Σε μία εβδομάδα ο Γκουστάβο Πετρό θα μπορούσε να γίνει ο πρώτος αριστερός Πρόεδρος στην Ιστορία της χώρας του. Θα μπορούσε και να μη ζει. Έχει ήδη γλιτώσει από απόπειρες δολοφονίας σε βάρος του ενώ στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας τα γραφεία του κόμματός του έγιναν πολλές φορές στόχος παρακρατικών οργανώσεων. Γιατί η χώρα του Πετρό δεν είναι άλλη από την Κολομβία.
Την επόμενη Κυριακή, οι Κολομβιανοί θα κληθούν να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο εντελώς διαφορετικά οράματα για το μέλλον μιας χώρας το παρελθόν της οποίας είναι βουτηγμένο στο αίμα. Η ιστορική συμφωνία του 2016 για τον τερματισμό του μακροχρόνιου εμφυλίου πολέμου ήταν επόμενο να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον των ψηφοφόρων. Από μια άποψη, οι εκλογές είναι συνέχεια του δημοψηφίσματος που σόκαρε τότε την παγκόσμια κοινή γνώμη με την καταψήφιση της ειρηνευτικής συμφωνίας. Θα μπορούσαν όμως να είναι και μια δεύτερη ευκαιρία.
Ο δεξιός Ιβάν Ντούκε, φαβορί του δεύτερου γύρου, επιχειρεί να συσπειρώσει τις πολιτικές δυνάμεις που τον Οκτώβριο του 2016 έστρεψαν τους Κολομβιανούς κατά της συμφωνίας. Για τον 41χρονο υποψήφιο, η συμφωνία είναι «υπερβολικά επιεικής» απέναντι στους πρώην αντάρτες της FARC, εξασφαλίζοντας την αμνήστευσή τους και την μετεξέλιξη της οργάνωσης σε κοινοβουλευτικό κόμμα.
Ο συντηρητικός πολιτικός υπενθυμίζει με κάθε ευκαιρία ότι είναι ο νεότερος σε ηλικία υποψήφιος και προσπαθεί να εμφανιστεί ως εκπρόσωπος μιας γενιάς στην οποία ανήκουν επίσης ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό.
Στην πραγματικότητα, εκπροσωπεί ό,τι πιο σκοτεινό έχει να αναδείξει η Ιστορία της χώρας του: τα τάγματα θανάτου και τη γενικευμένη τρομοκρατία που συνόδεψαν τις «αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις» στην ύπαιθρο τα χρόνια του εμφυλίου, τους γαιοκτήμονες και την αδίστακτη προάσπιση του status quo σε μία από τις πιο κοινωνικά άνισες κοινωνίες της νότιας Αμερικής, τη δουλική προσήλωση στην Ουάσιγκτον και τη στρατιωτική διαπλοκή του Plan Colombia, τη μεσαιωνικών πεποιθήσεων καθολική Εκκλησία της χώρας.
Ο ηγέτης της κολομβιανής Δεξιάς και ο άνθρωπος που ταυτίστηκε περισσότερο από οποιονδήποτε με όλα αυτά, ο πρώην Πρόεδρος Αλβάρο Ουρίμπε, είχε τη διορατικότητα να κρίνει ότι η ειρηνευτική συμφωνία άλλαξε τα δεδομένα και πως «για να μείνουν τα πράγματα όπως έχουν, όλα πρέπει να αλλάξουν». Έτσι προέκυψαν η «φρέσκια» υποψηφιότητα Ντούκε και η έμφαση στην καταπολέμηση της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας, η ανάγκη αναζωογόνησης της οικονομίας.
Δεν προκαλεί εντύπωση ότι η έμπνευση προήλθε για ακόμη μία φορά από τον ισχυρό βόρειο γείτονα και πιο συγκεκριμένα τη διακυβέρνηση Τραμπ. Έτσι, ο Ντούκε υπόσχεται σήμερα «απλούστευση» του φορολογικού κώδικα, κάτι που φυσικά μεταφράζεται σε μαζικές φοροαπαλλαγές για τις μεγάλες επιχειρήσεις. Δεν λείπει και μια δόση Θάτσερ. «Δεν θέλω να βλέπουν το κράτος σαν μια αγελάδα που γεννά απασχόληση» τονίζει. Και μια και σε όλους αρέσουν τα ζωηρά χρώματα, ο πρώην αξιωματούχος της τράπεζας IDB υπόσχεται μια «πορτοκαλί οικονομία» η οποία θα προάγει την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία.
Στις εκλογές της επόμενης εβδομάδας ο Ντούκε δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει μια διαφορετική εκδοχή του εαυτού του, αλλά κάτι αυθεντικά διαφορετικό. Μια πρόταση εξαιρετικά προοδευτική για τα δεδομένα της Κολοβίας. Ο Γκουστάβο Πετρό ήταν και αυτός αντάρτης. Δεν ανήκε στη FARC, αλλά την Μ-19, μια ένοπλη αριστερή οργάνωση που διαλύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '80. Ο αριστερός υποψήφιος πέρασε αρκετό διάστημα στις φυλακές προτού αμνηστευτεί και μπει στον πολιτικό στίβο, πρώτα με την εκλογή του στο τοπικό κοινοβούλιο της Μπογκοτά, αργότερα ως γερουσιαστής και υποψήφιος για την προεδρία και, πιο πρόσφατα, ως δήμαρχος της Μπογκοτά.
