(φωτογραφία: Παρέμβαση της Ανοιχτής Πόλης την άνοιξη του 2014)
Μια ιστορική νίκη για τη διάσωση και την αποκατάσταση των Προσφυγικών Πολυκατοικιών της λεωφόρου Αλεξάνδρας ήταν το καλό νέο της περασμένης εβδομάδας για τους κατοίκους της Αθήνας. Ένα νέο που πανηγύρισαν τόσο η περιφερειακή παράταξη Δύναμη Ζωής, όσο και η δημοτική παράταξη Ανοιχτή Πόλη, δεδομένου ότι αποτελεί μια νίκη των κατοίκων και των συλλογικοτήτων της περιοχής.
Η μελέτη αποκατάστασης των Προσφυγικών Πολυκατοικιών, που υπεβλήθη από την Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε. υπό τον πρόεδρο του Οργανισμού κ. Νίκο Μπελαβίλα, εγκρίθηκε ομόφωνα από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Με την ιστορικής σημασίας έγκριση ανοίγει πλέον ο δρόμος για την έκδοση της οικοδομικής άδειας και την πλήρη αποκατάστασή τους, βάζοντας έτσι τέλος στην ταλαιπωρία χρόνων.
Υπενθυμίζεται ότι τα Προσφυγικά της λ. Αλεξάνδρας σώθηκαν για πρώτη φορά από την κατεδάφιση που κάποιοι επιθυμούσαν μετά από πολύχρονους αγώνες πολιτών, συλλόγων, φοιτητών και καθηγητών της Σχολής Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με προεξάρχοντα ρόλο να διαδραματίζει στις προσπάθειες η αείμνηστη καθηγήτρια του ΕΜΠ, Άννυ Βρυχέα. Σώθηκαν επίσης και από το μεταγενέστερο σχέδιο περί πώλησής τους μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, αφού αφαιρέθηκαν από το χαρτοφυλάκιό του και περιήλθαν στην κυριότητα της περιφέρειας Αττικής, κατόπιν πρωτοβουλίας του υπουργού Επικρατείας, Αλέκου Φλαμπουράρη, και της κατάθεσης σχετικής τροπολογίας των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστα Γαβρόγλου, Χαράς Καφαντάρη και Δημήτρη Σεβαστάκη.
Σημαντική πτυχή της ευτυχούς εξέλιξης είναι ότι στα 220 διαμερίσματα των συγκροτημάτων πρόκειται να στεγαστούν ξενώνες συνοδών ασθενών του γειτονικού Γενικού Αντικαρκινικού/Ογκολογικού Νοσοκομείου «Άγιος Σάββας», κοινωνικές κατοικίες, οι 53 δικαιούχοι ιδιοκτήτες που συνεχίζουν να κατοικούν εκεί, καθώς επίσης και η μουσειακή έκθεση Μικρασιατικής Μνήμης.
Τα σημάδια της Ιστορίας
Το συγκρότημα των προσφυγικών πολυκατοικιών είχε το 2009 χαρακτηριστεί διατηρητέο κτίσμα, βάσει του ιστορικού, πολιτισμικού, κοινωνικοπολιτικού και αρχιτεκτονικού τους υπόβαθρου.
Ο πολεοδομικός σχηματισμός τους στο ύψος της λεωφόρου Αλεξάνδρας 165-169 αποτελείται από οκτώ πολυκατοικίες σχήματος παραλληλογράμμου, με τη μεγάλη πλευρά τους να βρίσκεται παράλληλα προς τη λεωφόρο. Αποτελείται από συνολικά 228 διαμερίσματα, 50 τ.μ. το καθένα. Ανεγέρθηκαν από το ελληνικό κράτος μεταξύ των ετών 1933 και 1936 για τη στέγαση των εκατοντάδες χιλιάδων προσφύγων, που είχαν συρρεύσει στην πρωτεύουσα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Από πολύ νωρίς, από το 1922, τον συγκεκριμένο χώρο είχε διεκδικήσει ο Παναθηναϊκός, του οποίου το γήπεδο χτίστηκε ακριβώς απέναντι.
Οι πολυκατοικίες της λεωφόρου Αλεξάνδρας φέρουν μέχρι σήμερα τα σημάδια από τα πυρά που δέχτηκαν κατά τα Δεκεμβριανά. Πολλοί αριστεροί μαχητές είχαν βρει καταφύγιο στα προσφυγικά, όπου υπήρχαν φιλικοί θύλακες, και έτσι οι πολυκατοικίες υπέστησαν πολλές ζημιές από τις οβίδες των Βρετανών, που χτυπούσαν από τον Λυκαβηττό..
Ζώσα πολεοδομική ενότητα προς όφελος των πολιτών
Η αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα Αθηνών, Ερμίνα Κυπριανίδου, αναφέρει σε δηλώσεις της στην «Εποχή»: «Σχετικά με το εμβληματικό πολεοδομικό συγκρότημα των Προσφυγικών στη λ. Αλεξάνδρας η περιφέρεια Αττικής προχωρά στην αποκατάσταση και η αξιοποίησή του. Αλλά πώς; Στο δικό μας οραματικό σχεδιασμό τα Προσφυγικά, που συμπυκνώνουν μνήμες από τη Μικρά Ασία αλλά και τον Δεκέμβρη του 1944, θα πρέπει να αποκατασταθούν και αξιοποιηθούν όχι “μουσειακά”, αλλά ως ζώσα πολεοδομική ενότητα προς όφελος των πολιτών. Γι’ αυτό ακριβώς, πέρα από τη μουσειακή έκθεση που θα λειτουργήσει εκεί για τη διατήρηση της μικρασιατικής ιστορίας, θα αποδώσουμε μεγάλο μέρος των διαμερισμάτων για κοινωνική χρήση. Κατά το μεγαλύτερο μέρος θα χρησιμοποιούνται από τους συνοδούς ασθενών που νοσηλεύονται στο γειτονικό αντικαρκινικό Νοσοκομείο “Άγιος Σάββας” και δευτερευόντως και από άλλες κοινωνικές ομάδες που χρήζουν στέγης.
Πέραν τούτου ενδεικτικό της αντίληψης της σημερινής διοίκησης της Περιφέρειας είναι το γεγονός ότι βασίσαμε την υλοποίηση του συγκεκριμένου σύνθετου σχεδιασμού στη συνεργασία με την πολιτεία, φορείς και την “Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.”, που εμείς την αντιλαμβανόμαστε ως ένα “κόμβο” που δρα καταλυτικά στην επιτάχυνση χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών, που έχουν αποτελέσει τροχοπέδη όλα αυτά τα χρόνια για την υλοποίηση στρατηγικών αναπλάσεων. Με αυτό το σκεπτικό, λοιπόν, προχωρούμε τάχιστα, όχι μόνο για τα Προσφυγικά, αλλά και για την ανάπλαση του Ιστορικού Κέντρου και της Οδού Πειραιώς».
Χαμένος αγώνας, είναι μόνο αυτός που δεν δίνεται…
Ο υποψήφιο δήμαρχος με την Ανοιχτή Πόλη, Νάσος Ηλιόπουλος, χαιρέτισε την απόφαση για αποκατάσταση των Προσφυγικών, χαρακτηρίζοντάς την «ιστορική νίκη, που δεν έπεσε από τον ουρανό, αλλά είναι αποτέλεσμα των αγώνων των κατοίκων, των συλλογικοτήτων, των φοιτητών».
Ανήρτησε μάλιστα φωτογραφία από τον Νοέμβρη του 2003 στα κοινωνικά δίκτυα αναφέροντας: «Σε μια από τις τριώροφες προσφυγικές κατοικίες της λ. Αλεξάνδρας, όπου κάναμε κινητοποίηση κόντρα στα σχέδια του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ να το κατεδαφίσει. Χαμένος αγώνας, είναι μόνο αυτός που δεν δίνεται…».
Το πάρκο της πόλης αναγεννήθηκε
Στον ίδιο δρόμο, στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, μια άλλη σημαντική παρέμβαση της περιφέρειας Αττικής έχει ήδη πάρει σάρκα και οστά. Το Πεδίο του Άρεως αναγεννήθηκε με πολύ σημαντικές παρεμβάσεις από την πρώτη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων της σημερινής περιφερειακής αρχής και παραδόθηκε στους πολίτες ένας εξαιρετικός δημόσιος χώρος ποικίλων χρήσεων. Την ίδια στιγμή, όμως, το μητροπολιτικό πάρκο δυσφημίστηκε συντονισμένα από αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ, με πρώτον και καλύτερο τον ΣΚΑΪ. Ρεπορτάζ σχεδόν σε καθημερινή βάση επιδίωξαν για πολύ καιρό να δημιουργήσουν κλίμα φόβου στους πολίτες και να απαξιώσουν το τεράστιο έργο που επιτελέστηκε για την ανάταξη του πάρκου.
