Προ ολίγων ημερών η ΟΝΝΕΔ παρουσίασε στη Ν. Κεραμέως τις προτάσεις της για τη μεταρρύθμιση του συστήματος εισαγωγής στα πανεπιστήμια με στόχο ένα «δίκαιο» σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπως τιτλοφορείται και η καμπάνια της.
Ακολουθώντας την ίδια μεθοδολογία όξυνσης των κοινωνικών αντιθέσεων με τη Νέα Δημοκρατία, οι συγκεκριμένες προτάσεις όχι μόνο δεν έχουν σκοπό την εξασφάλιση μιας δίκαιης, με όρους ισότητας ευκαιριών για τους μαθητές, εισαγωγής στο πανεπιστήμιο, αντίθετα, στοχεύουν στην υποβάθμιση της δημοσίας παιδείας και τη χρήση της με όρους προσφοράς και ζήτησης.
Διαφορετική αντίληψη της έννοιας του «δίκαιου»
Η παρουσίαση των προτάσεων ξεκινά με το ρητορικό ερώτημα «Μα πώς μπορεί κάποιος με 1000 μόρια να περνά στο πανεπιστήμιο;» και η απάντηση της ΟΝΝΕΔ σε αυτό είναι η μεταρρύθμιση με στόχο ένα «δικαιότερο» σύστημα εισαγωγής.
Με αυτή τη θέση ξεκαθαρίζει ότι οποιοσδήποτε έχει πρόσβαση στην παιδεία χωρίς να πιάνει το κατώτατο όριο του 8, αδικεί τους υπόλοιπους, «κλέβει» το προνόμιο της παρουσίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση από τους «άριστους» και αποτελεί «φαινομένο ευτελισμού της διαδικασίας». Δίκαιο σύστημα, λοιπόν, δεν σημαίνει ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην παιδεία, αλλά διαβεβαίωση ότι αυτοί που ορίζονται ως «άριστοι» θα κατέχουν την αποκλειστικότητα.
Ενίσχυση της Γενικής Παιδείας, αλλά μόνο με όρους εξετάσεων
Ο δεύτερος πυλώνας εστίαζει στην ενίσχυση του γνωστικού επιπέδου των μαθητών με την προσθήκη στις πανελλαδικές εξετάσεις περισσοτέρων μαθημάτων Γενικής Παιδείας, όπως τα αγγλικά, η πληροφορική και οι ψηφιακές δεξιότητες γενικότερα.
Τα παραπάνω αποτελούν αναμφίβολα γνώσεις μίας σύγχρονης γενικής εκπαίδευσης. Ωστόσο, αντί να προαχθούν μέσα από την αναβάθμιση των σχολικών δομών και καθόλη τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, εισάγωνται ως εξεταζόμενα μαθήματα. Αυτό αποτελεί έναν ακόμα παράγοντα ενίσχυσης των ανισοτήτων. Στην περίπτωση που η ύλη ψηφιακών δεξιοτήτων έχει ένα επίπεδο υψηλότερου του φιάσκου «σκοιλ ελικικού», οι μαθητές από ανώτερα οικονομικά στρώματα θα έχουν ισχυρό προβάδισμα έναντι όσων βασίζονται στις παροχές των σχολικών μονάδων για οποιαδήποτε εξοικίωση με τις ψηφιακές τεχνολογίες. Τρανό και δυσάρεστο παράδειγμα αυτού του διαχωρισμού είναι το περιστατικό στο Άργος, όπου μαθητές αναγκάστηκαν να κάνουν μάθημα στο καφενείο1(!) επειδή δεν έχουν πρόσβαση στο internet, καθώς και στην Ροδόπη2, όπου οι γονείς εκλιπαρούσαν να μην κοπεί το ρεύμα μέχρι να τελειώσουν τα παιδία το μάθημα. Οι προτάσεις της ΟΝΝΕΔ στοχεύουν στη επιβολή του ανταγωνισμού, ως ρυθμιστική αρχή όλων των πτυχών τόσο της εκπαίδευσης, όσο και της ίδιας της ζωής.