Στον πρώτο γύρο των εκλογών, που διεξάχθηκε την περασμένη Κυριακή, ο Πετρό συγκέντρωσε ποσοστό 25,1%. Αρκετά πίσω από τον Ντούκε που εξασφάλισε την πρώτη θέση με 39,1% αλλά έχοντας μια σημαντική παρακαταθήκη για τον δεύτερο γύρο. Μια πολύτιμη «μαγιά» που θα μπορούσε να εξασφαλίσει την εκλογή του αν ο Πετρό προσέλκυε τους ψηφοφόρους του τρίτου υποψηφίου, του Σέρχιο Φαχάρδο (23,7%). Την Πέμπτη, πάντως, ο κεντρώος υποψήφιος δήλωσε ότι πρόκειται να ψηφίσει «λευκό» στον δεύτερο γύρο.
Η προσήλωση του Πετρό στην ειρηνευτική διαδικασία δεν είναι το μοναδικό στοιχείο που τον διαφοροποιεί από τον αντίπαλό του. Για τον αριστερό υποψήφιο η συμφωνία δεν είναι ο σκοπός αλλά το μέσο. «Η ειρήνη δεν είναι ζήτημα διαπραγματεύσεων με τους αντάρτες. Είναι ένα κοινωνικό συμβόλαιο» τονίζει. Κι όπως εξηγεί, το κοινωνικό αυτό συμβόλαιο προϋποθέτει θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις.
«Μεταρρυθμίσεις που έχουν να κάνουν με την παιδεία, την υγεία, το πώς ο λαός της Κολομβίας θα έχει τις προϋποθέσεις να δημιουργήσει πλούτο μέσα από τη γη, το νερό και την καθαρή ενέργεια» εξηγεί, αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στην «απο-ναρκωποίηση» της κολομβιανής οικονομίας.
Ως δήμαρχος της Μπογκοτά, δημιούργησε δεκάδες ιατρικά κέντρα για τους χρήστες, γλιτώνοντάς τους τόσο από τις φυλακές όσο και από τα δίκτυα των εμπόρων. «Το πιο σημαντικό βήμα είναι η ρύθμιση της κατανάλωσης ναρκωτικών» σημειώνει και επικαλείται το πρόσφατο κύμα νομιμοποίησης τόσο στη νότια όσο και τη βόρεια Αμερική.
Όπως σημειώνει ο Πετρό, η συστημική βία αλλά και το εμπόριο ναρκωτικών έχουν κοινή ρίζα, τις αβυσσαλέες κοινωνικές ανισότητες στη χώρα. «Οποιαδήποτε προοδευτική δύναμη θα πρέπει να μιλήσει για την ανάγκη κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, τον αναδασμό, τα κρατικά δάνεια και την απομάκρυνση από την οικονομία του πετρελαίου και του φυσικού αερίου» υπογραμμίζει.
Αυτό το τελευταίο είναι που τον διαφοροποιεί όχι μόνο από την κολομβιανή Δεξιά αλλά και από το προηγούμενο κύμα αριστερών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική. Για τον Πετρό, ο συνασπισμός Αβάνα - Καράκας - Μπουένος Άιρες - Μανάγκουα έκανε το λάθος να στηριχθεί υπερβολικά στο πετρέλαιο. Η παρακμή του επέτρεψε στον νεοφιλελευθερισμό να πάρει τη ρεβάνς στην Αργεντινή και άλλες χώρες της περιοχής.
«Σήμερα βλέπουμε να διαμορφώνεται ένας νέος άξονας προοδευτικών δυνάμεων: Μέξικο Σίτι - Μπογκοτά - Σάο Πάολο» τονίζει, υπογραμμίζοντας ότι οι δυνάμεις αυτές είναι αποφασισμένες να μην επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος. Θα επιδιώξουν την απεξάρτηση από την οικονομία του πετρελαίου και των μονοκαλλιεργειών ποντάροντας στην τόνωση της εσωτερικής ζήτησης και στις επενδύσεις στην παιδεία και την έρευνα, υπόσχεται ο υποψήφιος της κολομβιανής Αριστεράς.
Όλα αυτά ακούγονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Οι προβλέψεις για ένα νέο κύμα αριστερών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική δεν ακούγονται άλλωστε τόσο υπερβολικές. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις στο Μεξικό εμφανίζουν τον Άντρες Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ ως φαβορί για τις προεδρικές εκλογές του επόμενου μήνα, ενώ οι βάσεις της δεξιάς παλινόρθωσης σε Αργεντινή και Βραζιλία δείχνουν όλο και πιο σαθρές. Θα μπορούσε το σινιάλο για την αντεπίθεση να έρθει από μια χώρα μέχρι πρότινος «απαγορευμένη» για την Αριστερά; Καλό θα ήταν να κρατάμε χαμηλά τον πήχη. Για την Κολομβία μιλάμε.
