Γράφει ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ στην «Αυγή»:
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Μια τίμια πολιτική πρόταση για τη συνταγματική αναθεώρηση πρέπει να συνοδεύεται από έναν συγκριτικό πίνακα. Στον πίνακα αυτόν πρέπει να παρατίθενται ένα - ένα στη σημερινή του μορφή τα άρθρα του συντάγματος που προτείνονται για αναθεώρηση και δίπλα οι διατυπώσεις που προτείνεται να προστεθούν ή να απαλειφθούν. Έτσι ο πολίτης καταλαβαίνει ποιο είναι το ακριβές σκεπτικό κάθε αναθεωρητικής πρότασης.
Η Νέα Δημοκρατία δεν το έκανε. Κατέθεσε μια λίστα από γενικόλογες αναφορές, χωρίς να εξηγεί τι ακριβώς προτείνει να αλλάξει στο ισχύον σύνταγμα και πώς πιστεύει ότι πρέπει να είναι διατυπωμένο. Με τον τρόπο αυτόν, κρύβει τις πραγματικές της προθέσεις. Αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα.
Όταν προτείνεις να επιλεγεί ένα άρθρο ως αναθεωρητέο για να προστεθεί π.χ. η συνταγματική κατοχύρωση της Διαύγειας, αυτό ακούγεται τίμιο. Από τη στιγμή, όμως, που το άρθρο αυτό θα επιλεγεί ως αναθεωρητέο, η επόμενη Βουλή μπορεί να αλλάξει οτιδήποτε στο άρθρο αυτό. Η σαφήνεια λοιπόν είναι επιβεβλημένη, αλλά η πρόταση της Ν.Δ. για τη συνταγματική αναθεώρηση, σκόπιμα την αποφεύγει. Και αυτό το συνδυάζει με κάτι ακόμα χειρότερο.
Η διαδικασία της αναθεώρησης γίνεται με δύο τρόπους: Αν ένα άρθρο κριθεί αναθεωρητέο από την παρούσα Βουλή με αυξημένη πλειοψηφία 3/5 (180 ψήφων) στην επόμενη Βουλή μπορεί να αλλάξει με απλή πλειοψηφία 151 ψήφων. Από την άλλη, αν ένα άρθρο κριθεί αναθεωρητέο στην παρούσα Βουλή με πλειοψηφία 151 ψήφων, η επόμενη Βουλή μπορεί να το αλλάξει μόνο με αυξημένη πλειοψηφία 3/5. Αυτό προβλέπεται για να εξασφαλιστεί ο συναινετικός χαρακτήρας της αναθεώρησης.
Η Ν.Δ. προτείνει σε όλα τα κόμματα να συμφωνήσουν στην αναθεώρηση όλων των προτεινόμενων άρθρων, ανεξάρτητα αν συμφωνούν ή όχι. Έτσι η επόμενη Βουλή θα μπορεί να αλλάξει ό,τι θέλει και όπως θέλει με απλή πλειοψηφία 151 ψήφων. Αυτό δεν είναι μια συναινετική πρόταση. Είναι μια αντιδημοκρατική παγίδα.
Αν ο Κ. Μητσοτάκης έχει, όπως ελπίζει, πλειοψηφία 151 εδρών, μόνος του ή με το ΚΙΝ.ΑΛΛ., θα μπορεί να φτιάξει το σύνταγμα όπως του αρέσει. Και σε αυτό τον βοηθάει η ασάφεια της πρότασης που έχει καταθέσει. Η Ν.Δ. μπλοφάρει με ένα ζήτημα τόσο σοβαρό όπως το σύνταγμα της χώρας. Αξίζει λοιπόν να μελετηθεί προσεκτικά η πρότασή της, ώστε να φανούν οι πραγματικές της προθέσεις.
Ο “ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας”
Στο άρθρο 2, που ορίζει ότι η Ελλάδα ακολουθεί τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και επιδιώκει την εμπέδωση της ειρήνης, της δικαιοσύνης και των φιλικών σχέσεων ανάμεσα τους λαούς και τα κράτη, η Ν.Δ. προτείνει τη διασφάλιση του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας.
Ο “ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας”, όμως, δεν έχει συγκεκριμένο νομικό περιεχόμενο. Η κατοχύρωση του ευρωπαϊκού προσανατολισμού θα είχε νόημα αν π.χ. η Ν.Δ. πρότεινε να μπει στο σύνταγμα η δέσμευση ότι η Ελλάδα δεν θα ενεργοποιήσει ποτέ το άρθρο 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, πρόταση πάνω στην οποία θα μπορούσε να γίνει μια σοβαρή συζήτηση.
Γενικώς και αορίστως όμως ο “ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας’ μπορεί να σημαίνει πολύ περισσότερα, ή απολύτως τίποτα. Συνεπώς, η προσθήκη του στο άρθρο 2 έχει νόημα μόνο για να χαρακτηριστεί κατά βούληση “αντισυνταγματική” οποιαδήποτε πολιτική πράξη κριθεί αναγκαίο.
Στο άρθρο 4 η Ν.Δ. προτείνει την κατοχύρωση της ισότητας ευκαιριών και της αξιοκρατίας. Πρόκειται για το άρθρο που ορίζει ότι όλοι οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου και έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Ορίζει επίσης ότι Έλληνες πολίτες είναι όσοι έχουν τα προσόντα που ορίζει ο νόμος και ότι όλοι οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν, τα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους.
Η Νέα Δημοκρατία θα πρέπει να εξηγήσει πώς η προσθήκη της “αξιοκρατίας” δεν θα αλλοιώσει την έννοια της ισότητας, όπως κατοχυρώνεται στο συγκεκριμένο άρθρο. Η απουσία συγκεκριμένης διατύπωσης αφήνει τεράστια περιθώρια για παρερμηνείες.
Φυσώντας το γιαούρτι
Πολλές από τις συνταγματικές διατάξεις που εισηγείται η Ν.Δ., μοιάζουν να είναι απωθημένα από την περίοδο από το 2015 μέχρι σήμερα. Ένα παράδειγμα είναι το άρθρο 14, όπου η πρόταση της Ν.Δ. προβλέπει ότι στην αδειοδότηση των ραδιοτηλεοπτικών παρόχων τίθεται υποχρέωση κατά το δυνατόν εξάντλησης της διαθέσιμης χωρητικότητας του φάσματος. Το φάντασμα της Φλωρεντίας πλανάται πάνω από την διάταξη αυτή.
Είναι προφανές ότι η Ν.Δ. φυσάει και το γιαούρτι μετά τις εξελίξεις του 2016 για την αδειοδότηση των καναλιών. Μόνο που η διαχείριση του φάσματος είναι σύνθετο ζήτημα, το οποίο σχετίζεται με τις μελλοντικές αναβαθμίσεις των υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας συνεπώς η πρόταση για “εξάντληση της διαθέσιμης χωρητικότητας” είναι τουλάχιστον απλουστευμένη. Και βεβαίως δεν ξέρουμε τι άλλο σκοπεύουν να αλλάξουν στο άρθρο στην περίπτωση που αυτό κριθεί ως αναθεωρητέο.
Συναφώς, στον τρόπο επιλογής των ανεξάρτητων αρχών, προτείνεται να παρατείνεται η θητεία των προγούμενων μελών μιας ανεξάρτητης αρχής μέχρι την επιλογή των νέων. Δεδομένου ότι στον πρόταση της Ν.Δ. (όπως και σε αυτήν του ΣΥΡΙΖΑ) οι ανεξάρτητες αρχές εκλέγονται με πλειοψηφία 3/5, αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η θητεία των μελών μιας ανεξάρτητης αρχής μπορεί να παραταθεί εσαεί εφόσον το επιθυμεί μια μειοψηφία 2/5. Πιθανότατα η Ν.Δ. προσπαθεί να γυρίσει τον χρόνο πίσω, στο 2016, τότε που απέτυχε να μπλοκάρει τη συγκρότηση νέου ΕΣΡ και κατ’ επέκταση τον διαγωνισμό για τις άδειες.
Άλλα... γιαούρτια που φυσάει η πρόταση της Ν.Δ., είναι η εισαγωγή “κανόνων καλής διενέργειας δημοψηφισμάτων” (άρθρο 44), καθώς και η πρόταση να περιοριστεί σε μόνο δύο ο αριθμός των Εξεταστικών Επιτροπών που μπορεί να συστήσει η Βουλή σε μία κοινοβουλευτική περίοδο. Ο αυθαίρετος αυτός περιορισμός μιας μορφής κοινοβουλευτικού ελέγχου είναι απολύτως εργαλειακός. Αντιμετωπίζει τη σύσταση Εξεταστικών Επιτροπών καθαρά ως μέθοδο πολιτικής συκοφάντησης και ιεραρχεί σε δεύτερη μοίρα τον ρόλο των Εξεταστικών στη διαφάνεια του δημόσιου βίου.
Τέλος, στο άρθρο 89 εισάγεται η απαγόρευση σε εν ενεργεία ή διατελέσαντες δικαστικούς λειτουργούς επί τριετία μετά την αποχώρησή τους από το σώμα να συμμετάσχουν με οποιαδήποτε ιδιότητα στην κυβέρνηση και να τοποθετηθούν σε πολιτικές θέσεις. Η φωτογράφιση της Κ. Θάνου είναι προφανής.
Αναθεώρηση του άρθρου 16: Το Χάρβαρντ των αεριτζήδων
Στην περίπτωση του άρθρου 16 η Ν.Δ. έχει ξεκαθαρίσει ότι είναι υπέρ της λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων, τα οποία θα εποπτεύονται από μια ανεξάρτητη αρχή. Ας σημειώσουμε ότι η παλαιότερη διατύπωση για “μη κρατικά μη κερδοσκοπικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα”, με χαρακτήρα Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, έχει πάει περίπατο. Εδώ μιλάμε για την ανωτατοποίηση των ΙΕΚ Κοντολέφα. Θα είναι πανεπιστήμια;
Βασικό χαρακτηριστικό ενός πανεπιστημίου είναι το γεγονός ότι διαθέτει λειτουργική ανεξαρτησία, αυτοδιοικείται από την ίδια την ακαδημαϊκή του κοινότητα και έχει το δικαίωμα να αναγορεύει διδάκτορες. Θα έχουν τέτοια χαρακτηριστικά οι νέες ανώτατες σχολές που θέλει να φτιάξει ο Κ. Μητσοτάκης; Ή το διδακτικό προσωπικό και το περιεχόμενο σπουδών θα ορίζονται από τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης;
Και αν μιλάμε για “πανεπιστήμια”, τι νόημα έχει η ανεξάρτητη εποπτεύουσα αρχή που θα διασφαλίζει την υψηλή ποιοτική στάθμη των σπουδών τους; Ποιο πανεπιστήμιο στον κόσμο υπόκειται στον έλεγχο τέτοιας αρχής; Και ποιο πανεπιστημιακό ίδρυμα με κύρος θα έρθει στην Ελλάδα με τέτοιους όρους εποπτείας;
Η πρόταση για ανεξάρτητη αρχή που θα εποπτεύει τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι μια παραδοχή ότι ο χώρος θα προσελκύσει όχι παραρτήματα του Χάρβαρντ και του Κολούμπια, αλλά κάθε είδους αεριτζήδες, που θα εκδίδουν πτυχία ισότιμα με αυτά των ΑΕΙ.
Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση αυτή είναι μεγάλη και πρέπει να γίνει ξεχωριστά. Αποτελεί ερώτημα όμως το περιεχόμενο που δίνει η Ν.Δ. στους όρους “αυτοτέλεια” και “αυθυπαρξία” των δημόσιων ΑΕΙ, τη διασφάλιση των οποίων εισηγείται. Γιατί αν το περιεχόμενο αυτό υποκρύπτει -ως φαίνεται- τη λειτουργία τους με όρους ελεύθερης αγοράς, τότε ανοίγει ο δρόμος για την επιβολή διδάκτρων και την αναθεώρηση της παραγράφου 4 του συγκεκριμένου άρθρου, που ορίζει ότι “όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια”.
Οδηγούμαστε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι η αποφυγή συγκεκριμένων διατυπώσεων στην πρόταση αναθεώρησης της Ν.Δ. είναι σκόπιμη και κακόβουλη.
Η υποχρεωτική εισφορά σε γη και χρήμα και οι αδιευκρίνιστες προθέσεις για τα δάση
Στο άρθρο 17 η Ν.Δ. προτείνει: “Οι διατάξεις περί αναγκαστικής απαλλοτρίωσης εφαρμόζονται και στην περίπτωση απαλλοτριώσεων που κηρύσσονται κατ' εφαρμογήν πολεοδομικής, χωροταξικής ή αρχαιολογικής νομοθεσίας”.
Ας δούμε τι προβλέπουν σήμερα οι διατάξεις αυτές: Σε περίπτωση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, τα δικαστήρια ορίζουν την αποζημίωση η οποία προκαταβάλλεται στον δικαιούχο. Στην περίπτωση όμως που μια περιοχή εντάσσεται σε πολεοδομικό σχέδιο, το άρθρο 24 του συντάγματος ορίζει ότι “οι ιδιοκτήτες που περιλαμβάνονται σε αυτή συμμετέχουν υποχρεωτικά, χωρίς αποζημίωση... στη διάθεση των εκτάσεων που είναι απαραίτητες για να δημιουργηθούν δρόμοι, πλατείες και χώροι για κοινωφελείς χρήσεις, καθώς και στις δαπάνες για την εκτέλεση βασικών κοινόχρηστων πολεοδομικών έργων...”.
Στην κατάργηση αυτής της διάταξης φαίνεται ότι στοχεύει η πρόταση της Ν.Δ.
Το άρθρο 24, που προστατεύει τα δάση, υπήρξε αντικείμενο σφοδρής διαμάχης κατά τις δύο προηγούμενες αναθεωρήσεις. Εδώ τα περισσότερα πράγματα που αναφέρονται στην πρόταση της Ν.Δ. φαίνεται ότι περιλαμβάνονται ήδη στο άρθρο 24. Δημιουργείται επομένως η απορία γιατί η αξιωματική αντιπολίτευση επιδιώκει την αναθεώρηση του συγκεκριμένου άρθρου και τι πραγματικά σκοπεύει να αλλάξει.
Θα μπορούσε να είναι κανείς λιγότερο καχύποπτος με τις οικολογικές προθέσεις αν η Ν.Δ. δεν διατυμπάνιζε ότι στόχος της αναθεωρητικής της πρότασης είναι η άρση “της παρεμπόδισης του επιχειρηματικού και αναπτυξιακού δυναμικού της χώρας”. Χρειάζονται λοιπόν πιο καθαρές κουβέντες σε προτάσεις που φαινομενικά φαίνεται να έχουν την συμφωνία όλων, αλλά κατατίθενται με αντιπαραθετικό πνεύμα. Πολύ περισσότερο όταν η ίδια πρόταση εισηγείται γενικώς και αορίστως την κατάργηση “παρωχημένων μεταβατικών διατάξεων” από το άρθρο 117, που είναι σημαντικό για την προστασία των δασικών εκτάσεων της χώρας.
Τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί αθώο από τη στιγμή που η Ν.Δ. ουσιαστικά λέει “ας αποφασίσουμε τώρα να αναθεωρηθεί το άρθρο και την τελική του μορφή θα την αποφασίσουμε μετά τις εκλογές, με 151 ψήφους”.
Ένα συνταγματικό δικαστήριο εισάγεται από την πίσω πόρτα
Στο άρθρο 100 η Ν.Δ. εισηγείται τη μονιμοποίηση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου χωρίς να περιγράφει τη σύνθεσή του. Αυτό είναι ίσως μια από τις πιο επικίνδυνες προτάσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Στην πρόταση το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο αναλαμβάνει μια σειρά από αρμοδιότητες, όπως να γνωμοδοτεί επί ψηφισμένων νομοσχεδίων πριν αυτά υπογραφούν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να ασκεί προληπτικούς ελέγχους συνταγματικότητας εφόσον έχει κατατεθεί ένσταση συνταγματικότητας από 120 βουλευτές, να δικάζει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να εκδικάζει τα μισθολογικά των δικαστών, να επικυρώνει -ή να απορρίπτει- πειθαρχικές ποινές στα αιρετά όργανα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Πρόκειται για θέσπιση συνταγματικού δικαστηρίου από την πίσω πόρτα: ο πολιτικός έλεγχος της σύνθεσης του δικαστηρίου αυτού μπορεί να σημάνει επιβολή πολιτικού ελέγχου στη Βουλή και την πολιτική ζωή του τόπου, πολύ περισσότερο αν οι αρμοδιότητές του ενισχυθούν μετεκλογικά μόνο με 151 ψήφους. Εδώ έρχονται να δέσουν και άλλες φαινομενικά αθώες προτάσεις, όπως η συνταγματική κατοχύρωση του “ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας”, καθώς, εν ονόματι ενός τέτοιου προσανατολισμού, το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο μπορεί να μπλοκάρει ψηφισμένους νόμους.
Σε κάθε περίπτωση, στις χώρες όπου υπάρχει δικαστήριο με τόσο σοβαρές συνταγματικές αρμοδιότητες, αποδίδεται τεράστια σημασία στη συναινετική του σύνθεση, ζήτημα για το οποίο η Ν.Δ. δεν δείχνει να ενδιαφέρεται. Απεναντίας διεκδικεί την εν λευκώ εξουσιοδότηση για τον καθορισμό της σύνθεσης και της δικαιοδοσίας του με απλή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και μάλιστα με το μειωμένο εκλογικό ποσοστό που απαιτείται για μια τέτοια πλειοψηφία, λόγω της ενισχυμένης αναλογικής.
Πώς διορίζονται οι ανώτατοι δικαστικοί;
Στον χώρο της Δικαιοσύνης προτείνεται επίσης οι προαγωγές στις θέσεις ανώτατων δικαστών να ενεργούνται από ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή και όχι από το Δικαστικό Συμβούλιο, όπως προβλέπεται σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα μπορεί να διορίζει τους δικαστές από πρόεδρο Εφετών και πάνω.
Γίνεται επίσης λόγος για “αναμόρφωση της πειθαρχικής εξουσίας στους δικαστές (άρθρο 90), δηλαδή της σύνθεσης και του τρόπου λειτουργίας του Ανώτατου Πειθαρχικού Συμβουλίου που τους ελέγχει, χωρίς όμως να διευκρινίζεται κάτι περισσότερο.
Τα όρια συνταξιοδότησης και πού οδηγούν
Στο άρθρο 88 προτείνεται η επέκταση του ορίου συνταξιοδότησης των δικαστικών κατά δύο χρόνια, από τα 68 στα 70 έτη. Εκ πρώτης όψεως η πρόταση αυτή δείχνει να εξυπηρετεί άλλες κατηγορίες, όπως π.χ. οι καθηγητές ιατρικής, των οποίων το όριο συνταξιοδότησης καθορίζεται από το αντίστοιχο όριο των δικαστικών. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι με μια τέτοια τροποποίηση ανοίγει ο δρόμος για γενική επέκταση του ορίου συνταξιοδότησης στα 70 χρόνια, κάτι που σήμερα δεν είναι δυνατόν.
Το colpo grosso με την ψήφο των ομογενών
Η πρόταση της Ν.Δ. για το άρθρο 51 είναι διατυπωμένη ως εξής: “Ο εκλογικός νόμος μπορεί να προβλέπει ότι οι εκτός επικρατείας εκλογείς ψηφίζουν μόνον υπέρ κόμματος ή συνασπισμού κομμάτων ή ότι εκλέγονται βουλευτές εκτός επικρατείας”.
Εδώ χρειάζονται ξεκάθαρες κουβέντες. Η ψήφος των ομογενών, επενδεδυμένη με άκρως λαϊκιστική επιχειρηματολογία, υπήρξε το colpo grosso της Νέας Δημοκρατίας από την περίοδο 2004 - 2009 με στόχο την εσαεί χειραγώγηση του εκλογικού αποτελέσματος.
Αυτό προκύπτει και από το γεγονός ότι ποτέ δεν ξεκαθαρίζεται αν μιλάμε για ψήφο Ελλήνων πολιτών που έχουν φύγει τελευταία στο εξωτερικό ή για την ψήφο των εκατομμυρίων ομογενών, που, ακόμα και αν είναι μετανάστες πέμπτης γενιάς, μπορούν να διεκδικήσουν την ελληνική ιθαγένεια και να εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους εφόσον αποδείξουν την καταγωγή τους.
Το ζήτημα αυτό δεν έχει συζητηθεί στην πραγματική του διάσταση. Η Νέα Δημοκρατία διεκδικεί τον καθορισμό του δικαιώματος αυτού κατά το δοκούν και προφανώς ανάλογα με το τι τη συμφέρει ανά πάσα στιγμή. Έτσι όπως διατυπώνεται η πρόταση, είναι καθαρά εργαλειακού χαρακτήρα - και αυτό -πρέπει να σημειωθεί- την ώρα που η Ν.Δ. καταγγέλλει σε όλους τους τόνους την “συριζοποίηση” του συντάγματος.
Συνταγματική απαγόρευση της απλής αναλογικής
Το άρθρο 54, προτείνεται να αναθεωρηθεί με τρόπο που να διασφαλίζει ότι το εκλογικό σύστημα θα πρέπει να μεριμνά για την εύλογη αντιπροσώπευση των κομμάτων, καθώς και για τη δυνατότητα διακυβέρνησης της χώρας.
Με τον τρόπο αυτόν, επιχειρείται να εισαχθεί στο σύνταγμα η απαγόρευση της απλής αναλογικής, καθώς το να αποδείξεις ότι οποιοδήποτε εκλογικό σύστημα δεν μεριμνά για τη δυνατότητα διακυβέρνησης της χώρας είναι ζήτημα καθαρά υποκειμενικό. Σίγουρα και εδώ, όπως και στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό, θα χρειαστεί μια μικρή βοήθεια από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο.
Η επικίνδυνη ασάφεια: Ξεκλειδώστε και βλέπουμε
Σε μια σειρά άρθρα προτείνονται διατάξεις είτε ασαφείς, είτε αυτονόητες είτε αχρείαστες για ένα σύνταγμα. Αυτό δημιουργεί το ερώτημα τι ακριβώς έχει στο μυαλό της η Ν.Δ. επιχειρώντας να προωθήσει την αναθεώρησή τους. Σταχυολογούμε ενδεικτικά: Άρθρο 34: Αναπλήρωση του Προέδρου της Δημοκρατίας. (σήμερα αναπληρώνεται από τον πρόεδρο της Βουλής). Άρθρο 65:Διασφαλίζονται επαρκή δικαιώματα στις κοινοβουλευτικές μειοψηφίες (αφορά τον κανονισμό της Βουλής). Άρθρο 70: Διασφάλιση αποτελεσματικού κοινοβουλευτικού έλεγχου της Βουλής προς την κυβέρνηση. Άρθρο 74: Καθιέρωση κανόνων καλής νομοθέτησης. Άρθρο 75: Καθιέρωση επαρκούς προνομοθετικής διαβούλευσης των νομοσχεδίων, αξιολόγησης εφαρμογής των νόμων και μέτρων κωδικοποίησης της νομοθεσίας. Άρθρο 76: Η επίκληση επείγοντος ή κατεπείγοντος νομοσχεδίου θα πρέπει να συνοδεύεται με ειδικώς αιτιολογημένη κρίση της κυβέρνησης.
Επιπλέον στο άρθρο 103 εισάγεται η έννοια της αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων. Ας σημειωθεί ότι πρόκειται για το άρθρο το οποίο κατοχυρώνει τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων - ζήτημα για το οποίο η πρόταση της Ν.Δ. δεν αναφέρει τίποτε απολύτως. Πέρα από την κατάργηση της μονιμότητας, η επιλογή του συγκεκριμένου άρθρου ως αναθεωρητέου μπορεί να αποφέρει και άλλες εκπλήξεις σε θέματα όπως η εκχώρηση υπηρεσιών του Δημοσίου σε ιδιώτες.
Οι παγίδες στα οικονομικά και τα φορολογικά θέματα
Πολλή συζήτηση μπορεί να γίνει και για το άρθρο 78, όπου προτείνεται “να παρέχονται κίνητρα για σταθερό φορολογικό καθεστώς σε στρατηγικές για την εθνική οικονομία ιδιωτικές επενδύσεις”. Εδώ η Ν.Δ. είναι προφανέστατα συνεπής με τις αρχές της - και προφανώς στρατηγικής σημασίας θα μπορούσε να θεωρήσει οποιαδήποτε επένδυση.
Στην πρόταση εισάγεται επίσης η κατάργηση της δυνατότητας αναδρομικής επιβολής φόρου - κάτι που σήμερα ισχύει για το προηγούμενο οικονομικό έτος από αυτό στο οποίο επιβάλλεται ο φόρος. Είναι και αυτή μια διευκόλυνση προς τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα.
Ας σημειωθεί επιπλέον ότι στο συγκεκριμένο άρθρο προβλέπεται σήμερα ότι κατ’ εξαίρεση η επιβολή εισαγωγικών και εξαγωγικών δασμών και φόρου κατανάλωσης ισχύει από τη στιγμή της κατάθεσης του σχετικού νομοσχεδίου και όχι από την ψήφισή του, ώστε να αποφεύγονται τα τελωνειακά παιχνίδια.
Συνεπώς η επιλογή του συγκεκριμένου άρθρου ως αναθεωρητέου θέτει σε κίνδυνο και αυτή τη διάταξη. Πιθανόν εδώ να υπάρχει η πρόθεση να προστεθούν και άλλες χαριστικές ρυθμίσεις για φορολογικές παραβάσεις ή για φορολογικούς ελέγχους.
Για την υποχρέωση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών έχει γίνει ήδη αρκετή συζήτηση. Είναι αυτονόητο ότι κάθε χώρα πρέπει να φροντίζει να έχει ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, Όμως η πρόταση για συνταγματική απαγόρευση των ελλειμμάτων έρχεται να ποινικοποιήσει ακόμα και τα ελλείμματα που θα μπορούσαν να προκύψουν κάποια στιγμή για έκτακτους ή για αναπτυξιακούς λόγους.
Για να χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα που η Ν.Δ. θα μπορούσε να καταλάβει, για να διοργανώσει η χώρα Ολυμπιακούς Αγώνες, με μια τέτοια διάταξη στο σύνταγμά της, θα έπρεπε να επιβάλει φορολογία ίση με το συνολικό τους κόστος.
Στο άρθρο 94 προτείνεται να μην επιτρέπονται δικονομικά προνόμια του Δημοσίου. Δεν είναι σαφές ποια είναι αυτά τα δικονομικά προνόμια, πέραν ίσως από τη μη καταβολή χαρτοσήμου. Είναι πιθανόν πρόθεση της αναθεώρησης του συγκεκριμένου άρθρου να είναι η κατάργηση της διοικητικής εκτέλεσης και του ακατάσχετου της δημόσιας κτήσης.
Διοικητική εκτέλεση είναι η διαδικασία με την οποία το Δημόσιο εισπράττει οφειλές χωρίς να έχει προηγηθεί δικαστική απόφαση. Ενώ το ακατάσχετο της δημόσιας κτήσης είναι η ρύθμιση που κατοχυρώνει ότι δεν μπορούν να κατασχεθούν για χρέη του Δημοσίου προς ιδιώτες περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στην διοίκηση και είναι κοινόχρηστα ή προορίζονται για την εξυπηρέτηση δημοσίων ή δημοτικών υπηρεσιών.