Οι ανάγκες της αγοράς καθορίζουν το πόσοι θα μένουν απέξω
Σύμφωνα με τον τρίτο πυλώνα ο αριθμός των εισακτέων θα πρέπει να είναι εναρμονισμένος με τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και να καθορίζεται σε συνεργασία με τα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, καθώς, όπως αναφέρουν, «τα Πανεπιστήμια συχνά αδυνατούν να προσφέρουν άρτια εκπαίδευση εξαιτίας των υπεράριθμων τμημάτων».
Αντί η καλύτερη λειτουργία να επιτευχθεί με μεγαλύτερη στήριξη στις υποδομές και το προσωπικό των πανεπιστημίων (υπάρχουν τμήματα όπου μία νέα θέση ΔΕΠ καλείται να καλύψει αποχωρήσεις έως και πέντε καθηγητών λόγω συνταξιοδότησης, ακόμα και αν έχουν διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα), η λύση που προτείνεται είναι ο περιορισμός του αριθμού των ατόμων που θα έχουν πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκαπαίδευση.
Μέγας κριτής του ποιος θα έχει τελικά πρόσβαση στη γνώση ορίζεται η αγορά εργασίας και οι δικές της ανάγκες – παρά οι ανάγκες των νέων ανθρώπων και το δικαίωμά τους στη μόρφωση.
Η μεγάλη εικόνα
Καθώς βρισκόμαστε στην εποχή της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης και εν μέσω της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, οι τρόποι παραγωγής μεταβάλλονται. Θα ήταν χρήσιμο να αποσαφηνίσουμε πού πραγματικά στοχεύουν οι προτάσεις της ΟΝΝΕΔ.
Όσο αναπτύσσεται η οικονομία, όσο εξελίσσονται οι επιστήμες, όσο αναπτύσσεται ο καταμερισμός της εργασίας, τόσο δίνεται βαρύτητα σε συγκεκριμένα μαθήματα που απαντούν στην ζήτηση της εποχής, προκειμένου οι μελλοντικοί εργαζόμενοι να ανταποκριθούν στις ανάγκες αυτού του καταμερισμού. Οι ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας δημιουργούν την τάση να καταργηθεί κάθε «αδιάφορο» (χωρίς άμεσο επαγγελματικό ενδιαφέρον) μάθημα και να δοθεί βαρύτητα σε συγκεκριμένα μαθήματα και σχολές.
Στην πρόταση της ΟΝΝΕΔ, παρουσιάζονται τα μαθήματα που «πρέπει» να εξετάζονται πανελλαδικά, ενώ γίνεται ξεκάθαρο πως η φιλοσοφία τους εκκινεί από το πώς ο υποψήφιος φοιτητής θα γαλουχηθεί με μαθήματα που ανταποκρίνονται στην αγορά εργασίας, χωρίς να υπάρχει ένα σχέδιο για το πώς ο κάθε μαθητής θα αναπτύσσει τις δίκες του δεξιότητες. Συνεπώς, δημιουργείται ένα «ελιτίστικο» προβάδισμα για όσους έχουν την δυνατότητα να ακολουθήσουν αυτό το είδος εκπαίδευσης – πετυχαίνοντας την εισαγωγή τους στα ΑΕΙ – ενώ από την άλλη όλοι όσοι δεν τα καταφέρνουν να ακροβατούν ανάμεσα στην επισφάλεια και στον ΟΑΕΔ.
H διάκριση αυτή έχει ως αποτέλεσμα τον διαχωρισμό ανάμεσα σε εκείνους που παίρνουν αποφάσεις και σε εκείνους που τις υλοποιούν. Αντικατοπτρίζει την διάκριση διανοητικής – χειρωνακτικής εργασίας, η οποία αναπαράγεται και ενδυναμώνεται στις σύγχρονες συνθήκες.
