Εχει ανοίξει μεγάλη συζήτηση με αφορμή τις πληροφορίες κυριακάτικης εφημερίδας ότι η ολομέλεια του ΣτΕ έκανε δεκτή την αίτηση του υπουργού Εργασίας Γ. Βρούτση (μέσω ΕΦΚΑ) κατά συνταξιούχων που διεκδικούσαν αναδρομικά τις κριθείσες ως αντισυνταγματικές περικοπές των νόμων 4024/2011, 4051/2012 και 4093/2012.
Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί αν η πρόσφατη διάσκεψη των δικαστών του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου ήταν η τελευταία και καθοριστική, αν έχουμε δηλαδή τελική και οριστική δικανική κρίση. Επειτα, είναι σημαντικό να δούμε το σκεπτικό της απόφασης και τους λόγους της απόκλισης (εφόσον υφίσταται) από την πολύ πρόσφατη υπ’ αριθμ. 2287/2015 απόφαση της ολομέλειας του ίδιου δικαστηρίου.
Στο πλαίσιο των ανωτέρω, αξίζει να γίνουν οι παρακάτω επισημάνσεις:
1. Οι συνταξιούχοι σύρονται στα δικαστήρια εδώ και μια δεκαετία, διεκδικώντας το αυτονόητο, το δικαίωμα για αξιοπρεπή διαβίωση, που στερήθηκαν από σειρά ρυθμίσεων στην κορύφωση της μνημονιακής περιόδου, την περίοδο 2010-2012.
2. Πρώην και νυν υπουργοί Εργασίας παρουσιάζονται ως τιμητές, αντί να απολογηθούν για την ανήκεστο βλάβη που προκάλεσαν σε ασφαλισμένους και συνταξιούχους, μέσω της παραβίασης του Συντάγματος. Αραγε ποια είναι η πολιτική βαρύτητα του «αδικήματος» που διαπράττει ένας εν ενεργεία υπουργός, όταν παραβιάζει κατάφωρα το Σύνταγμα και μάλιστα σε σχέση με δικαιώματα του στενού «κοινωνικού πυρήνα»;
3. Οι αποφάσεις του 2015 δεν ήταν απλές δικαστικές αποφάσεις. Εθεσαν πολιτικά ερωτήματα στις μετέπειτα κυβερνήσεις και οριοθέτησαν τον πυρήνα των κοινωνικο-ασφαλιστικών δικαιωμάτων και τα όρια σεβασμού τους από την εκτελεστική εξουσία. Οι προβλέψεις για αναλογιστικές μελέτες και για τον ορισμό της αξιοπρεπούς διαβίωσης έθεσαν με αδρές γραμμές το πλαίσιο προστασίας.
4. Το ίδιο δικαστήριο (ΣτΕ) τον Οκτώβριο του 2019 δεν κατάφερε να θέσει τα σαφή όρια της χρονικής διεκδίκησης για τους συνταξιούχους όχι λόγω νομικής ανεπάρκειας, αλλά επειδή θέλησε να παραπέμψει το ζήτημα στην πολιτική ηγεσία, ώστε να επιλύσει το θέμα πολιτικά και όχι δικαστικά. Σε αυτήν την κατεύθυνση κινήθηκε, φανταζόμαστε, και ο νυν υπουργός Εργασίας, όταν καλούσε δημόσια τους συνταξιούχους να μην προσφύγουν τότε στα δικαστήρια, γιατί η κυβέρνηση θα σεβαστεί τις δικαστικές αποφάσεις και θα δώσει «πολιτική λύση».
5. Τι σημαίνει όμως πολιτική λύση; Σημαίνει σεβασμός των δικαστικών αποφάσεων και σημαίνει ότι το κράτος θα δώσει τα αναδρομικά, όχι μόνο σε όσους προσέφυγαν δικαστικά, αλλά και σε όσους δεν έχουν ασκήσει ένδικα μέσα. Αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο για ένα κράτος δίκαιου.
6. Ο κ. Βρούτσης θα επιχειρήσει πιθανόν να «φορτώσει» το πολιτικό κόστος στους διοικητικούς δικαστές και στον νόμο 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) για την έκβαση αυτή. Ασχετα με το αν συμφωνεί κανείς με τις βασικές πτυχές του, είναι τουλάχιστον ευτράπελο, να κατηγορεί κανείς την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ της περιόδου 2015-2019 για τις αντισυνταγματικές περικοπές του 2012!
7. Αν συνυπολογίσει κανείς τα δισεκατομμύρια που δαπανώνται για τη στήριξη (και σωστά) εργαζομένων και επιχειρήσεων λόγω πανδημίας, βγάζει το συμπέρασμα ότι τον Νοέμβριο του 2019 που έγινε η παραπομπή σε πιλοτική δίκη στο ΣτΕ, υπήρχε δημοσιονομικό περιθώριο να εφαρμοστεί η απόφαση του 2015 και για το περίφημο ενδεκάμηνο, αλλά και για ακόμα μεγαλύτερο διάστημα!
8. Τότε καλούσαμε την κυβέρνηση να δώσει πολιτική λύση στο θέμα. Δεν το έκανε και τώρα θα γίνει αποδέκτης της οργής των συνταξιούχων.
9. Οι δικαστές, εφόσον επιβεβαιωθεί το διατακτικό της απόφασης και μετατοπιστούν από τις αποφάσεις του 2015, κάνουν στροφή 180 μοιρών και αφήνουν περιθώρια για έντονη κριτική, με υπόνοια πολιτικής σκοπιμότητας. Γιατί, γνωρίζοντας ότι η χώρα δεν βρίσκεται σε δημοσιονομική ασφυξία (βλ. «μαξιλάρι» 37 δισ.), έχουν δυνατότητα να θέσουν εκ νέου τα θεμέλια του κοινωνικού κράτους και να στηρίξουν τους συνταξιούχους. Αν δεν το πράξουν, θα βρεθούμε στο παράδοξο το 2015, με ταμειακά διαθέσιμα 200 εκατ., να αποφασίζουν για πλήρη καταβολή, ενώ το 2020 με διαθέσιμα –προ κορονοϊού– ύψους 20 δισ., να αποφασίζουν περιορισμό των διεκδικήσεων στο διάστημα Ιούνιος 2015 - Μάιος 2016.
10. Η κυβέρνηση φαίνεται να εμπαίζει ξανά τους συνταξιούχους. Τον Νοέμβριο του 2019 αρχικά, όταν εκδόθηκαν οι αποφάσεις 1890 και 1891/2019 του ΣτΕ, με δηλώσεις των αρμόδιων υπουργών, καθησύχαζε ότι δεν τίθεται καθόλου θέμα αναδρομικών! Τώρα, αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες, ο νυν υπουργός είναι βαρύτατα εκτεθειμένος για τις δηλώσεις του αυτές.
Το θέμα είναι πολιτικό και απαιτεί πολιτική λύση με άμεσες καταβολές. Ιδιαίτερα στην τρέχουσα συγκυρία, οι συνταξιούχοι, που δεν έχουν λάβει τα αναδρομικά του ν. 4670/2020, είναι μια κοινωνική κατηγορία, που ενώ καλείται να στηρίξει οικογένειες εκκολαπτόμενων ανέργων, δεν έλαβε την παραμικρή ενίσχυση στο πλαίσιο των μέτρων για την πανδημία.
*Δικηγόρος-εργατολόγος