Τα οικονομικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Μια σημαντική αλλαγή που εισηγείται η Ν.Δ. είναι η κατάργηση της διάταξης που προβλέπει ότι το κράτος διασφαλίζει την οικονομική αυτοτέλεια και τους πόρους που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η πρόταση της Ν.Δ. προβλέπει ότι οι ΟΤΑ θα έχουν ίδιους πόρους από την είσπραξη ανταποδοτικών τελών και “εύλογου ιδίου φόρου”. Αυτό - όπως διασαφηνίστηκε και από την πρόταση του Κ. Μητσοτάκη για τη μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους δήμους -σημαίνει πρακτικά ότι οι πλούσιοι δήμοι θα είναι σε θέση να επιτελέσουν τον ρόλο τους, ενώ οι φτωχότεροι δεν θα έχουν άλλη επιλογή πέρα από την αύξηση της φορολογίας στους δημότες τους ή την περικοπή των δαπανών τους.
Η κατοχύρωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας
Κομβική για τη στρατηγική της Ν.Δ. είναι η αναθεώρηση του Άρθρου 106: Εκεί, ως σκοπός της ρυθμιστικής παρέμβασης του κράτους, πέρα από την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισόρροπη ανάπτυξη, προστίθεται και η “διεθνής ανταγωνιστικότητα της χώρας”, ό,τι και αν μπορεί να σημαίνει αυτό.
Εξίσου ασαφές είναι το τι συνέπειες μπορεί να έχει η πρόταση για “κατοχύρωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού”. Γεγονός είναι ότι μέχρι σήμερα από τον ανταγωνισμό εξαιρούνται η Υγεία, η Παιδεία και οι συντάξεις. Δημιουργείται επομένως το ερώτημα για τις δυνατότητες που ανοίγονται σε ιδιωτικές επιχειρήσεις να προσφύγουν κατά της δραστηριότητας του Δημοσίου στους τομείς αυτούς.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η Ν.Δ. προτείνει να τροποποιηθεί η διάταξη που σήμερα προβλέπει ότι “η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται εις βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή προς βλάβη της εθνικής οικονομίας”. Εκεί προτείνεται η διατύπωση να γίνει “δημόσια και ιδιωτική πρωτοβουλία”.
Ποια όμως μπορεί να είναι η δημόσια πρωτοβουλία που θα μπορούσε να αναπτυχθεί εις βάρος της ελευθερίας, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της εθνικής οικονομίας; Αυτό δεν διευκρινίζεται. Το ξεκάθαρο είναι ότι με την αναθεώρηση του άρθρου 106 επιδιώκεται ο περιορισμός της δραστηριότητας του Δημοσίου και του κοινωνικού κράτους προς όφελος των ιδιωτικών οικονομικών συμφερόντων.
Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο
Τέλος, με την πρότασή της για την αναθεώρηση του άρθρου 110, προτείνεται να γίνει ευκολότερη η ίδια η αναθεώρηση του συντάγματος. Καταργείται η πενταετία για την εκκίνηση νέας αναθεώρησης, ενώ καταργείται επίσης αυτό που επιδιώκει να κάνει η Ν.Δ. στην παρούσα αναθεώρηση! Στην πρότασή που κατέθεσε η Ν.Δ., προβλέπεται να επιλέγονται τα αναθεωρητέα άρθρα με απλή πλειοψηφία και το περιεχόμενό τους να αποφασίζεται στην επόμενη Βουλή με αυξημένη πλειοψηφία 3/5.
Αυτό είναι φυσικά ορθό, καθώς κατοχυρώνει μια ευρεία πλειοψηφία στην αναθεωρητική διαδικασία. Προκαλεί όμως εντύπωση το ότι, ενώ η Ν.Δ. το προτείνει ως ορθό, σήμερα επιλέγει ως τακτική τον άκρως αντίθετο δρόμο: την τελική αναθεώρηση όλων των άρθρων με 151 ψήφους.
