Μετά την προ ημερών συνάντηση του κ. Χατζηδάκη με τους νεοδιορισμένους διευθύνοντες της μεταλλευτικής και μεταλλουργικής εταιρείας ΛΑΡΚΟ, γνωστοποιήθηκε ότι «το σχέδιο του ΥΠΕΝ προβλέπει να τεθεί η βιομηχανία υπό εκκαθάριση, ώστε να απαλλαγεί από τα οικονομικά βάρη» και να διασπαστεί στα δύο για να διευκολυνθεί η πώλησή της σε ιδιώτες («Ναυτεμπορική», 26.9.19).
Οι περιπέτειες της ΛΑΡΚΟ είναι τόσο πολλές και η κατάστασή της έχει τόσο ποικίλες διαστάσεις -οικονομικές, διεθνούς αγοράς, τεχνολογίας, περιβαλλοντικές και εργασιακές- ώστε είναι δύσκολο να τοποθετηθεί κανείς απέναντι σε αυτό το «σχέδιο», που τελεί επιπλέον υπό την αίρεση της έγκρισής του από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Σε κάθε περίπτωση, η είδηση θυμίζει την ανάλογη περιπέτεια των Ελληνικών Ναυπηγείων του Σκαραμαγκά, των οποίων η εταιρεία, με απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών της 8ης Μαρτίου 2018, έχει τεθεί σε διαδικασία ειδικής διαχείρισης. Τότε, η απόφαση παρουσιάστηκε ως το άνοιγμα του δρόμου για την εξυγίανση και τη διάσωση των ναυπηγείων.
Ενάμιση χρόνο μετά και ενώ ανανεώθηκε η θητεία του ειδικού διαχειριστή, που είχε διοριστεί αρχικά για ένα έτος, η διάσωση και εξυγίανση των Ναυπηγείων απέχει πολύ. Κάτι που επέτρεψε στην εφημερίδα «Καθημερινή» (1.9.19) να βάλει τίτλο «Η φτωχή προίκα των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά…» σε άρθρο συνεργάτη της.
Στο κείμενο του άρθρου διαβάζουμε «η απάντηση ανθρώπων κοντά στην ειδική διαχείριση είναι αφοπλιστική: Το ναυπηγείο των ΕΝΑΕ είναι η θέση και η άδειά του». Ο αναγνώστης αναρωτιέται βάσιμα: Τόσα χρόνια τα Ναυπηγεία λειτουργούσαν χωρίς εξοπλισμό, τα πλοία κατασκευάζονταν με τα χέρια και σφυριά, δεν είχαν μηχανήματα, δεξαμενές, γερανούς, ρυμουλκά κ.λπ.;
Το άρθρο μάς πληροφορεί ότι «ένα μεγάλο μέρος της υποδομής του ναυπηγείου έχει καταλήξει στην περιοχή του Περάματος και της Κυνοσούρας».
Οι υποδομές αυτές δεν μετακινήθηκαν αυτοδύναμα, αλλά εκποιήθηκαν ή ορθότερα «σκοτώθηκαν» από τον ειδικό διαχειριστή, αφού πρώτα χαρακτηρίστηκαν άχρηστες. Πρόκειται για «παλιοσίδερα, σκραπ», μας πληροφορεί το άρθρο.
Στην πραγματικότητα, η μία από τις τρεις θεωρούμενες άχρηστες πλωτές δεξαμενές κατέληξε προ ετών στην Τουρκία, ως έμπρακτη ενίσχυση της τουρκικής ναυπηγικής βιομηχανίας από το ελληνικό Δημόσιο, και η άλλη σε ιδιωτική επιχείρηση στην Κυνοσούρα απέναντι από τον Σκαραμαγκά.
Σε γειτονικό ιδιωτικό μικρό ναυπηγείο κατευθύνεται και η μικρότερη πλωτή δεξαμενή, που παραμελημένη είχε βυθιστεί προ έτους και τώρα ανελκύστηκε.
Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, τα άχρηστα ρυμουλκά των Ναυπηγείων μακροημερεύουν στα χέρια ανταγωνιστών και ο Σκαραμαγκάς είναι υποχρεωμένος να νοικιάζει τις υπηρεσίες των πρώην ιδιόκτητων μέσων του για την προσόρμιση των πλοίων που έρχονται με σβηστές μηχανές στις εγκαταστάσεις του για επισκευή.
Οικονομικού περιεχομένου ιστοσελίδα πληροφορούσε ότι η προσφορά για την πλωτή δεξαμενή Νο 3 ξεπερνούσε το 1 εκατομμύριο ευρώ και θεωρούσε ότι με το ποσό αυτό «γέμιζε ο κουμπαράς» από τον οποίο το ελληνικό Δημόσιο υποτίθεται ότι θα ανακτήσει τα κάπου 660 εκατομμύρια ευρώ που η επιχείρηση οφείλει, σύμφωνα με απόφαση της Ε.Ε., να επιστρέψει ως παράνομες κρατικές ενισχύσεις.