«Το Πεδίον του Άρεως ήταν ένα διακύβευμα, το οποίο η σημερινή διοίκηση της περιφέρειας Αττικής το προσέγγισε όπως ακριβώς ταιριάζει στο μητροπολιτικό πάρκο της πόλης μας. Από την πρώτη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων μας η παρέμβαση στο Πεδίον του Άρεως έγινε σε τρία επίπεδα. Αρχικά αποκαταστήσαμε τις υποδομές, τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, το πράσινο, τη φύλαξη, το φωτισμό, τη λειτουργία των παιδικών χαρών. Διασφαλίσαμε την επαναλειτουργία του εμβληματικού κτιρίου Οικονομίδη, του θεάτρου Άλσους και ακολουθούν άμεσα τα αναψυκτήρια “Green Park” και “Γαρδένια”», τονίζει η αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα Αθηνών, Ερμίνα Κυπριανίδου.
«Η παρέμβαση σε επίπεδο υποδομών έγινε αθόρυβα, επίπονα και αποτελεσματικά. Έχουμε κινητοποιήσει έναν ολόκληρο μηχανισμό που μετά την ανάταξη του πάρκου φροντίζει διαρκώς για την καθαριότητα, το πράσινο, τη φύλαξη, τις υποδομές. Ειδικοί συντηρητές, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού συντηρούν τα αγάλματα και τα νεώτερα μνημεία που βρίσκονται στον χώρο».
Κέντρο Πολιτισμού, Αθλητισμού και ψυχαγωγίας
«Στο δεύτερο επίπεδο κάναμε πράξη το όραμά μας να καταστεί το Πεδίον του Άρεως κέντρο Πολιτισμού, Αθλητισμού και ψυχαγωγίας. Μέσα από συνέργειες με κορυφαίους πολιτιστικούς θεσμούς, όπως η Εθνική Λυρική Σκηνή, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, το Εθνικό Ωδείο, την Καμεράτα, το Παιδικό Μουσείο, καθιερώσαμε τις χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις για όλους τους πολίτες. Παράλληλα, σε συνεργασία με τον ΣΕΓΑΣ, το ΟΠΑ, άλλους φορείς και συλλογικότητες φέραμε μέσα στο πάρκο μιας σειρά από μαζικές δρομικές εκδηλώσεις. Από τη διοργάνωση kids’ athletics έως το ΟΠΑ RUN και το “Τρέχουμε και Διασκεδάζουμε στο Πεδίον του Άρεως” με τους “Αθηναίους Δρομείς” και βέβαια τη σπουδαία “Νυχτερινές Διαδρομές” μέσα στα δρομάκια του πάρκου. Η εικόνα από ψηλά εκατοντάδων ανθρώπων να τρέχουν βράδυ μέσα στο πάρκο ήταν ένα πολύ ηχηρό μήνυμα ότι το Πεδίον του Άρεως έχει γυρίσει σελίδα. Και βέβαια να μην παραλείψουμε τη συνεργασία με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Επαγγελματιών Πωλητών Υπαίθριων Αγορών Κρατών Μελών Ε.Ε. αλλά και μικρούς παραγωγούς, συνεταιρισμούς και κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις που μας επέτρεψαν να διοργανώσουμε την εκδήλωση “Συνεργώ” την Άνοιξη του 2018, η οποία συγκέντρωσε πάρα πολύ κόσμο», δηλώνει η Ερμίνα Κυπριανίδου.
Τέλος, με αφορμή τα προβλήματα που είχαν εντοπιστεί με την παρουσία τοξικοεξαρτημένων ατόμων, η αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα Αθηνών αναφέρει: «Ολοκληρώσαμε ένα ευρύτερο σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση του προβλήματος της τοξικοεξάρτησης με όρους επιστημοσύνης, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. Σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ και το ΚΕΘΕΑ “τρέχουμε” πιλοτικό πρόγραμμα streetwork, με στόχο της μείωσης της βλάβης τόσο για τους πάσχοντες συμπολίτες μας, όσο και για τις γειτονιές όπου βρίσκουν αυτοί καταφύγιο».