Η ανάπτυξη των επιστημών και των επαγγελμάτων καθιστά αδύνατη την εναλλαγή των εργαζομένων σε θέσεις διοίκησης και εκτέλεσης. Όπως κάθε εργασία απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες που αποκτούνται με την μακροχρόνια τριβή (για παράδειγμα στον κόσμο της βιομηχανίας, της υγείας κτλ.), θα διαπιστώσουμε ότι μάλλον είναι αδύνατο να κάνει ο νοσηλευτής τον χειρουργό ή ο μηχανικός αυτοκινήτων τον φιλόλογο και το αντίστροφο. Όμως, στοιχεία γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης μπορούν να συνυπάρχουν σε ένα ενιαίο σχολείο, ώστε οι μαθητές να μπορούν να «επιλέγουν» ή να «διακρίνουν» την σωστή λύση σε αντίθεση με αυτά που προτείνουν οι τεχνοκρατικές λύσεις της ΟΝΝΕΔ. Αυτόματα το σχολείο επιτυγχάνει τη σύζευξη στοιχείων ακαδημαϊκής και επαγγελματικής εκπαίδευσης με την δημοκρατία και όχι με την αντίληψη «όλοι να τα κάνουν όλα εκ περιτροπής».
Πώς οραματιζόμαστε την παιδεία
Για εμάς, ο ρόλος της παιδείας είναι σημαντικός, καθώς αντιλαμβανόμαστε ότι τόσο το δημόσιο σχολείο, όσο και το δημόσιο πανεπιστήμιο βοηθούν στην αύξηση του μορφωτικού επιπέδου της κοινωνίας, διασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες στους μαθητές/φοιτητές και δίνουν δυνατότητες εξέλιξης.
Σε αυτό το πλαίσιο και πιστοί στην πάγια θέση μας, για ένα σύγχρονο, δημοκρατικό σχολείο που θα βάζει τις βάσεις για την εξέλιξη της κοινωνίας παραθέτουμε τις απόψεις μας για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αλλά και το πώς οραματιζόμαστε την λειτουργία της.
Απαιτούμε:
1) Αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης με ρεαλιστικούς όρους -αύξηση τη χρηματοδότησης σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
2) Έναρξη ουσιαστικού διαλόγου με τα ΑΕΙ για ποιοτική ανάπτυξη και θεσμοθέτηση νέου συστήματος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με το οποίο θα καθιερώνεται η δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης.
3) Αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών της γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης, εστιάζοντας στην επιστημονική γνώση και την προετοιμασία των νέων, με στόχο την κοινωνική ευημερία και την αειφόρο ανάπτυξη.
4) Ενίσχυση των ΑΕΙ για συμμετοχή στον θεσμό των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων και στήριξη για την ανάπτυξη όλων των Τμημάτων και τη δημιουργία νέων.
5) Ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε όλους ανεξαρτήτως οικονομικής, κοινωνικής και οικογενειακής κατάστασης.
6) Επέκταση των διετών προγραμμάτων στα Πανεπιστήμια και των προγραμμάτων για νέους επιστήμονες, με στόχο την αναχαίτιση του brain drain.
7) Ενίσχυση δωρεάν μεταπτυχιακών προγραμμάτων.
Σε αντίθεση με την ΟΝΝΕΔ, εμείς παλεύουμε για ένα σύστημα παιδείας χωρίς διακρίσεις. Είναι λυπηρό νέοι άνθρωποι να μην οραματίζονται ένα κόσμο ισότητας, αλληλεγγύης και ίσων ευκαιριών. Όσο οι κύριοι και οι κυρίες της ΟΝΝΕΔ στηρίζουν τις πρακτικές της κυβέρνηση για διάλυση του κοινωνικού κράτους θα μας βρίσκουν απέναντι. Εμείς θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε και να παρουσιάζουμε τον κόσμο που θα μας χωράει όλους και όλες.
Ο Βασίλης Γλέζος, ο Θοδωρής Μιμηγιάννης και η Ειρήνη Καφούρου είναι μέλη της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ
