειας καταγγέλλει την ύπαρξη παρατηµένων σοβιετικών υποβρυχίων στην Αρκτική, µπλοκάρει τις εισαγωγές φυσικού αερίου και τις εξαγωγές υλικών υπόπτων για χρήση σε πυρηνικές διαδικασίες στο Ιράν και αντιµετωπίζει µε σκεπτικισµό το πυρηνικό πρόγραµµα της Τουρκίας –όπου η Ρωσία υπόσχεται ανέγερση 23 πυρηνικών µονάδων µε οροφές που θα θυµίζουν τεµένη(!) και προγράµµατα µετεκπαίδευσης στις πυρηνικές διαδικασίες για τούρκους φοιτητές στα πανεπιστήµιά της– ξεθάβοντας την οδηγία της Euratom περί όρων ασφάλειας των πυρηνικών εγκαταστάσεων. Την ίδια στιγµή, η Commission δείχνει να διευκολύνει τη δηµιουργία νέων αντιδραστήρων στην Ευρώπη, µε υπέρµαχους της ιδέας τη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Λιθουανία και την Τσεχία και τη διαφωνούσα Γερµανία να στερείται βέτο λόγω των κανόνων ανταγωνισµού. Οι ευρωπαϊκές αντιδράσεις είναι απολύτως συνδεδεµένες µε την εθνικότητα του κατασκευαστή. Οι οικονοµίες των προνοµιακών µελών πρέπει να ανακάµψουν εντός του νεοφιλελεύθερου µοντέλου, µε όποιο κόστος…

Αν η επίκληση της πυρηνικής αναζωπύρωσης ως φάρµακο για την οικονοµική αιµορραγία ακούγεται παράλογη, µε δεδοµένο –εκτός των άλλων– το κόστος κατασκευής των αντιδραστήρων (~7.000 $/Κιλοβάτ, χωρίς την επιβάρυνση καθυστέρησης του έργου που συνήθως διαρκεί 9,4 χρόνια), η αγορά προσαρµόζεται, παρουσιάζοντας νέα προϊόντα. Τα « πυρηνικά των φτωχών», µε αρχικό κόστος κατασκευής 2.000$/Κιλοβάτ που επιτυγχάνεται κυρίως µε δραστική περικοπή των περιβαλλοντικών µελετών και των συστηµάτων ασφαλείας, απευθύνονται σε ποικιλώνυµη πελατεία µε σαφώς περιορισµένο προϋπολογισµό: Βιετνάµ, Ιορδανία, Λιθουανία, Λευκορωσία, Πολωνία, Μπαγκλαντές εµφανίζονται στον ίδιο κατάλογο, προωθώντας νέα προγράµµατα ή επαναδιαπραγµατευόµενες όσα ήδη εκκρεµούν.

Μπορεί οι παραδοσιακές σχέσεις και η γεωγραφική γειτνίαση να επηρεάζουν σηµαντικά τις συµφωνίες, ωστόσο η επιθετική στρατηγική παλιών και νέων παιχτών υποχρεώνει σε νέες συµµαχίες. Στις 17 Οκτωβρίου, ο Βρετανός πρωθυπουργός παρουσίασε µε ενθουσιασµό τη συµµετοχή της Κίνας ως συνεργάτη γαλλικών εταιριών στην ανέγερση ενός νέου αντιδραστήρα στο Σόµµερσετ (πρώτο έργο σε βρετανικό έδαφος µετά το 1995) επαναφέροντας µεν την τετριµµένη ρητορική περί θέσεων εργασίας και φθηνού ρεύµατος για τους καταναλωτές, αλλά τονίζοντας πρωτίστως τη σύσφιξη των σχέσεων της χώρας του µε την «πλέον δυναµικά ανερχόµενη πυρηνική δύναµη στον κόσµο». Μέσω της παραχώρησης στις κινεζικές εταιρίες πλειοψηφικών πακέτων µετοχών στα προσεχή βρετανικά πυρηνικά προγράµµατα, προεξόφλησε τη µαζική προσέλκυση επενδύσεων από την Κίνα, την Ιαπωνία και την Κορέα ως τονωτική ένεση για τη βρετανική οικονοµία.

Με την υπάρχουσα πίτα να µην ικανοποιεί τις αυξανόµενες ορέξεις πολυπληθέστερων συνδαιτυµόνων, το λόµπυ αναζητά συνεχώς νέες αγορές, επιδιώκοντας να εµπλέξει περισσότερες χώρες στον κύκλο της πυρηνικής διαδικασίας: εξόρυξη ουρανίου µε συµφερότερους όρους, νέες διόδους µεταφοράς και –κυρίως– περισσότερες πυρηνικές χωµατερές για τον ολοένα αυξανόµενο όγκο των τοξικών αποβλήτων. Χώρες µε διακηρυγµένη έλλειψη ενδιαφέροντος για την απόκτηση πυρηνικών αντιδραστήρων βρίσκονται όντως στο απυρόβλητο αυτής της επέκτασης; Μπορεί η πολιτική δοτικότητας της ελληνικής κυβέρνησης να κονιορτοποιήσει τις βεβαιότητες της κοινής γνώµης; Αυτά τα ερωτήµατα θα προσεγγίσουµε στις επόµενες «Οικοτριβές».

* Η Όλγα Αθανίτη είναι αντιπρόεδρος του Αντιπυρηνικού Παρατηρητηρίου Μεσογείου (AΠΜ), υπεύθυνη του διεθνούς δικτύου Mediterranean No Nuclear Neighbourhood (ΜΝ3)

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)