Στην πραγματικότητα, είναι αμφίβολο αν οι εισπράξεις από τις πωλήσεις αυτές καλύπτουν τις αμοιβές του ειδικού διαχειριστή και της εταιρείας συμβούλων. Επιπλέον, ο τελευταίος ιδιώτης ιδιοκτήτης Ισκαντάρ Σάφα διεκδικεί αποζημίωση 1,2 δισ. ευρώ που του έχει επιδικάσει διεθνής διαιτησία και αναγνωρίσει ελληνικό δικαστήριο.
Από τη δυσαναλογία των ποσών είναι εμφανές ότι στόχος της πολιτικής που ακολουθείται δεν είναι η εξυγίανση, αλλά η πλήρης απαξίωση των Ναυπηγείων, ώστε είτε να μη λειτουργήσουν ποτέ είτε να δοθούν έναντι συμβολικού τιμήματος και ενδεχομένως με έμμεση κρατική χρηματοδότηση σε επιχειρηματίες που θα διαθέτουν τις κατάλληλες πολιτικές διασυνδέσεις.
Σε αυτό το κλίμα γενικής σκύλευσης της περιουσίας των Ναυπηγείων δεν είναι παράξενο ότι ο Δήμος Χαϊδαρίου διεκδικεί χώρο για την κατασκευή παιδικής χαράς.
Τα δημοσιεύματα στον Τύπο υποβαθμίζουν τη σημασία των μόνιμων δεξαμενών των Ναυπηγείων. Η μεγάλη, των 500.000 τόνων, είναι η μεγαλύτερη στη Μεσόγειο και προσδίδει στα Ναυπηγεία στρατηγική σημασία. Σήμερα έχει αποσπαστεί από την εταιρεία και έχει περιέλθει στην ΕΤΑΔ.
Αποσιωπάται επίσης ολότελα η σημασία του εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού και η συμβιωτική σχέση των Ναυπηγείων με τις μικρότερες επιχειρήσεις της ζώνης του Περάματος με τις οποίες συγκροτεί ένα βιομηχανικό cluster. Οι τεχνικές σχολές, που λειτουργούσαν εντός της επιχείρησης και δεν υπάρχουν πλέον, ήταν ο αποφασιστικός παράγοντας για να περάσει όλος ο κλάδος από την εποχή των καρνάγιων στη σύγχρονη ναυπηγική.
Στον τομέα αυτό το Πολεμικό Ναυτικό, με τη ναυπήγηση και την αναβάθμιση των υποβρυχίων που έχει επωμιστεί εντός του χώρου των Ναυπηγείων, συμβάλλει στη διάσωση πολύτιμων δεξιοτήτων και εγκαταστάσεων.
Η παρουσία του Π.Ν. ίσως αποδειχθεί ένα αγκάθι για την ευόδωση της νέας ιδιωτικοποίησης των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, τη στιγμή που με την κυβερνητική αλλαγή έχουν εμφανιστεί νέοι Ελληνες μεσάζοντες ξένων μνηστήρων πίσω από τους οποίους υπάρχουν παλαιοί γνωστοί, όπως τα γερμανικά ναυπηγεία Blohm+Voss των φρεγατών ΜΕΚΟ, υπό τον έλεγχο τώρα της Lürssen Werft.
Το σημερινό αδιέξοδο είναι αποτέλεσμα της διαχρονικής απουσίας βιομηχανικής πολιτικής στη χώρα και της έλλειψης πολιτικών αντιστάθμισης των αρνητικών συνεπειών του οικονομικού κύκλου στους εργαζόμενους, χωρίς την επιβάρυνση των επιχειρήσεων. Σε αυτές τις συνθήκες η ιδιωτικοποίηση δεν ήταν μια στρατηγική, αλλά βεβιασμένη και συχνά κυνική επιλογή, που επέτρεπε να μετακυλιστεί το πολιτικό και οικονομικό κόστος στις επόμενες κυβερνήσεις.
Ούτε οι επιχειρήσεις που αναλάμβαναν είχαν κάποια μακροπρόθεσμη προοπτική, αλλά επιζητούσαν να κάνουν μια αρπαχτή με έξοδα του Ελληνα φορολογούμενου όσο διαρκούσε ένα συγκεκριμένο κατασκευαστικό πρόγραμμα. Η λύση του προβλήματος των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά θα δείξει αν η αλλαγή του οικονομικού μοντέλου της χώρας έχει πιθανότητες να περάσει από τη συζήτηση στην πράξη.
* Ο Χρήστος Χατζηιωσήφ είναι ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης
